نسبت ثانوی خام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نسبت ثانوى به نسبت ذهنى فاقد مصداق خارجى بى واسطه اطلاق می‌شود و این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
نسبت ثانوى، مقابل نسبت اولى بوده و به نسبتى گفته مى‌شود كه جايگاه اصلى آن ذهن است و وقوع آن در خارج معنا ندارد.
اين گونه نسبت‌ها در طول معقول ذهنى سابق قرار مى‌گيرد؛ يعنى ذهن از ملاحظه معقول سابق و دقت نظر در آن، اين نسبت‌ها را به دست مى‌آورد، مانند: نسبت اضرابى، نسبت استثنايى، نسبت تأكيدى و نسبت عاطفى. براى مثال، نسبت اضرابى در جمله «جاء زيد بل عمرو» مصحح انتزاع عنوان «معدول عنه» از زيد، و عنوان «معدول اليه» از عمرو بوده و جايگاه اصلى آن در ذهن است و فراتر از ذهن، معنايى ديگر براى اضراب نيست.
نسبت ثانوى همانند معقولات ثانى در منطق مى‌باشد كه جايگاه آن‌ها فقط در ذهن است و ذهن آن‌ها را از دقت و امعان نظر در معقولات اولى، به دست مى‌آورد، مانند: مفهوم نوع و جنس.(۱)(۲)
نسبت اولى(۱) صدر، محمد باقر، بحوث فى علم الاصول، ج۱، ص۲۵۶.
(۲) نائينى، محمد حسين، اجود التقريرات، ج۱، ص۱۷.
