نسخ منطوق خام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نسخ منطوق به برداشتن حكم شرعىِ برگرفته از منطوق يك دليل اطلاق می‌شود و در علم اصول فقه کاربرد دارد.
نسخ منطوق، مقابل نسخ مفهوم، و به معناى نسخ حكم مستفاد از منطوق كلام به وسيله دليل شرعى معتبر ديگر مى باشد.
اصوليون در اين كه منطوق قابل نسخ است، اختلافى ندارند. هم چنين، در جواز نسخ منطوق و مفهوم موافق (فحواى خطاب) با هم، اتفاق نظر دارند؛ براى مثال، در صورتى كه حرمت «تأفيف والدين»(اف گفتن به پدر و مادر) نسخ شود، فحواى آن نيز كه حرمت زدن آن‌ها است نسخ مى‌گردد؛ اما در اين كه آيا جايز است منطوق نسخ شود و مفهوم نسخ نشود و يا به عكس، اختلاف دارند؛ عده‌اى به جواز آن و گروهى به عدم جواز آن معتقد هستند.
در كتاب «معارج الاصول» آمده است:
«لكن يجوز رفع المنطوق والفحوى، و رفع الفحوى دون المنطوق، اذا تعلقت به مصلحة و ان كان فيه بُعد.و هل يجوز رفع المنطوق به دون ما دلت عليه الفحوى؟ هذا جائز، و انكر ذلك قوم، و زعموا أن الفحوى انما علمت تبعا (للتصريح) فاذا رفع الاصل تبعه الفرع».(۱)(۲)
(۱) محقق حلى، جعفر بن حسن، معارج الاصول، ص۱۷۵_۱۷۴.
(۲) زحيلى، وهبه، اصول الفقه الاسلامى، ج۲، ص۹۸۸.
