نصب (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَصْب (به فتح نون و سکون صاد) از
واژگان نهج البلاغه به معنای رنج دادن، رنج ديدن و بر پا داشتن است.
نُصْب (به ضم نون و سکون صاد) و
نَصَب (به فتح نون و فتح صاد) به معنای رنج و تعب است.
ناصِب (به کسر صاد) به معنای رنج دهنده، نصب كننده و بر پا دارنده است.
موارد زيادى از آن در
نهج البلاغه آمده است.
نَصْب:
(مثل عقل) به معنای رنج دادن، رنج ديدن و بر پا داشتن است.
نُصْب (مثل قفل) و
نَصَب (مثل شرف) به معنای رنج و تعب است.
ناصِب (به کسر صاد) به معنای رنج دهنده، نصب كننده و بر پا دارنده است.
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
چنان‌كه
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) فرموده:
«الدَّهرُ يُخْلِقُ الاَْبْدانَ ... مَنْ ظَفِرَ بِهِ نَصِبَ و مَنْ فاتَهُ تَعِبَ» «هر كس به روزگار غلبه كند به زحمت مى‌افتد و هر كس روزگار از او فوت شود به رنج مبتلا گردد.»
(شرح‌های حکمت:
)
يعنى در هر دو حال زندگى مستلزم رنج و فشار است. در حال غلبه، اداى حقوق، مبارزه براى آمال و رسيدن به آنها و در حال فقر با فشار دست به گريبان شدن دارد.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره عالم نماها فرموده:
«تَسَمَّى عالمِاً وَ لَيْسَ بِهِ ... وَ نَصَبَ لِلنّاسِ أَشْراكاً مِنْ حبالِ غُرور، وَ قَوْلِ زُور» «براى مردم از ريسمان‌هاى فريب و دروغ دام‌ها نصب كرده و بر پا داشته است.»
(شرح‌های خطبه:
)
و نيز فرمايد:
«وَ الصَّدَقَةُ دَواءٌ مُنْجِحٌ، وَ أَعْمالُ الْعِبادِ فِي عاجِلِهِمْ، نُصْبُ أَعْيُنِهِمْ فِي آجِلِهِمْ» («صدقه» و كمک به نيازمندان داروى مؤثّرى است، و اعمال بندگان در اين
دنیا،
نصب‌العین آنها در
آخرت خواهد بود.)
(شرح‌های حکمت:
)
«نصب اعين» به معنى پيش چشم بودن است گویى كه در مقابل چشم منصوب و بر پا داشته است.
موارد زيادى از آن در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نصب»، ج۲، ص۱۰۴۰.
