• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نضب (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





نَضْب (به فتح نون و سکون ضاد) از واژگان نهج البلاغه به معنای جارى شدن است. از مشتقات این کلمه در نهج البلاغه، نُضوب (به ضم نون و ضاد) به معنای فرو رفتن آب در زمين است. این کلمه سه بار در نهج‌ البلاغه آمده است.



نَضْب: (مثل عقل) به معنای جارى شدن است. «نَضَبَ‌ الماءُ نَضْباً: سال و جرى» و نُضوب به معنای فرو رفتن آب در زمين است.


حضرت علی (علیه‌السلام) درباره تقوی فرموده: «فَمَنْ أَخَذَ بِالتَّقْوَى عَزَبَتْ عَنْهُ الشَّدائِدُ ..... وَ تَفَجَّرَتْ عَلَيْهِ النِّعَمُ بَعْدَ نُضُوبِها» «هر كس تقوى پيشه كند، سختی‌ها از او دور مى‌شود و چشمه‌هاى نعمت‌ بعد از فرو رفتن براى او شكافته مى‌شود، (نعمت بعد از كم شدن براى او زياد مى‌شود).» (شرح‌های خطبه: )
حضرت درباره قرآن فرموده: «وَ عُيُونٌ لاَ يُنضِبُها الْماتِحُونَ، وَ مَناهِلُ لاَ يَغِيضُها الْوارِدُونَ» «ينضبها» از باب افعال به معنى فرو بردن است يعنى «قرآن چشمه‌هایى است كه آب‌كشندگان نتوانند آب آن را فرو برند (كم كنند) و آبشخورها و محل‌هاى آب برداشتن است كه آب برندگان ناقصش نتوانند كرد.» (شرح‌های خطبه: )
و حضرت درباره زهد خويش فرموده: «وَ لاََدَعَنَّ مُقْلَتِي كَعَيْنِ مَاء، نَضَبَ مَعِينُهَا» «مژگانم و چشمانم را از كثرت گريه مانند چشمه‌اى قرار مى‌دهم كه آب جارى آن فرو رفته است.» (شرح‌های نامه: )


این کلمه سه بار در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۰۴۴.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۱۷۴.    
۳. شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۴۲۰.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۹۷، خطبه ۱۹۸.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۹۹، خطبه ۱۹۳.    
۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۱۳، خطبه ۱۹۸.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۸۷، خطبه ۱۹۸.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۰۶.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۱۱.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۷، ص۶۸۲.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۲۷۱.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۹۰.    
۱۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۰۲، خطبه ۱۹۸.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۲۰۳، خطبه ۱۹۳.    
۱۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۱۵، خطبه ۱۹۸.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۹۱، خطبه ۱۹۸.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۰۸.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۳۲.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۷، ص۷۰۸.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۲۹۹.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۹۴.    
۲۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۸۳، نامه ۴۵.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۸۳، نامه ۴۵.    
۲۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۱۹، نامه ۴۵.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۵۷، نامه ۴۵.    
۲۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۶۹.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۷۲.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۰، ص۲۳۰.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۱۲۵.    
۳۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۲۹۴.    
۳۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۹۷، خطبه ۱۹۸.    
۳۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۰۲، خطبه ۱۹۸.    
۳۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۸۳، نامه ۴۵.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نضب»، ج۲، ص۱۰۴۴.    






جعبه ابزار