نوحه‌خوانی از منظر اهل‌سنت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نوحه‌سرایی یکی از مراسمات اسلامی در عزای افراد سرشناس دینی است که از صدر
اسلام رایج بوده است. این مقاله به بررسی این مراسم اسلامی در منابع
اهل‌سنت می‌پردازد.
در
صحیح بخاری این
روایت آمده است که: حدثنا سُلَیْمَانُ بن حَرْبٍ حدثنا حَمَّادٌ عن ثَابِتٍ عن اَنَسٍ قال لَمَّا ثَقُلَ النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) جَعَلَ یَتَغَشَّاهُ فقالت فَاطِمَةُ (علیهاالسّلام) واکرب اَبَاهُ فقال لها لیس علی اَبِیکِ کَرْبٌ بَعْدَ الْیَوْمِ فلما مَاتَ قالت یا اَبَتَاهُ اَجَابَ رَبًّا دَعَاهُ یا اَبَتَاهْ من جَنَّةُ الْفِرْدَوْسِ مَاْوَاهْ یا اَبَتَاهْ الی جِبْرِیلَ نَنْعَاهْ فلما دُفِنَ قالت فَاطِمَةُ (علیهاالسّلام) یا اَنَسُ اَطَابَتْ اَنْفُسُکُمْ اَنْ تَحْثُوا علی رسول اللَّهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) التُّرَابَ
وقتی‌که بیماری
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) سنگین شد، از هوش می‌رفت؛
فاطمه (علیهاالسّلام) گفت «وای از مصیبت و اندوه پدرم»؛ پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمودند: پدر تو بعد از امروز مصیبتی نخواهد داشت؛ و وقتی‌که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از دنیا رفت فاطمه گفت: وای به خاطر پدری که دعوت پروردگاری که او را خواست، اجابت کرد؛ وای به خاطر پدری که
بهشت جایگاه او است! وای به خاطر پدری که
جبریل را به خاطر رحلت او تسلیت می‌گوییم! و وقتی‌که از دفن شد، فاطمه (علیهاالسّلام) گفت: ای انس! چگونه دلتان آمد که خاک بر روی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بریزید؟
ابن سعد در
الطبقات این روایت را نقل می‌کند که
عایشه برای
ابوبکر مراسم نوحه‌خوانی بر پا کرد: قال اخبرنا عثمان بن عمر قال اخبرنا یونس بن یزید عن الزهری عن سعید بن المسیب قال لما توفی ابوبکر اقامت علیه عائشة النوح فبلغ عمر فجاء فنهاهن عن النوح علی ابی‌بکر فابین ان ینتهین فقال لهشام بن الولید اخرج الی ابنة ابی قحافة فعلاها بالدرة ضربات فتفرق النوائح حین سمعن ذلک
وقتی‌که ابوبکر از دنیا رفت عایشه برای او نوحه‌خوانی بر پا کرد! خبر به
عمر رسید و آمد و ایشان را از نوحه‌خوانی بر ابوبکر نهی کرد! ولی دست برنداشتند! عمر به
هشام بن ولید گفت: به نزد عایشه برو و او را با شلاق بزن! و زن‌های نوحه‌خوان وقتی این سخنان را شنیدند پراکنده شدند!
چندین تن از علمای
اهل‌سنت روایت فوق را صحیح دانسته و این داستان را واقعی می‌دانند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
ابن حجر عسقلانی این روایت را مطرح کرده و سند آن را
صحیح می‌داند: وصله بن سعد فی الطبقات باسناد صحیح من طریق الزهری عن سعید بن المسیب قال لما توفی ابو بکر اقامت عائشة علیه النوح فبلغ عمر فنهاهن فابین فقال لهشام بن الولید اخرج الی بیت ابی قحافة یعنی ام فروة فعلاها بالدرة ضربات فتفرق النوائح حین سمعن بذلک
شبیه همین روایت را
سیوطی در
جامع الاحادیث نقل کرده و صحیح می‌داند: عن سعید بن المسیَّب قَالَ: (لَمَّا مَاتَ اَبُوبَکْرٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ بُکِیَ عَلَیْهِ، فَقَالَ عُمَرُ: انَّ رَسُولَ اللَّهِ قَالَ: انَّ المَیِّتَ یُعَذَّبُ بِبُکَاءِ الْحَیِّ، فَاَبَوْا الاَّ اَنْ یَبْکُوا، فَقَالَ عُمَرُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ لِهِشَامِ ابْنِ الْوَلِیدِ: قُمْ فَاَخْرِجِ النِّسَاءَ فَقَالَتْ عَائِشَةُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهَا: اُخْرِجُکَ، فَقَالَ عُمَرُ: ادْخُلْ فَقَدْ اَذِنْتُ لَکَ فَدَخَلَ فَقَالَتْ عَائِشَةُ: اَمُخْرِجِیَّ اَنْتَ یَا بُنَیَّ فَقَالَ: اَمَّا لَکِ، فَقَدْ اَذِنْتُ لَکِ، فَجَعَلَ یُخْرِجُهُنَّ امْرَاَةً امْرَاَةً وَهُوَ یَضْرِبُهُنَّ بِالدِّرَّةِ حَتّی خَرَجَتْ اُمُّ فَرْوَةَ وَفَرَّقَ بَیْنَهُنَّ). (ابن راهویه وهو صحیح).
وی نیز در
کنز العمال روایت را صحیح می‌داند: عن سعید بن المسیب قال: لما مات ابو بکر بکی علیه فقال عمر: ان رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) قال: ان المیت یعذب ببکاء الحی، فابوا الا ان یبکوا، فقال عمر لهشام بن الولید: قم فاخرج النساء! فقالت عائشة: اخرجک، فقال عمر: ادخل فقد اذنت لک! فدخل، فقالت عائشة. امخرجی انت یا بنی! فقال: اما لک، فقد اذنت لک، فجعل یخرجهن امراة امراة وهو یضربهن بالدرة حتی خرجت ام فروة و فرق بینهن (ابن راهویه وهو صحیح).
موسسه ولیعصر، برگرفته از مقاله «سؤالات و پاسخ‌های ویژه‌برنامه طوفان کربلا»
