• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نکر (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




نَکَر (به فتح نون و کاف) و نُکْر (به ضم نون و سکون کاف) از واژگان قرآن کریم به معنای نشناختن است. این واژه دارای مشتقاتی است که در آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند: اِنْکار (به کسر الف و سکون نون) و نَکیر (به فتح نون) به معنای نشناختن؛ نُکْر (به ضم نون و سکون کاف) و نُکُر (به ضم نون و کاف) به معنای کار دشواری است غیر معروف؛ و مُنْکَر ناشناخته در مقابل معروف، و منظور از آن در قرآن معصیت است.



نَکَر و نُکْر: نشناختن گویند؛ «نَکِرَ الامر: جهله» کار را ندانست؛ «نَکِرَ الرّجل: لم یعرفه» یعنی او را نشناخت.


این واژه دارای مشتقاتی است که در آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند:

۲.۱ - انکار

اِنْکار: نیز به معنی نشناختن است. در مصباح آمده: «انکرته انکارا» یعنی او را نشناختم.
انکار به معنی عیب گرفتن و نهی کردن نیز آمده است. نگارنده گوید: اِنْکَار نوعی عدم قبول است.
(یَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللَّهِ ثُمَ‌ یُنْکِرُونَها) (آنها نعمت خدا را مى‌شناسند؛ سپس آن را انكار مى‌كنند).
(فَلَمَّا رَای‌ اَیْدِیَهُمْ لا تَصِلُ اِلَیْهِ‌ نَکِرَهُمْ‌ وَ اَوْجَسَ مِنْهُمْ خِیفَةً) یعنی: «چون ابراهیم دید دست فرشته‌ها به طعام نمی‌رسد ندانست که فرشته‌اند و طعام نمی‌خورند، از آنها احساس ترس کرد».
(وَ جاءَ اِخْوَةُ یُوسُفَ فَدَخَلُوا عَلَیْهِ فَعَرَفَهُمْ وَ هُمْ لَهُ‌ مُنْکِرُونَ‌) «برادران یوسف آمده و بر او وارد شدند؛ یوسف آنها را شناخت حال آنکه او را نمی‌شناختند».

۲.۲ - نکیر

نَکیر: به معنی انکار است.
(ما لَکُمْ مِنْ مَلْجَاٍ یَوْمَئِذٍ وَ ما لَکُمْ مِنْ‌ نَکِیرٍ) یعنی: «در آن روز برای شما نه پناهگاهی هست و نه انکاری (نمی‌توانید آنچه را که کرده‌اید انکار کنید زیرا همه چیز روشن و آشکار شده‌)». (یَوْمَ تُبْلَی السَّرائِرُ • فَما لَهُ مِنْ قُوَّةٍ وَ لا ناصِرٍ) (در آن روز كه اسرار نهان انسان آشكار مى‌شود و براى او هيچ نيرو و ياورى نيست).
(فَاَمْلَیْتُ لِلْکافِرِینَ ثُمَّ اَخَذْتُهُمْ فَکَیْفَ کانَ‌ نَکِیرِ) (امّا من به كافران مهلت دادم، پس از آن، آنها را مجازات كردم. ديدى چگونه عمل آنها را پاسخ گفتم؟!)مراد از نکیر و انکار خدا در این آیه و نظیر آن، عقوبت است.

۲.۳ - نکر به ضم نون

نُکْر: کار دشواری که غیر معروف است.
(فَحاسَبْناها حِساباً شَدِیداً وَ عَذَّبْناها عَذاباً نُکْراً) «از آن شهر حساب گرفتیم، حسابی شدید و عذابش کردیم، عذابی سخت؛ عذابی که غیر معروف بود و به نظر نمی‌آمد».
(اَ قَتَلْتَ نَفْساً زَکِیَّةً بِغَیْرِ نَفْسٍ لَقَدْ جِئْتَ شَیْئاً نُکْراً) «آیا نفس پاکی را کشتی، بی‌آنکه کسی را کشته باشد؟ حقّا که کار عجیب و غیر معروفی کردی!».

۲.۴ - نکر به ضم نون و کاف

نُکُر: نیز مانند «نُکْر» است که گذشت.
(فَتَوَلَّ عَنْهُمْ یَوْمَ یَدْعُ الدَّاعِ اِلی‌ شَیْ‌ءٍ نُکُرٍ) «از آنها روی گردان و منتظر روزی باش که خواننده، آنها را به چیز سخت و ناشناخته می‌خواند (که شخص آن را ندیده است)».

۲.۵ - منکر

مُنْکَر: (به صیغه مفعول) ناشناخته، در «مقابل معروف». کار منکر و امر منکر آنست که به قول راغب: عقل سلیم آن را قبیح و ناپسند می‌داند یا عقل درباره آن توقّف کرده و شرع به قبح آن حکم می‌کند.
منظور از آن در قرآن معصیت است. (وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ اُمَّةٌ یَدْعُونَ اِلَی الْخَیْرِ وَ یَاْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ‌ الْمُنْکَرِ) «باشد از شما امّتی که به خیر دعوت می‌کنند و به معروف و کارهای پسندیده (اعم از واجب و مستحب) امر و از معصیت نهی می‌کنند». شاید «مِنْ» در «مِنْکُمْ» برای بیان باشد نه تبعیض.


۱. قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۷، ص۱۰۹.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۸۲۳.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۵۰۲.    
۴. فیومی، احمد بن محمد، مصباح المنیر، ص۶۲۵.    
۵. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۵، ص۴۸۴.    
۶. نحل/سوره۱۶، آیه۸۳.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۷۶.    
۸. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۳۱۵-۳۱۶.    
۹. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۲، ص۴۵۷.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۵۸۳.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۲۸.    
۱۲. هود/سوره۱۱، آیه۷۰.    
۱۳. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۳۲۱.    
۱۴. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۴۷۸.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۷۲.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۹۱.    
۱۷. یوسف/سوره۱۲، آیه۵۸.    
۱۸. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۲۰۸.    
۱۹. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۲۸۵.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۳۷۴.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۲۴۹.    
۲۲. شوری/سوره۴۲، آیه۴۷.    
۲۳. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۶۷.    
۲۴. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۹۹.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۵۴.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۱۶۵.    
۲۷. طارق/سوره۸۶، آیه۹-۱۰.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۹۱.    
۲۹. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۲۶۰.    
۳۰. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۴۳۲.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۷۱۵.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۷، ص۱۱.    
۳۳. حج/سوره۲۲، آیه۴۴.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۳۷.    
۳۵. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۳۸۷.    
۳۶. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۵۴۸.    
۳۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۴۱.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۲۸۶.    
۳۹. طلاق/سوره۶۵، آیه۸.    
۴۰. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۳۲۳.    
۴۱. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۵۴۲.    
۴۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۶۵.    
۴۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۱۱۳.    
۴۴. کهف/سوره۱۸، آیه۷۴.    
۴۵. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۳۴۴.    
۴۶. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۴۷۹.    
۴۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۷۴۷.    
۴۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۵، ص۱۰۶.    
۴۹. قمر/سوره۵۴، آیه۶.    
۵۰. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۵۷.    
۵۱. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۹۱.    
۵۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۲۸۳.    
۵۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۱۹.    
۵۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۸۲۳.    
۵۵. آل عمران/سوره۳، آیه۱۰۴.    
۵۶. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۳۷۲.    
۵۷. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۳، ص۵۷۷.    
۵۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۸۰۷.    
۵۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۱۹۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "نکر"، ج۷، ص۱۰۹.    






جعبه ابزار