وضع ضمائر خام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وضع ضماير به چگونگى وضع ضماير براى معانى اطلاق می‌شود و در علم اصول فقه کاربرد دارد.
ضماير براى دلالت بر معانى خارجى در هنگام اشاره و تخاطب وضع شده است.
در كتاب «محاضرات فى علم الاصول» آمده است:
«ان اسماء الاشارة و الضمائر و نحوهما وضعت للدلالة على قصد تفهيم معانيها خارجا عند الاشارة و التخاطب لا مطلقا فلا يمكن ابراز تفهيم تلك المعانى بدون الاقتران بالاشارة و التخاطب».(۱)
ديدگاه‌هاى ديگرى نيز درباره وضع ضماير وجود دارد؛ از جمله:
أ) برخى معتقدند ضماير براى ايجاد، وضع شده است; ضماير غايب براى ايجاد اشاره و ضماير مخاطب براى ايجاد خطاب؛ (۲)
ب) برخى ديگر معتقدند ضماير غايب بر اشاره، دلالت نمی‌كند; اما ضمير مخاطب بر نوعى اشاره دلالت می‌كند؛ (۳)
در چگونگى وضع ضماير نيز ميان اصولى‌ها اختلاف است:
۱. مشهور اصولى‌ها معتقدند در ضماير، وضع عام و موضوع له عام است؛
۲. برخى ديگر از جمله مرحوم «آخوند خراسانى» معتقدند در ضماير، وضع عام و موضوع له خاص است؛
(۱) خويى، ابوالقاسم، محاضرات فى اصول الفقه، ج۱، ص۹۱
(۲) مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج۱، ص۵۷.
(۳) مكارم شيرازى، ناصر، انوار الاصول، ج۱، ص۵۷.
(۴) خمينى، روح الله، مناهج الوصول الى علم الاصول، ج۱، ص۹۹-۹۶.
(۵) مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج۱، ص۲۱.
