• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ویجن بن رستم کوهی (مقاله‌سوم)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: ویجن بن رستم کوهی (مقاله‌سوم)


ویجن بن رستم کوهی (۳۲۹ ـ ۴۰۵ هـ.ق) منجم، ریاضیدان و مهندس برجسته قرن چهارم هجری، در طبرستان زاده شد.
او در هیئت، نجوم و هندسه مهارت فراوان داشت و آثارش الهام‌بخش دانشمندانی چون خیام، بیرونی و خواجه نصیرالدین طوسی بود.
وی در رصدهای مهم به دستور عضدالدوله و شرف‌الدوله بویهی شرکت کرد و به مدت سی سال بر رصد کواکب نظارت داشت که نتایج آن در دو رساله گردآوری شد.
از آثار متعدد او می‌توان به صنعة الاسطرلاب بالبراهین، المفروضات، انتصاراً لثابت بن قره، فی استخراج ضلع المسبع فی دایره و الزیادات علی کتاب الکرة و الاسطوانة لارشمیدس اشاره کرد.
وفاتش را بین سال‌های ۳۹۰ (هجری قمری) تا پس از ۴۰۵ (هجری قمری) دانسته‌اند.


ابوسهل ویجن (بیژن) بن رستم کوهی (قوهی) منجم شهیر،
[۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
[۲] قمی، عباس، الکنی و الالقاب، ج۱، ص۹۳.    
[۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۲۴۸.    
ریاضیدان
[۴] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۷۵.    
و مهندس بارز
[۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
قرن چهارم هجری بود.
[۶] قفطی، علی بن یوسف، تاريخ الحکماء، ص۴۸۱.

او را فاضل
[۷] قمی، عباس، الکنی و الالقاب، ج۱، ص۹۳.    
و کامل در هیأت
[۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
و رصد نجوم
[۹] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۱۴۹.    
[۱۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
[۱۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
[۱۲] قمی، عباس، الکنی و الالقاب، ج۱، ص۹۳.    
و استادی زبردست در ریاضیات به ویژه در هندسه معرفی کرده‌اند.
[۱۳] قربانی، ابوالقاسم، زندگی‌نامه ریاضیدانان دوره اسلامی، ص۴۲۲.

وی در سال ۳۲۹ (هجری قمری) به دنیا آمد.
[۱۴] جمعی از نویسندگان، دانشنامه ایران و اسلام، ج۸، ص۱۰۵۴.

او اهل جبال طبرستان بود،
[۱۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
[۱۶] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۱۴۸.    
[۱۷] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
[۱۸] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۷۵.    
[۱۹] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
[۲۰] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۲۴۸.    
بدین سبب او را کوهی می‌خواندند.
[۲۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۲۳۷.    
[۲۲] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۱۴۹.    

برخی به اشتباه لقب او را کوفی آورده‌اند.
[۲۳] قمی، عباس، الکنی و الالقاب، ج۱، ص۹۳.    

عده‌ای از بزرگ‌ترین ریاضیدانان دوره اسلامی از جمله خیام، بیرونی و خواجه نصیرالدین طوسی به آثار کوهی استناد کرده و او را از مبرزان علم هیأت و هندسه دانسته و برای کارهای او ارج والایی قائل شده‌اند.
[۲۴] قربانی، ابوالقاسم، زندگی‌نامه ریاضیدانان دوره اسلامی، ص۴۲۲.



گفته شده ابوسهل در شیراز در سال ۳۹۵ (هجری قمری) در رصدهای انقلاب صیفی رشتوی شرکت داشت. آن رصدها به دستور عضدالدوله دیلمی
[۲۵] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن،، ذیل کشف الظنون، ج۱، ص۴۹.    
[۲۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
[۲۷] قمی، عباس، الکنی و الالقاب، ج۱، ص۹۳.    
[۲۸] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۷۵.    
[۲۹] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۲۴۸.    
(حکومت ۳۳۸ ـ ۳۷۲ هـ.ق)
[۳۰] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۱۴۹.    
و به سرپرستی عبدالرحمن صوفی و با حضور ابوسعید سنجری انجام شد.
[۳۱] ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد، الآثار الباقیه (تعلیقات)، ص۶۰۹.

امیر شرف‌الدوله بویهی (حکومت ۳۷۲ ـ ۳۷۹ هـ.ق)
[۳۲] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۱۴۹.    
در سال ۳۷۸ (هجری قمری) رصدخانه‌ای در جانب باغ دارالملک ساخت و ویجن را برای رصد ستارگان به عراق فرا خواند. به این ترتیب رصد کواکب هفت‌گانه در سیر حرکت و انتقال آن‌ها در برج‌ها به وی واگذار شد
[۳۳] قفطی، علی بن یوسف، تاريخ الحکماء، ص۴۸۱-۴۸۲.
[۳۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
[۳۵] ابن عبری، غریغوریوس بن أهرون، تاریخ مختصر الدول، ج۱، ص۱۷۶.    
[۳۶] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۷۵.    
و دانشمندانی چون ابوالوفاء جوزجانی و ابوحامد صاغانی (م ۳۷۹ هـ.ق) به کار مشغول شدند.
[۳۷] ابن عبری، غریغوریوس بن أهرون، تاریخ مختصر الدول، ج۱، ص۱۷۶.    

در دوره سی سال که دوره کامل رصد است، این کار انجام شد و رصد او مورد تحسین علمای فن قرار گرفته و زیج او منشأ استخراج احکام نجومی شد.
[۳۸] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۱۴۹.    
نتیجه این رصد به صورت دو رساله درآمد.


از کوهی آثار فراوانی به جای مانده است که منابع به طور پراکنده از آن‌ها یاد نموده‌اند.
[۳۹] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
[۴۰] قفطی، علی بن یوسف، تاريخ الحکماء، ص۴۸۱-۴۸۲.
[۴۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    

بیش‌تر این تألیفات به صورت رسائل موجود است.
[۴۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
برخی به وجود ۲۳ تألیف از او تصریح کرده‌اند،
[۴۳] ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد، الآثار الباقیه، ص۶۰۹.
اما با جستجو در منابع، آثار بیش‌تری از او یافت می‌شود.
احتمال دارد بعضی تألیفات با نام‌های متفاوت در منابع آمده باشد که در این‌جا برای پرهیز از جاافتادگی، تمام آن‌ها نام برده می‌شوند:
• مراکز الاکر که نتوانست آن را به اتمام رساند؛
[۴۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
[۴۵] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
• صنعة الاسطرلاب بالبراهین
[۴۶] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۷۶.    
شامل دو مقاله؛
[۴۷] قفطی، علی بن یوسف، تاريخ الحکماء، ص۴۲۸.
[۴۸] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
• علی المنطقیین فی توالی الحرکتین؛
[۴۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
[۵۰] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
• احداث النقط علی الخطوط؛
[۵۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
[۵۲] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
• المفروضات؛
[۵۳] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
• رساله فی مقدار ما یری فی اسماء و البحر در سال ۳۸۷ (هجری قمری) نگارش یافت؛
[۵۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
[۵۵] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن،، ذیل کشف الظنون، ج۱، ص۴۹.    
• فی عمل اسطرلاب بشرح ابی‌سعد العلاء سهل؛ • رساله‌ای بدون عنوان در ریاضیات و فلک و رساله‌ای بدون عنوان در فلک؛
[۵۶] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۴، ص۶۲۴-۶۲۷.
• انتصاراً لثابت بن قره؛
[۵۷] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
[۵۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
• رسائل الریاضیه؛
[۵۹] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۲۴۸.    
• رسالة فی البرکار (الفرجار) التام و العمل به:
[۶۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
شامل دو مقاله است.
[۶۱] سرکیس، یوسف الیان، معجم مطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۶۲۹.    
[۶۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
[۶۳] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
منظور از پرگار تام، پرگاری است که بتوان با آن خطوط قیاسی یعنی خط راست، دایره، بیضی، هذلولی و سهمی را با حرکت اتصالی رسم کرد؛ • رسالة فی استخراج (عمل) ضلع المسبع (متساوی الاضلاع) فی دایره:
[۶۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
[۶۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
[۶۶] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۷۶.    
[۶۷] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
موضوع این رساله روش محاط کردن هفت ضلعی منتظم در دایره است. این رساله را به نام عضدالدوله دیلمی نوشت؛ • رسالة فی عمل مخمس متساوی الاضلاع فی مربع معلوم: موضوع این رساله محاط کردن پنج ضلعی منتظم در یک مربع است و کوهی آن را به نام شرف‌الدوله نوشته است؛ • طریق فی استخراج خطین بین خطین حتی تتوالا عل نسبة و قسمه الزاویه بثلثة اقسام متساویه. این رساله شامل دو مقاله است که در بعضی منابع به شکل جداگانه و با عنوان اخراج الخطین علی نسبه و رسالة فی قسمة الزاویة المستقیمة الخطین بثلثة اقسام متساویه آمده است؛ رسالة فی استخراج مساحة المجسم المکانی؛
[۶۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
• رسالة فی نسبة ما یقع بین ثلثة خطوط من خط واحد:
[۶۹] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۹۵.    
موضوع این رساله رسم یک خط راست از یک نقطه معلوم است، به‌طوری که سه خط راست معلوم روی آن، قطعاتی با نسبت معین پدید آورند؛ • مقالة الاولی
[۷۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
و الثانیة من کتب اقلیدس فی الاصول،
[۷۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
این کتاب ظاهراً همان الاصول علی تحریکات اقلیدس است که قفطی آن را آورده است؛
[۷۲] قفطی، علی بن یوسف، تاريخ الحکماء، ص۴۸۱.
[۷۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
[۷۴] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
• مراکز الدایرة المتماسه علی الخطوط من طریق التحلیل دون الترکیب،
[۷۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
[۷۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
[۷۷] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۷۵.    
[۷۸] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
در این رساله چگونگی ترسیم دایره‌ها با حالت‌های مختلف بیان شده است؛ • الزیادات علی کتاب الکرة و الاسطوانة لارشمیدس؛
[۷۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
[۸۰] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
• مسائل الهندسیه؛
[۸۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
• مسألتان هندسیتان؛
[۸۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
• اخراج الخطین من نقطة علی زاویة معلومه بطریق التحلیل،
[۸۳] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
[۸۴] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۷۶.    
این کتاب در موضوع ترسیم دو خط راست از یک نقطه معلوم است، به‌طوری که با هم زاویه معینی تشکیل دهند و به خط راست معلومی منتهی شوند، مقدار معینی باشد؛ • زیادات لکتاب اقلیدس فی المعطیات؛ • اختصار دعاوی المقالة الاولی من کتاب اقلیدس؛ • قول علی ان فی الزمان المتناهی حرکة غیر متناهیه؛ • من کلام ابی‌سهل فیما زاد من الاشکال فی امر المقاله الثانیه؛ • من کلام ابی‌سهل فیما زاد من الاشکال فی آخر المقاله الثالثه؛ • دو مکتوب از ابواسحاق صابی به ابوسهل کوهی و جواب کوهی به نامه‌ها.
از لابه لای بعضی منابع می‌توان به تألیف چند رساله دیگر که مفقود شده‌اند، پی برد:
• تزیین کتاب ارشمیدس فی المأخوذات؛
• رسالة فی ان نسبة القطر الی المحیط نسبة الواحد الی ثلثه و سبع؛
• کتابی درباره تقسیم کره به سطوح مستوی.
[۸۵] قربانی، ابوالقاسم، زندگی‌نامه ریاضیدانان دوره اسلامی، ص۴۲۱-۴۲۹.



وفات ویجن را در سال ۴۰۵ (هجری قمری)
[۸۶] ابن عبری، غریغوریوس بن أهرون، تاریخ مختصر الدول، ج۱، ص۱۷۶.    
[۸۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
[۸۸] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۱۴۹.    
و برخی متأخرین در سال ۳۹۰ (هجری قمری) آورده‌اند؛
[۸۹] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۷۵.    
ولی در صورتی که بپذیریم، دوره کامل سی ساله رصد به دست وی انجام گرفت و شروع آن سال ۳۷۸ (هجری قمری) بود، سال وفات وی را باید پس از ۴۰۵ (هجری قمری) بدانیم.
(دیگر منابع:
[۹۰] ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد، الآثار الباقیه، ص۲۲۴.
[۹۱] قلقشندی، احمد بن علی، صبح الاعشی، ج۱، ص۵۵۹.    
[۹۲] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۹۵.    
[۹۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن،، ذیل کشف الظنون، ج۱، ص۴۹.    
[۹۴] بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۰۱.
[۹۵] سرکیس، یوسف الیان، معجم مطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۶۲۹.    
[۹۶] صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران، ج۱، ص۳۳۵.
[۹۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
[۹۸] قربانی، ابوالقاسم، ریاضیدانان ایرانی، ص۱۹۵-۲۱۳.
[۹۹] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱، ص۴۶۵.
)


۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
۲. ↑ قمی، عباس، الکنی و الالقاب، ج۱، ص۹۳.    
۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۲۴۸.    
۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۷۵.    
۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۶. ↑ قفطی، علی بن یوسف، تاريخ الحکماء، ص۴۸۱.
۷. ↑ قمی، عباس، الکنی و الالقاب، ج۱، ص۹۳.    
۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۹. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۱۴۹.    
۱۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
۱۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۱۲. ↑ قمی، عباس، الکنی و الالقاب، ج۱، ص۹۳.    
۱۳. ↑ قربانی، ابوالقاسم، زندگی‌نامه ریاضیدانان دوره اسلامی، ص۴۲۲.
۱۴. ↑ جمعی از نویسندگان، دانشنامه ایران و اسلام، ج۸، ص۱۰۵۴.
۱۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
۱۶. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۱۴۸.    
۱۷. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۱۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۷۵.    
۱۹. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
۲۰. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۲۴۸.    
۲۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۲۳۷.    
۲۲. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۱۴۹.    
۲۳. ↑ قمی، عباس، الکنی و الالقاب، ج۱، ص۹۳.    
۲۴. ↑ قربانی، ابوالقاسم، زندگی‌نامه ریاضیدانان دوره اسلامی، ص۴۲۲.
۲۵. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن،، ذیل کشف الظنون، ج۱، ص۴۹.    
۲۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۲۷. ↑ قمی، عباس، الکنی و الالقاب، ج۱، ص۹۳.    
۲۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۷۵.    
۲۹. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۲۴۸.    
۳۰. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۱۴۹.    
۳۱. ↑ ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد، الآثار الباقیه (تعلیقات)، ص۶۰۹.
۳۲. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۱۴۹.    
۳۳. ↑ قفطی، علی بن یوسف، تاريخ الحکماء، ص۴۸۱-۴۸۲.
۳۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۳۵. ↑ ابن عبری، غریغوریوس بن أهرون، تاریخ مختصر الدول، ج۱، ص۱۷۶.    
۳۶. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۷۵.    
۳۷. ↑ ابن عبری، غریغوریوس بن أهرون، تاریخ مختصر الدول، ج۱، ص۱۷۶.    
۳۸. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۱۴۹.    
۳۹. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
۴۰. ↑ قفطی، علی بن یوسف، تاريخ الحکماء، ص۴۸۱-۴۸۲.
۴۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۴۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۴۳. ↑ ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد، الآثار الباقیه، ص۶۰۹.
۴۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
۴۵. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
۴۶. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۷۶.    
۴۷. ↑ قفطی، علی بن یوسف، تاريخ الحکماء، ص۴۲۸.
۴۸. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
۴۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
۵۰. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
۵۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
۵۲. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
۵۳. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۵۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۵۵. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن،، ذیل کشف الظنون، ج۱، ص۴۹.    
۵۶. ↑ بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۴، ص۶۲۴-۶۲۷.
۵۷. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
۵۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
۵۹. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۲۴۸.    
۶۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۶۱. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم مطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۶۲۹.    
۶۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
۶۳. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
۶۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
۶۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۶۶. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۷۶.    
۶۷. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
۶۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۶۹. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۹۵.    
۷۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۷۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۷۲. ↑ قفطی، علی بن یوسف، تاريخ الحکماء، ص۴۸۱.
۷۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
۷۴. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
۷۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
۷۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۷۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۷۵.    
۷۸. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
۷۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
۸۰. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج۱، ص۳۴۳.    
۸۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۸۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۸۳. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۲۷.    
۸۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۷۶.    
۸۵. ↑ قربانی، ابوالقاسم، زندگی‌نامه ریاضیدانان دوره اسلامی، ص۴۲۱-۴۲۹.
۸۶. ↑ ابن عبری، غریغوریوس بن أهرون، تاریخ مختصر الدول، ج۱، ص۱۷۶.    
۸۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
۸۸. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۱۴۹.    
۸۹. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۷۵.    
۹۰. ↑ ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد، الآثار الباقیه، ص۲۲۴.
۹۱. ↑ قلقشندی، احمد بن علی، صبح الاعشی، ج۱، ص۵۵۹.    
۹۲. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۹۵.    
۹۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن،، ذیل کشف الظنون، ج۱، ص۴۹.    
۹۴. ↑ بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۰۱.
۹۵. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم مطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۶۲۹.    
۹۶. ↑ صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران، ج۱، ص۳۳۵.
۹۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۰۲.    
۹۸. ↑ قربانی، ابوالقاسم، ریاضیدانان ایرانی، ص۱۹۵-۲۱۳.
۹۹. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱، ص۴۶۵.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «ویجن بن رستم کوهی»، ج۳، ص۳۹۸-۳۹۹.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 405 (قمری) | ریاضیدانان قرن 5 (قمری) | زادگان سال 329 (قمری) | شخصیت‌های قرن 5 (قمری) | علمای قرن پنجم | مؤلفان قرن 5 (قمری) | منجمان قرن 5 (قمری) | مهندسان قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار