• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

چاه بئر معونه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



بئر معونه از چاه‌های نزدیک مدینه، مکان شهادت گروهی از اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و سریه‌ای به این نام است.



بئر مَعُونه از چاه‌های جنوب شرقی مدینه به سوی منطقه نجد است که میان کوه‌های اُبلَی در سکونتگاه قبیله بنی‌سُلیم قرار دارد. این چاه در فاصله چهار منزلی مدینه
[۷] علی، صالح احمد، حجاز در صدر اسلام، ص۱۱۵.
و در وادی معونه جای دارد.


چاه معونه را متعلق به بنی‌سُلیم یا بنی‌عامر بن صَعصعه می‌دانند. ابن اسحاق این چاه را میان حَره بنی‌سلیم در فاصله حدود ۶۰ کیلومتری جنوب مدینه
[۱۵] ابن رسته، احمد بن عمر، الاعلاق النفیسه، ص۳۱۲.
و زمین‌های بنی‌عامر و نزدیک‌تر به زمین‌های بنی‌سلیم دانسته و واقدی آن را در زمین‌های بنی‌سلیم و بنی‌کِلاب از تیره‌های بنی‌عامر شمرده است. این چاه بخشی از آب خود را از بارندگی‌ها و سیل‌های حجاز که از سوی وادی طائف به اُرحضیه و سپس قَرقرة الکَدر می‌ریزد، تامین می‌نماید.


چاه معونه به سبب آنکه به سال چهارم ق شاهد شهادت برخی صحابه پیامبر بود، مشهور شد.


بر پایه گزارش‌های تاریخی، در صفر این سال به دنبال درخواست ابوبراء بن مالک، رئیس قبیله بنی‌عامر بن صعصه، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ۴۰ یا ۷۰ تن از مبلغان خود را که همگی از جوانان انصار بودند و به قاری شهرت داشتند، با هدایت مُنذر بن عمرو انصاری برای دعوت قبیله او به اسلام، به سوی آن‌ها فرستاد. اما این گروه کنار چاه معونه مورد حمله عامر بن طفیل، از بزرگان بنی‌عامر و رقیب ابوبراء و متحدان او از قبیله بنی‌سلیم، قرار گرفتند و شهید شدند. پیامبر هنگامی که گزارش شهادت آن‌ها را شنید، بسیار‌ اندوهگین شد و قاتلانشان را تا ۳۰ یا ۴۰ روز در قنوت نماز خود نفرین کرد. از این درگیری در منابع تاریخی با عنوان سریه بئر معونه یاد شده است.


(۱) الاستیعاب، ابن عبدالبر (م،۴۶۳ق)، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق.
(۲) اسد الغابه، ابن اثیر (م،۶۳۰ق)، بیروت، دار الکتاب العربی.
(۳) الاعلاق النفیسه، ابن رسته (م،۳ق)، بیروت، دار صادر، ۱۸۹۲م.
(۴) الاماکن، محمد بن موسی حازمی (م،۵۸۴ق).
(۵) البلدان، الیعقوبی (م،۲۹۲ق)، به کوشش صناوی، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۲ق.
(۶) تاریخ خلیفه، خلیفة بن خیاط (م،۲۴۰ق)، به کوشش زکار، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق.
(۷) تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)، الطبری (م،۳۱۰ق)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۳ق.
(۸) تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر (م،۵۷۱ق)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق.
(۹) تاریخ معالم المدینة المنوره، احمد یاسین الخیاری (م،۱۹۶۰م)، عربستان، عامه، ۱۴۱۹ق.
(۱۰) الثقات، ابن حبان (م،۳۵۴ق)، الکتب الثقافیه، ۱۳۹۳ق.
(۱۱) حجاز در صدر اسلام، صالح احمد العلی، ترجمه: آیتی، مشعر، ۱۳۷۵ش.
(۱۲) دلائل النبوه، البیهقی (م،۴۵۸ق)، به کوشش عبدالمعطی، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۵ق.
(۱۳) الرحلة الورثیلانیه، حسین بن محمد ورثیلانی (م،۱۷۷۹م)، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیه، ۱۴۲۹ق.
(۱۴) الروض المعطار، محمد بن عبدالمنعم الحمیری (م،۹۰۰ق)، به کوشش احسان عباس، بیروت، مکتبة لبنان، ۱۹۸۴م.
(۱۵) سبل الهدی، محمد بن یوسف الصالحی (م،۹۴۲ق)، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق.
(۱۶) السنن الکبری، البیهقی (م،۴۵۸ق)، به کوشش محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الكتب العلميه، ۱۴۲۴ق.
(۱۷) السیرة النبویه، ابن هشام (م،۲۱۳/۲۱۸ق)، به کوشش محمد محیی الدین، مصر، مکتبة محمد علی صبیح، ۱۳۸۳ق؛.
(۱۸) صحیح ابن حبان، علی بن بلبان الفارسی (م،۷۳۹ق)، به کوشش الارنؤوط، الرساله، ۱۴۱۴ق.
(۱۹) الطبقات الکبری، ابن سعد (م،۲۳۰ق)، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
(۲۰) الکامل فی التاریخ، ابن اثیر (م،۶۳۰ق)، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق.
(۲۱) المحبّر، ابن حبیب (م،۲۴۵ق)، به کوشش ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیده.
(۲۲) مراصد الاطلاع، صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی (م،۷۳۹ق)، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق.
(۲۳) مسند احمد، احمد بن حنبل (م،۲۴۱ق)، بیروت، دار صادر.
(۲۴) المصنّف، عبدالرزاق الصنعانی (م،۲۱۱ق)، به کوشش حبیب الرحمن، المجلس العلمی.
(۲۵) المعالم الاثیره، محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۱ق.
(۲۶) معجم البلدان، یاقوت الحموی (م،۶۲۶ق)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.
(۲۷) المغازی، الواقدی (م،۲۰۷ق)، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۹ق.


۱. شراب، محمد بن محمدحسن، المعالم الاثیره، ص۲۷۶.    
۲. نک:حازمی، محمد بن موسی، الاماکن، ص۲۱۴.    
۳. حموی، یاقوت، معجم البلدان، ج۱، ص۷۸.    
۴. حازمی، محمد بن موسی، الاماکن، ص۲۱۴.    
۵. حموی، یاقوت، معجم البلدان، ج۱، ص۷۸.    
۶. ابن عبدالحق، عبدالمومن، مراصد الاطلاع، ج۱، ص۱۸.    
۷. علی، صالح احمد، حجاز در صدر اسلام، ص۱۱۵.
۸. خیاری، احمدیاسین، تاریخ معالم المدینه، ص۲۷۹.    
۹. حازمی، محمد بن موسی، الاماکن، ص۲۱۴.    
۱۰. ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ دمشق، ج۲۶، ص۱۰۲-۱۰۳.    
۱۱. ابن اثیر، عزالدین، اسد الغابه، ج۱، ص۱۹۲.    
۱۲. حمیری، ابن عبدالمنعم، الروض المعطار، ص۵۵۵.    
۱۳. صالحی شامی، محمد بن یوسف، سبل الهدی، ج۴، ص۳۳۲.    
۱۴. ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویه، ج۳، ص۶۷۸.    
۱۵. ابن رسته، احمد بن عمر، الاعلاق النفیسه، ص۳۱۲.
۱۶. یعقوبی، احمد بن اسحاق، البلدان، ص۱۵۱.    
۱۷. واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۱، ص۳۴۷.    
۱۸. ورثیلانی، حسین بن محمد، الرحلة الورثیلانیه، ج۲، ص۱۶۰.    
۱۹. واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۱، ص۳۴۶-۳۴۷.    
۲۰. ابن خیاط عصفری، خلیفه، تاریخ خلیفه، ص۴۴-۴۵.    
۲۱. ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، ج۴، ص۱۴۵۰.    
۲۲. ابن حبان، محمد، الثقات، ج۱، ص۲۳۸.    
۲۳. ابن اثیر، عزالدین، اسد الغابه، ج۳، ص۹۴.    
۲۴. ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۴۰.    
۲۵. ابن حنبل، احمد، مسند احمد، ج۲۱، ص۱۲۶.    
۲۶. طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۲، ص۲۲۰.    
۲۷. واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۱، ص۳۴۷.    
۲۸. ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۴۰.    
۲۹. ابن حبان، محمد، صحیح ابن حبان، ج۱۶، ص۲۵۳.    
۳۰. بغدادی، محمد بن حبیب، المحبر، ص۱۱۸.    
۳۱. ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۴۰.    
۳۲. طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۲، ص۲۲۰.    
۳۳. ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویه، ج۳، ص۶۷۹-۶۸۰.    
۳۴. واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۱، ص۳۵۲.    
۳۵. صنعانی، عبدالرزاق، المصنف، ج۵، ص۳۸۳-۳۸۴.    
۳۶. بیهقی، ابوبکر، السنن الکبری، ج۲، ص۲۸۴.    
۳۷. بیهقی، ابوبکر، دلائل النبوه، ج۳، ص۳۴۷-۳۴۸.    
۳۸. صنعانی، عبدالرزاق، المصنف، ج۵، ص۳۸۳.    
۳۹. ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، ج۲، ص۷۹۷.    
۴۰. ابن حنبل، احمد، مسند احمد، ج۲۰، ص۴۲۱.    
۴۱. ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ دمشق، ج۹، ص۳۲۷.    



سید علی خیرخواه علوی، دانشنامه حج و حرمین شریفین، برگرفته از مقاله "بئر مَعُونه (۲)"، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۰۳/۲۴.    






جعبه ابزار