چشم پاکی خام

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

در مكتب انسان ساز اسلام، پاكدامنی از ارزش های والای انسانی به حساب می آید و در مقابل، بی عفّتی و بی بند و باری جنسی محكوم شده است. اسلام نخست با راهنمایی و هدایت، مسائل جنسی و شهوانی را كنترل و تعدیل می كند، مسلمانان را به عفاف و پاكدامنی فرا می خواند، سپس با تدابیر حكمت آمیز و اصولی زمینه های انحراف را از میان بر می دارد. هم به پیروان خویش دستور می دهد بی عفتی نكنند و هم از آنان می خواهد كه اسباب لغزش و گناه دیگران را فراهم نسازند.
چشم چرانی، اولین قدم انحراف
گذرگاه ورود به منجلاب انحرافات و فساد جنسی «چشم چرانی» و نگاه به نامحرم است. نگاههای آلوده، تخم شهوت را در دل بارور ساخته، صاحبش را به فتنه و انحراف مبتلا می كند. حضرت امام صادق علیه السلام فرمود: «اَلنَّظرَةُ بَعْدَ النًّظرَةِ تَزرِعُ فی الْقَلبِ الشَّهْوَةَ وَ كَفی بِها لِصاحِبِها فِتْنَة؛ چشم چرانی، تخم شهوت را در دل می كارد و چنین كاری برای نگاه كننده كافی است كه منشأ فتنه گردد» (روضة المتقین/ ج ۹، ص ۴۳۴). نگاه كردن به ناموس دیگران، خواست شیطان است. چشمی كه تیرهای آلوده نگاه را به نامحرمان پرتاب می كند، محل كمین شیطان است. شیطان از كمان چشم های او ناموس دیگران را نشانه می گیرد. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «النَّظَرُ سَهمٌ مَسْموُمٌ مِنْ سِهامِ اِبلیسَ؛ نگاه (به نامحرم) تیز زهرآلودی از تیرهای شیطانی است» ( بحارالانوار/ ج ۱۰۴، ص ۳۸ ). امیرمؤمنان علیه السلام فرمود: «الْعُیونُ مَصائِدُ الشَّیطانَ؛ چشمها، كیمنگاه های شیطان است. پس باید مراقب چشمان خویش باشیم، تا شیطان از آن برای تخریب ایمان ما و ناموس مردم استفاده نكند.
سفارش قرآن به چشم پوشی از نامحرم
امام باقر علیه السلام فرمود: جوانی از انصار، در مدینه با زنی برخورد كرد. در آن زمان، مقنعه زن ها تا پشت گوششان را می پوشاند (گوشها، گردن و صورت حجاب نداشت) جوان به آن زن خیره شد و چشم از او بر نداشت تا عبور كرد. همین طور كه با نگاه به پشت سرش آن زن را تعقیب می كرد، وارد كوچه تنگی شد در این هنگام صورتش به استخوانی كه از دیوار بیرون زده بود برخورد و شكافت. وقتی آن زن رفت، جوان به خود آمد و دید خون از صورتش جاری است. با خود گفت: به خدا سوگند! نزد رسول خدا می روم و این ماجرا را با او در میان می گذارم. جوان نزد پیامبر رفت. حضرت پرسید این چه وضعی است؟ او جریان را نقل كرد. در این هنگام جبرئیل نازل شد و این آیه را آورد؛ (فروع كافی، ج ۵، ص ۵۲۱) «قُل لِلمؤمِنینَ یغُضُّوا مِنْ اَبْصارِهِمْ وَ یَحفَظُوا فُرٌجَهُمْ ذلِكَ اَزْكی لَهٌم اِنًَّ اللهَ خَبیرٌ بِما یَصْنَعونَ؛ به مؤمنان بگو چشمان خود را فرو بندند و دامن خود را حفظ كنند، این برای آنها پاكیزه تر است و خدا به آنچه می كنند، آگاه است» (نور/ آیه ۳۰ ) و پس از آن فرمود: «وَ قُلْ لِلْمؤمِناتِ یَغْضُضنَ مِنْ اَبْصارِهنَّ وَ یَحفَظنَ فُروجَهُنًّ ؛ به زنان با ایمان بگو چشمانشان را (از نامحرم) فرو بندند و دامن خود را حفظ كنند»(نور / آیه ۳۱ ).
پس خواست قرآن رعایت عفت عمومی برای زن و مرد است و این كار ضروری و واجب شمرده شده است: نگاه كردن مرد به بدن زن نامحرم چه با قصد لذّت و چه بدون آن حرام است و نگاه كردن به صورت و دستها، اگر با قصد لذّت باشد، حرام است، بلكه احتیاط واجب آن است كه بدون قصد لذت هم نگاه نكنند و نیز نگاه كردن زن به بدن مرد نامحرم حرام است».
ارزش چشمان پاك هر یك از اعضای بدن مؤمن نسبت به عبادت پروردگار متعال وظیفه خاصی بر عهده دارد كه اگر بدان وظیفه عمل كرد، ارزشمند است. حضرت علی علیه السلام درباره مواظبت و حفاظت از چشمها فرمود: «لَیْسَ فِی الْبَدَنِ شَیءٌ اَقَلَّ شٌكراً مِنَ الْعَیْنِ فَلا تُعطوها سٌؤلَها فَتَشْغَلكُم عَنْ ذِكْرِ اللهِ عَزَّ وَجَل؛ چیزی در بدن كم سپاستر از چشم نیست، خواسته اش را ندهید كه شما را از یاد خدا باز می دارد» (بحارالانوار/ ج ۱۰۱، ص ۳۵ ). رسول خدا صلی الله علیه و آله چشمان با ارزش را این گونه توصیف می كند: «كُلُّ عَیْنٍ باكِیَةٌ یَومَ القِیامَةِ اِلّا ثَلاًًثَةُ اَعیُنٍ: عَیْنٌ بَكَتْ مِنْ خَشیَةِ اللهِ وَ عَیْنٌ غَضَّتْ عَنْ مَحارِمِ اللهِ وَ عَیْنٌ باتَت ساهِرَة فی سبیلِ الله؛ همه چشمها روز قیامت گریانند جز سه چشم: چشمی كه از ترس خدا بگرید، چشمی كه از نامحرم فرونهاده شود، چشمی كه در راه خدا (و پاسداری از كیان اسلام) شب زنده دار باشد» (بحارالانوار/ ج ۱۰۱، ص ۳۵). چشمی كه به نگاه حرام آلوده نگردد، سبب بركات زیر می گردد:
دیدن شگفتیها:
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «غُضُّوا اَبْصارَكُم تَرَوْنَ الْعَجائِبَ؛ چشمهایتان را (از نامحرم) بپوشانید تا عجایب و شگفتیها را ببینید» (همان/ ص ۴۱).
راحتی قلب:
امام علی علیه السلام فرمود: «مَنْ غَضَّ طَرْفَهُ اَراحَ قَلْبَهُ؛ آنكه از نامحرم چشم خود را فرو نهاد، قلبش را راحت كرده است» (شرح غررالحكم، آمدی، ج ۵، ص ۴۴۹).
نیك خویی:
هم چنین آن حضرت فرمود: «مَن غُضَّتْ اَطرافُهُ حَسَنَتْ اَوصافُهُ؛ كسی كه نگهاههایش كنترل شود، صفاتش نیكو گردد».
پاداش الهی:
امام صادق علیه السلام فرمود: «مَنْ نَظَرَ اِلی امْرأَةٍ فَرَفَعَ بَصَرَهُ اِلیَ السَّماءِ اَوْ غَمَضَ بَصَرَهُ لَمْ یَرْتَدَّ اِلَیْهِ بَصَرُهُ حَتّی یُزَوَّجَهُ اللهُ مِنَ الْحُورِ العینِِ؛ هر كسی زنی را ببیند و بلافاصله دیده اش را به آسمان بدوزد یا چشم فرو بندد، چشم باز نگرداند مگر خداوند حوریان بهشتی را به عقد او در آورد» ( بحارالانوار/ ج ۱۰۱، ص ۳۷).
چشیدن شیرینی ایمان:
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: «اَلنَّظَرُ سَهْمٌ مَسموُمٌ مِنْ سِهامِ اِبْلیسَ فَمَنْ تَرَكَها خَوْفاً مِنَ اللهِ اَعطاهُ اللهُ ایماناً یَجِد حَلاوَتَهُ فی قَلْبِهِِ؛ نگاه (به نامحرم) تیر زهرآلودی از تیرهای شیطان است و هر كس آن را از ترس خدا ترك كند، خداوند چنان ایمانی به او عطا كند كه شیرینی اش را در دل خویش احساس كند». قرآن كریم برای عبرت و راهنمایی مردم، داستانهای گوناگونی را نقل كرده كه میان همه آنها از داستان حضرت یوسف علیه السلام به عنوان «احسن القصص» یا زیباترین داستان یاد شده است. در این داستان حضرت یوسف از زشت ترین عمل كه «خیانت به ناموس دیگران» است پرهیز كرده، با فراهم بودن تمام مقدمات با توجه به حضور و قدرت الهی، شهوت خود را كنترل كرده و از نامحرم چشم پوشیده است و این كاری بزرگ است كه تنها با كمك ایمان به پروردگار انجام پذیر است.
قرآن مجید حضرت یوسف علیه السلام را به عنوان قهرمان میدان «عفاف» مطرح می كند تا جوانان مسلمان كه در پی قهرمان یابی و الگوپذیری هستند، از یوسف علیه السلام كه شجاعترین مرد روزگار بود پیروی كنند؛ چرا كه حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود: «اَشْجَعُ النّاسِ مَنْ غَلَبُ هَواهُ؛ شجاع ترین مردم كسی است كه بر خواهش نفسانی اش چیره شود» (نهج الفصاحه/ پاینده، حدیث ۲۹۹، ص ۵۸ ).
نكته شایان توجه در داستان حضرت یوسف علیه السلام استمداد از خدای سبحان و پناه بردن به قدرت سرمدی اوست كه هیچ چیز جز ایمان به پروردگار نمی تواند جلوی نفس سركش و غریزه نیرومند شهوت را بگیرد. از امیرمؤمنان علی علیه السلام سؤال كردند: «بما یستعان علی غمض بصر؟؛ به كمك چه چیزی می توان چشم از نامحرم پوشید؟» پاسخ داد: «بالخَمُودِ تَحْتَ السُّلطانِ الْمُطَّلَعِ عَلی سَتْرِكَ؛ با خاموش كردن آتش شهوت، زیر نظر قدرتمندی كه بر مخفیگاهت آگاه است» (بحارالانوار/ ج ۱۰۱، ص ۴۱۱ ).
عفت:
در برابر عفت نكته ظریف دیگری كه در مسأله «ناموس» نهفته است و روایات نیز آن را تأیید كرده اند این است كه به هر دستی بدهی به همان دست پس می گیری، چنان كه فرموده اند: «كَما تُدینُ تُدانُ؛ آن طور كه جزا دهی جزا بینی» ( فروع كافی/ ج ۵، ص ۵۵۳ ).
امام صادق علیه السلام فرمود: در زمان حضرت موسی علیه السلام مردی با زنی زنا كرد وقتی به خانه خویش آمد، مردی را با زن خود دید، آن مرد را نزد حضرت موسی آورد و از او شكایت كرد. در آن لحظه جبرئیل بر آن حضرت نازل شد و گفت: هر كس به ناموس دیگران تجاوز كند به ناموسش تجاوز كنند. حضرت موسی به آن دو فرمود: با عفت باشید تا ناموستان محفوظ بماند. بنابراین، مؤمن با غیرت هرگز به ناموس دیگران نگاه حرام نمی كند، چرا كه نمی خواهد كسی به ناموسش نظر بد داشته باشد.
هر كه باشد نظرش در پی ناموس كسان ••• پی ناموس وی افتد نظر بوالهوسان
شخصی از امام صادق علیه السلام پرسید: آیا نگاه كردن به پشت سر زنهایی كه عبور می كنند جایز است؟ حضرت پاسخ داد: اگر به ناموس شما این گونه نگاه كنند، خوشنود می شوید؟! آنگاه فرمود: برای مردم همان را بخواهید كه برای خود می خواهید (مستدرك الوسائل/ ج ۲، ص ۵۵۵).
خلوت با نامحرم
اگر مرد و زن نامحرم در محل خلوتی باشند كه كسی در آنجا نباشد در حالی كه دیگری هم نتواند وارد شود چنانچه بترسند كه به حرام بیفتند، باید از آنجا بیرون بروند. یكی دیگر از راههای پیشگیری از انحراف این است كه مؤمن با نامحرم در جای خلوت اجتماع نكند، چرا كه دور از چشم مردم، زمینه لغزش و انحراف فراوان است. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «مَنْ كانَ یُؤْمِنُ بِاللهِ و الیَوْمِ الاخِرِ فَلا یَبیتَ فی مَوْضِعٍ تُسمَعُ نَفَسُ امْرأَةٍ لَیْسَتْ لَهُ بِمَحرَمٍ؛ آن كه به خدا و روز جزا ایمان دارد نباید در جایی بخوابد كه صدای نفس زن نامحرم شنیده می شود». امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمود: «لا یَخْلُوا بِامْرَأَةٍ رَجُلٌ، فَما مِنْ رَجُلٍ خَلا بِامْرَأةٍ الّا كانَ الشًّیطانُ ثالِثَهُما؛ هیچ مردی با زنی (نامحرم) خلوت نكند. اگر مردی با زن بیگانه ای خلوت كند، سوّمی آن دو شیطان است»، هم چین فرمود: «ثلاثَةٌ مَنْ حَفِظَهُنَّ كانَ مَحْصوُماً مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیمِ وَ مِنْ كُل بَلیَّةٍ: مَنْ لَمْ یَخْلُ بِامْرَأَةٍ لایَملِكُ مِنها شَیئاً؛ هر كس سه چیز را رعایت كند، از دست شیطان رانده شده و از هر گرفتاری در امان خواهد ماند: اول اینكه با زن نامحرم خلوت نكند...».
سزای چشم ناپاك
علاوه بر ابتلا به مثل آنچه فرد انجام داده كه خود به خود در مسائل ناموسی انجام می گیرد، «چشم ناپاك» از عذاب و شكنجه الهی نیز بی نصیب نمی ماند. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «مَنْ مَلَاَ عَیْنَیْهِ مِنِ امْرَأَةٍ حَراماً حَشاهُما اللهُ عَزَّ وَجَلَّ یَوْمَ القِیامَةِ بِمَسامیرَ مِنْ نارٍ وَحَشاهُما ناراً حَتّی یَقْضِیَ بَیْنَ النّاسِ ثُمَّ یُؤمَرُ بِه اِلَی النّارِِِ؛ آن كه چشمانش را از نگاه به زن نامحرم پر كند، روز قیامت، خداوند چشمانش را با میخ های آتشین و از آتش پر كند، تا وقتی كه به حساب مردم رسیدگی كند، سپس امر می شود كه او را به جهنم ببرند». اسلام برای پاكدامنی پیروان خویش حتی شنیدن سخنان نامحرم را نیز اگر از روی غرض باشد، ممنوع كرده است. این خود هشداری بجا و حساب شده است كه تماس نامشروع با نامحرمان به هیچ عنوان و از هیچ راهی حاصل نشود البته رویارویی جدّی و ضروری و بدون هیچ گونه غرض، آنهم با حجاب كامل اسلامی و با رعایت ادب و سایر مسایل اخلاقی اشكالی ندارد.
پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله فرمود: «لِكُلِ عُضْوٍ مِنِ ابْنِ ادَمَ حَظّاً مِنَ الزِّنا فَالْعَینُ زِناهُ النَّظَرُ وَ للِّسانُ زِناهُ الْكَلامُ وَ الأُذُنان زِناهُما السَّمْعُ؛ در مورد رابطه نامشروع برای هر عضوی از آدمی سهمی از زناست؛ زنای چشم، نگاه كردن، زنای زبان، سخن گفتن و زنای گوشها، شنیدن (سخن نامحرم) است». همچنین درباره شوخی كردن با نامحرم فرمود: «مَنْ فاكَهَ بِامْرَأَةٍ لا یَمْلِكُها حُبِسَ بِكُلِّ كَلِمَةٍ كَلَّمَها فِی الدُّنیا اَلْفَ عامٍ فِی النّارِ؛ هر كسی با زن نامحرمی شوخی كند برای هر كلمه ای كه با او در دنیا سخن گفته، هزار سال در جهنم زندانی می شود» ( ثواب الاعمال/ ص ۳۳۴).
امیر مؤمنان علی علیه السلام برای گریز از خطر آلوده شدن و رهایی از دام شیطان هنگام رو به رو شدن با نامحرم، این گونه رهنمود می دهد: اگر یكی از شما زنی را دید و خوشش آمد، چشم از او برداشته، نزد همسر خود رود كه آنچه او دیده است، همسرش نیز دارد و مواظب باشد كه شیطان را بر دل خویش راه ندهد و آن كه متأهل نیست، دو ركعت نماز بخواند و خدا را زیاد سپاس گوید و صلوات بر پیامبر و خاندانش فرستد، آنگاه از فضل خدا بخواهد و خدا نیز با رحمت خویش او را از راه مباح بی نیاز می گرداند ( تفسیر نورالثقلین، ج ۳، ص ۵۸۹ ).