• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کثب (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: عناوین مفردات نهج البلاغه (جلد ۲).

كَثَب (به فتح کاف و ثاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای جمع كردن و جمع شدن است. از مشتقات این کلمه در نهج البلاغه كَثِيب (به فتح کاف و کسر ثاء) به معنی تلّ شن و جمع آن كُثُبان (مثل قرآن) است. کثب سه بار در نهج‌ البلاغه آمده است.


كَثَب:
[۱] قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۹۵.    
[۲] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۱۵۶.    
[۳] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، دار القلم، ص۷۰۳.    
به معنای جمع كردن و جمع شدن لازم و متعدى هر دو آمده است: «كثب الشى‌ء: جمعه»
[۴] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۴، ص۵۱۹.    
«كَثَب» (مثل شرف) به معنى نزديكى است: «رماه من كثب اى من قرب»
[۵] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۴، ص۵۱۹.    
كثيب به معنی تلّ شن و جمع آن كثبان (مثل قرآن) است.
[۶] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۱۵۶.    
[۷] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۴، ص۵۱۹.    


حضرت علی (علیه‌السلام) درباره انسان فرموده: «فَبَيْنَا هُوَ يَضْحَكُ إِلَى الدُّنْيَا ... إِذْ ... وَ نَظَرَتْ إِلَيْهِ الْحُتُوفُ مِنْ كَثَب فَخَالَطَهُ بَثٌّ لاَ يَعْرِفُهُ وَ نَجِيُّ هَمٍّ مَا كَانَ يَجِدُهُ»
[۸] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۴۳، خطبه ۲۲۰.    
[۹] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۲۳۵، خطبه ۲۲۰.    
[۱۰] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۴۱، خطبه ۲۲۱.    
[۱۱] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۱۵۱.    
«مى‌بينى كه انسان به دنيا مى‌خندد ناگاه هلاكت‌ها و مرگ‌ها به طرف او نگاه كردند از نزديک، پس آميخته شد با او غصّه‌ای كه آن را نمى‌شناخت و به فكرش نمى‌آمد و غم درونى كه آن را پيدا نمى‌كرد.»
درباره علم خداوند فرموده: «عَالِمُ السِّرِّ ضَمَائِرِ الْمُضْمِرِينَ... وَ عَوْمِ بَنَاتِ الاَْرضِ فِي كُثْبَانِ الرِّمَالِ»
[۱۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۶، خطبه ۹۰    
[۱۳] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۱۸۰، خطبه ۸۹.    
[۱۴] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۵، خطبه ۹۱.    
[۱۵] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۳.    
يعنى «عالم است به راز رازداران و شناكردن و رفتن ريشه‌هاى نباتات را در ميان تلّ‌هاى شن.»
و در وصف بهشت فرمود: «كُثْبَانِ الْمِسْكِ...»
[۱۶] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۷۰، خطبه ۱۶۵.    
[۱۷] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۹۳، خطبه ۱۶۳.    
[۱۸] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۳۹، خطبه ۱۶۵.    
[۱۹] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۷۸.    
(دل تپه‌هايى از مشک ...)
[۲۰] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۷، خطبه ۱۶۵.    
كه در «كبس» گذشت.
(ببینید: کبس (مفردات‌نهج‌البلاغه))


این کلمه سه بار در نهج‌ البلاغه آمده است.
[۲۱] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۴۳، خطبه ۲۲۰.    
[۲۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۶، خطبه ۹۰    
[۲۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۷۰، خطبه ۱۶۵.    


۱. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۹۵.    
۲. ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۱۵۶.    
۳. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، دار القلم، ص۷۰۳.    
۴. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۴، ص۵۱۹.    
۵. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۴، ص۵۱۹.    
۶. ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۱۵۶.    
۷. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۴، ص۵۱۹.    
۸. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۴۳، خطبه ۲۲۰.    
۹. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۲۳۵، خطبه ۲۲۰.    
۱۰. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۴۱، خطبه ۲۲۱.    
۱۱. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۱۵۱.    
۱۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۶، خطبه ۹۰    
۱۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۱۸۰، خطبه ۸۹.    
۱۴. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۵، خطبه ۹۱.    
۱۵. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۳.    
۱۶. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۷۰، خطبه ۱۶۵.    
۱۷. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۹۳، خطبه ۱۶۳.    
۱۸. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۳۹، خطبه ۱۶۵.    
۱۹. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۷۸.    
۲۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۷، خطبه ۱۶۵.    
۲۱. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۴۳، خطبه ۲۲۰.    
۲۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۶، خطبه ۹۰    
۲۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۷۰، خطبه ۱۶۵.    


• قرشی، سید علی اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «کبث»، ج۲، ص۸۹۵.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 165 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 220 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 90 نهج البلاغه
جعبه ابزار