• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کرم (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: عناوین مفردات نهج البلاغه (جلد ۲).

كَرَم (به فتح کاف و راء) از واژگان نهج البلاغه به معنای كرامت سخاوت، شرافت، نفاست عزت و بزرگوارى است. از مشتقات این کلمه در نهج البلاغه كَرِيم (به فتح کاف و کسر راء) به معنای جواد و سخى است. كَرِيمَة (به فتح کاف و کسر راء) به معنای شى‌ء عزيز و نفيس است. تَكْرِمَة (به فتح تاء و سکون کاف) به معنی اكرام كردن و عظيم شمردن است.


كَرَم
[۱] قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۹۹.    
[۲] طريحي، فخرالدين، مجمع البحرين، ت-الحسینی، ج۶، ص۱۵۲.    
[۳] راغب اصفهاني، حسین، المفردات، دار القلم، ص۷۰۷.    
(مثل شرف) به معنی كرامت، سخاوت، شرافت، نفاست عزت و بزرگوارى است.
«الكرم: ضدّ اللؤم»
[۴] شرتونی، سعید، اقرب الموارد في فصح العربيه و الشوارد، ج۴، ص۵۴۲.    

و نيز آمده: «كرم الشى‌ء كرما: نفس و عزّ فهو كريم»
[۵] شرتونی، سعید، اقرب الموارد في فصح العربيه و الشوارد، ج۴، ص۵۴۲.    

كريم به معنی جواد و سخى است. كريمة به معنی شى‌ء عزيز و نفيس است. تكرمة به معنی اكرام كردن و عظيم شمردن است. اكارم ظاهرا جمع كريم است ولى در لغت پيدا نشد.

حضرت علی (علیه‌السلام) در كلام بسيار عجيبى فرموده: «اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَفْسِي أَوَّلَ كَرِيمَة تَنْتَزِعُهَا مِنْ كَرَائِمِي وَأَوَّلَ وَدِيعَة تَرْتَجِعُهَا مِنْ وَدَائِعِ نِعَمِكَ عِنْدِي»
[۶] السيد الشريف الرضي، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۲۷، خطبه ۲۱۵.    
[۷] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۲۲۳، خطبه ۲۱۰.    
[۸] صبحي صالح، نهج البلاغه، ص۳۳۲، خطبه ۲۱۵.    
[۹] ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۸۴.    
يعنى «خدايا روح مرا اوّلين چيزى گردان از نعمت‌هاى عزيزى كه از من مى‌گيرى و اولين وديعه‌اى گردان از نعمت‌هاى وديعه خودت كه از من برمى‌گردانى.»
معنى اين سخن آن است كه خدا مرا مريض نكند كه ماه‌ها در رختخواب بمانم يا گوشم يا دستم يا بعضى از اعضايم از دستم برود و بعداً مرگ به سراغ من آيد، بلكه من را صحيح و سالم و كامل الاعضاء نگاه دار و به وقت مرگ روحم را بگيرد و از دنيا ببرد.
درباره رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) فرموده: «وَ شَجَرَتُهُ خَيْرُ الشَّجَرِ نَبَتَتْ فِي حَرَم وَبَسَقَتْ فِي كَرَم»
[۱۰] السيد الشريف الرضي، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۱۴، خطبه ۹۳.    
[۱۱] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۸۵، خطبه ۹۲.    
[۱۲] صبحي صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۹، خطبه ۹۴.    
[۱۳] ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۶۲.    
«شجره و نسل و خاندان او بهترين خاندان است كه در حرم الهى روئيده و در بزرگوارى بلند شده است.»
و در وصف انبياء فرموده: «وَأَقَرَّهُمْ فِي خَيْرِ مُسْتَقَرّ تَنَاسَخَتْهُمْ كَرَائِمُ الاَْصْلاَبِ إِلَى مُطَهَّرَاتِ الاَْرْحَامِ »
[۱۴] السيد الشريف الرضي، نهج البلاغه ت الحسون، ص۲۱۳، خطبه ۹۳.    
[۱۵] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۸۵، خطبه ۹۲.    
[۱۶] صبحي صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۹، خطبه ۹۴.    
[۱۷] ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۶۲.    
«آنها را در بهترين قرارگاه قرار داده و از اصلاب بزرگوار به رحم‌هاى پاک منتقل مى‌كرد.»
«وَ عَهْدَ وَصِيَّتِهِ إِلَيْهمْ... وَ الخُنُوعِ لِتَكْرِمَتِهِ»
[۱۸] السيد الشريف الرضي، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۳، خطبه ۱.    
[۱۹] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۵، خطبه ۱.    
[۲۰] صبحي صالح، نهج البلاغه، ص۴۲، خطبه ۱.    
[۲۱] ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۹۷.    
«خداوند وصيت خويش را به ملائكه بيان كرده در خاشع شدن به عظيم شمردنش.»
آن حضرت در تسليت به اشعث بن قيس فرمود: «إِنْ صَبَرْتَ صَبْرَ الاَْكَارِمِ وَ إِلاَّ سَلَوْتَ سُلُوَّ الْبَهَائِمِ»
[۲۲] السيد الشريف الرضي، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۷۹، حکمت ۴۰۴.    
[۲۳] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۲۵۲، حکمت ۴۱۴.    
[۲۴] صبحي صالح، نهج البلاغه، ص۵۴۸، حکمت ۴۱۴.    
[۲۵] ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۵۰.    
يعنى «اگر صبر كردى آن صبر آزادگان است و گرنه مانند حيوانات مصيبت را بالاخره فراموش خواهى كرد.»

۱. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۹۹.    
۲. ↑ طريحي، فخرالدين، مجمع البحرين، ت-الحسینی، ج۶، ص۱۵۲.    
۳. ↑ راغب اصفهاني، حسین، المفردات، دار القلم، ص۷۰۷.    
۴. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد في فصح العربيه و الشوارد، ج۴، ص۵۴۲.    
۵. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد في فصح العربيه و الشوارد، ج۴، ص۵۴۲.    
۶. ↑ السيد الشريف الرضي، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۲۷، خطبه ۲۱۵.    
۷. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۲۲۳، خطبه ۲۱۰.    
۸. ↑ صبحي صالح، نهج البلاغه، ص۳۳۲، خطبه ۲۱۵.    
۹. ↑ ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۸۴.    
۱۰. ↑ السيد الشريف الرضي، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۱۴، خطبه ۹۳.    
۱۱. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۸۵، خطبه ۹۲.    
۱۲. ↑ صبحي صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۹، خطبه ۹۴.    
۱۳. ↑ ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۶۲.    
۱۴. ↑ السيد الشريف الرضي، نهج البلاغه ت الحسون، ص۲۱۳، خطبه ۹۳.    
۱۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۸۵، خطبه ۹۲.    
۱۶. ↑ صبحي صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۹، خطبه ۹۴.    
۱۷. ↑ ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۶۲.    
۱۸. ↑ السيد الشريف الرضي، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۳، خطبه ۱.    
۱۹. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۵، خطبه ۱.    
۲۰. ↑ صبحي صالح، نهج البلاغه، ص۴۲، خطبه ۱.    
۲۱. ↑ ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۹۷.    
۲۲. ↑ السيد الشريف الرضي، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۷۹، حکمت ۴۰۴.    
۲۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۲۵۲، حکمت ۴۱۴.    
۲۴. ↑ صبحي صالح، نهج البلاغه، ص۵۴۸، حکمت ۴۱۴.    
۲۵. ↑ ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۵۰.    


• قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «کرم»، ج۲، ص۸۹۹.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 404 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 1 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 215 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 93 نهج البلاغه
جعبه ابزار