کسب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کسب از اصطلاحات قرآنی به کاری که برای جلب
نفع یا دفع
ضرر است، گفته می‌شود.
کسب مال و علم، طلبیدن آن دو است، کسب اثم متحمل شدن به گناه و انجام دادن آن است.
راغب گفته: کسب در آنچه شخص برای خود یا برای دیگری می‌کند، بکار رود لذا گاهی به دو مفعول متعدّی شود مثل «کسبت فلانا کذا» ولی اکتساب در آنست که فقط که برای خود کسب کند پس هر اکتساب کسب است و هر کسبی اکتساب نیست.
ناگفته نماند: کسب در کارهای خیر و شرّ هر دو بکار رفته ولی اکثرا در عمل بد است. در آیه «اَوْ کَسَبَتْ فِی اِیمانِها خَیْراً»
و آیه «وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً... اُولئِکَ لَهُمْ نَصِیبٌ مِمَّا کَسَبُوا»
در کار خیر بکار رفته و در آیه «فَاقْطَعُوا اَیْدِیَهُما جَزاءً بِما کَسَبا»
و غیره در کار بد و گناه آمده است.
«لا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً اِلَّا وُسْعَها لَها ما کَسَبَتْ وَ عَلَیْها مَا اکْتَسَبَتْ».
طبرسی ما بین کسب و اکتساب فرقی قائل نیست.
ایضا
قاموس و
اقرب الموارد و در
صحاح تصریح کرده که کسب و اکتساب هر دو به یک معنی‌اند.
بنا بر آنکه از راغب نقل شد اکتساب مخصوص به کسب انسان است برای خود. ولی این مطلب در آیات قابل پیاده شدن نیست، زیرا کسب و اکتساب در همه جا از قرآن درباره کسب انسان برای خویش است.
زمخشری درباره
آیه فوق گفته: چون در اکتساب
مطاوعه هست آمدن اکتساب در عمل بد اشاره است که
شرّ از مشتهیات نفس و نفس به آن منجذب است و چون در کار
خیر این حالت نیست لذا کسب بکار رفته.
المنار قول زمخشری را پسندیده ولی به عکس نقل می‌کند.
نگارنده گوید: ظاهرا فرق مهمّی میان کسب و اکتساب نباشد در کتب ادب نیز تصریح کرده‌اند که افتعل بمعنی فعل می‌آید.
اکتساب در قرآن در تحمّل و کسب کار شرّ آمده چنانکه گذشت و نیز در کار نیک مثل «لِلرِّجالِ نَصِیبٌ مِمَّا اکْتَسَبُوا وَ لِلنِّساءِ نَصِیبٌ مِمَّا اکْتَسَبْنَ».
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «کسب»، ج۶، ص۱۰۹.
