• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کفّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




كَفّ (به فتح کاف و تشدید فاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای دست، باز داشتن است. از مشتقات این کلمه در نهج البلاغه عبارتند از؛ كَفَاف (به فتح کاف و فاء) به معنای آن چه كفايت كند و از فقر و احتياج باز دارد است. كِفَّة (به کسر کاف و تشدید فاء) به معنای به طور دائره بودن است. مَكْفُوف (به فتح میم و سکون کاف) به معنای باز داشته شده است.



كَفّ به معنای دست، باز داشتن است. راغب گويد: كفّ به معنى دست است. «كفقت» يعنى از دست او زدم و نيز او را با دست خود منع كردم و آن در عرف به معنى دفع است خواه با دست باشد يا نه. كَفَاف آن چه كفايت كند و از فقر و احتياج باز دارد. كِفَّة به كسر اول به طور دائره بودن است. مَكْفُوف باز داشته شده است.


حضرت علی (علیه‌السلام) درباره بيعت خويش فرموده: «وَبَسَطْتُمْ يَدِي فَكَفَفْتُهَا وَمَدَدْتُمُوهَا فَقَبَضْتُهَا ثُمَّ تَدَاكَكْتُمْ عَلَيَّ تَدَاكَّ الاِْبِلِ الْهِيمِ» «دستم را براى بيعت باز كرديد، من آن را باز داشتم، دستم را دراز كرديد و من آن را جمع كردم تا اين كه ازدحام كرديد بر من مانند ازدحام شترهاى عطشان به وقت ورود بر آب.» (شرح‌های خطبه: )
آن‌گاه كه مروان بن حکم را بعد از اسير شدن در بصره آزاد كرد، حسنين (علیهماالسلام) گفتند: يا اميرالمؤمنين نمى‌خواهيد بيعت كند فرموده: «أَفَلَمْ يُبَايِعْنِي بَعْدَ قَتْلِ عُثْمانَ لاَ حَاجَةَ لِي في بَيْعَتِهِ إِنِّهَا كَفٌّ يَهُودِيَّةٌ لَوْ بَايَعَنِي بِيَدِهِ لَغَدَرَ بِسُبَّتِهِ» معنى آن در «سبب» گذشت. «كفّ يهوديّه» يعنى دست عهد شكن و بيعت شكن. (مگر او پس از قتل عثمان با من بيعت نكرد؟ نيازى به بيعت او ندارم، دستش دست يهودى است، اگر با دستش بيعت كند با پشت خود به شكستن پيمان، اقدام مى‌كند!) (شرح‌های خطبه: )

در حكمت ۱۸۶ فرموده: «لِلظَّالِمِ الْبَادِي غَداً بِكَفِّهِ عَضَّةٌ» «براى ظالمى كه ابتداء به ظلم كرده فرداى قيامت دست به دندان گرفتن و پشيمانى هست.» (شرح‌های حکمت: )
درباره رحلت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) فرموده: «وَلَقَدْ سَالَتْ نَفْسُهُ فِي كَفِّي فَأَمْرَرْتُهَا عَلَىُ وَجْهِي» «روح آن حضرت در دست من جارى شد و من آن را بر صورت خويش كشيدم.» (شرح‌های خطبه: )
«طُوبَى لِمَنْ ذَكَرَ الْمَعَادَ وَعَمِلَ لِلْحِسَابِ وَقَنِعَ بِالْكَفَافِ وَرَضِيَ عَنِ اللهِ» «الجوّ المكفوف» جوّ باز داشته شده و مسخر شده. (خوشا به حال كسى كه به ياد معاد باشد، و براى روز حساب عمل كند، و به مقدار كفايت قناعت نمايد، و از خدا راضى باشد.) (شرح‌های حکمت: )
به يارانش فرموده:«وَإِذَا غشِيكُمُ اللَّيْلُ فَاجْعَلُوا الرِّمَاحَ كِفَّةً وَلاَ تَذُوقُوا النَّوْمَ إِلاَّ غِرَاراً» يعنى «چون شب شده نيزه‌ها را به زمین بزنيد و مانند دایره در اطراف شما باشند و خواب نچشيد مگر به طور كم.» (شرح‌های نامه: )


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۹۰۷.    
۲. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۱۱۲.    
۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، دار القلم، ص۷۱۳.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۶۲، خطبه ۲۲۸.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۲۴۹، خطبه ۲۲۴.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۵۰، خطبه ۲۲۹.    
۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۸۲.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۸۳.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۸، ص۴۷۶.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۴۰۸.    
۱۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۳.    
۱۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۳۵، خطبه ۷۲.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۲۰، خطبه ۷۱.    
۱۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۰۲، خطبه ۷۳.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۳۹، خطبه ۷۳.    
۱۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۳۷.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۳۸.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۳، ص۲۰۵.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۲۲۰.    
۲۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۱۴۶.    
۲۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۱۷، حکمت ۱۷۶.    
۲۲. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۹۵، حکمت ۱۸۶.    
۲۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۰۲، حکمت ۱۸۶.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۹، حکمت ۱۸۶.    
۲۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۷۶.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۷۷.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۳، ص۴۶۱.    
۲۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۶۰.    
۲۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۶۹.    
۳۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۹۴، خطبه ۱۹۷.    
۳۱. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۹۷، خطبه ۱۹۲.    
۳۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۱۱، خطبه ۱۹۷.    
۳۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۸۵، خطبه ۱۹۷.    
۳۴. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۹۷.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۰۰.    
۳۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۶۶۰.    
۳۷. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۲۴۰.    
۳۸. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۷۹.    
۳۹. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۸۱، حکمت ۳۹.    
۴۰. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۶۲، حکمت ۴۴.    
۴۱. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۷۷، حکمت ۴۴.    
۴۲. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۴۵، حکمت ۴۴.    
۴۳. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۴۹.    
۴۴. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۵۰.    
۴۵. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۲، ص۲۹۱.    
۴۶. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۸۱.    
۴۷. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۱۷۱.    
۴۸. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۹۶، نامه ۱۱.    
۴۹. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۴، نامه ۱۱.    
۵۰. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۷۱، نامه ۱۱.    
۵۱. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۷۹، نامه ۱۱.    
۵۲. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۴۴.    
۵۳. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۴۷.    
۵۴. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۹، ص۱۶۱.    
۵۵. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۶۱.    
۵۶. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۸۹.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «کفّ»، ج۲، ص۹۰۷.    






جعبه ابزار