کوشکی قاینی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کوشککی قاینی (پس از
۵۵۲ هـ.ق) شاعر و نویسنده فارسی‌گوی
خراسانی در سده ششم (هجری قمری) و از ندیمان
سلطان سنجر سلجوقی بود.
وی اهل قاین و ساکن کوشکک بوده و اشعاری در هجو و هزل سروده که سبب شهرتش به «هزّال» شده است.
در جریان شکست سلطان سنجر از غزها در سال ۵۴۸ (هجری قمری)، او نیز به اسارت درآمد و در اشعار خود از این واقعه یاد کرده است.
او دارای دیوان شعری است که بخش‌هایی از آن در منابع تذکره‌نویسی باقی مانده است.
اطلاعات دقیقی از زمان درگذشتش در دست نیست، اما روشن است که پس از سال ۵۵۲ (هجری قمری) همچنان زنده بوده است.
کوشککی قاینی معروف به
حکیم شرف الشعرا نویسنده و شاعری فارسی‌گوی از خطه خراسان بود که در سده ششم (هجری قمری) و در عصر سلجوقیان زندگی می‌کرد.
زمان ولادتش معلوم نیست؛ ولی اهل قاین بود و در کوشکک می‌زیست که خود نیز در مصرعی بر این موضوع تصریح کرده است: «اصلت به قاین است و نشستت به کوشکک».
وی زمانی که در بلخ اسیر غزها بود، در قطعه شعری خود را از اهالی جام باخرز معرفی کرده است.
قاین را در آن روزگاران از توابع جام خرز می‌دانستند و احتمالاً کوشکک نیز از توابع بلخ و همگی از توابع خراسان بزرگ بوده است.
لقب
حکیم شرف الشعرا را به دلیل ادب ورزی و سروده‌هایش دریافت کرد. هجو و هزل ویژگی منحصر شعرش بود، برای همین او را
هزّال نیز گفته‌اند.
این شاعر شوخ طبع و شیرین زبان از ندیمان و نزدیکان سلطان سنجر (حکومت
۵۱ هـ.ق ـ ۵۵۲ هـ.ق) به شمار می‌آمد.
وی بخشی از اشعارش را در شأن این سلطان سلجوقی سرود.
در سال ۵۴۸ (هجری قمری) پس از شکست سلطان سنجر از غزها و اسارتش به دست آنها او نیز اسیر شد.
او در مصرعی از اسارت خود به دست غزها سخن گفته است.
وی بیشتر هزلیاتش را درباره کسانی سرود که در جنگ با غزها به سلطان سنجر بی‌وفایی کردند.
حکیم شرف الشعرا دیوان شعری
داشت که در کتاب‌های تذکره نویسی قطعه‌هایی از اشعار آن دیده می‌شود.
قاینی اطلاع دقیقی از زمان و چگونگی مرگ او در دست نیست؛ اما از قراین موجود می‌توان فهمید تا نیمه دوم قرن ششم (هجری قمری) ـ یعنی پس از مرگ سلطان سنجر در سال ۵۵۲ (هجری قمری) ـ زنده بوده است.
(دیگر منابع:
)
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «کوشککی قاینی»، ج۴، ص ۲۶۸.
