• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

یحیی اسکندری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


یحیی میرزا اسکندری از شاه‌زادگان قاجاری و از مشروطه‌خواهان مبارز بود که در زندان محمدعلی شاه به قتل رسید. وی فراماسون لژ فرانسه و پدر ایرج اسکندری، اولین دبیر اول حزب توده ایران بود.


شاه‌زاده یحیی میرزا اسکندری سال ۱۲۹۶ در تهران متولد شد. پدرش محسن میرزا کفیل‌الدوله از رجال و کارگزاران دولت بود. وی به تحصیل علوم مختلف علاقه بسیار داشت؛ به همین دلیل هر روز به کتاب‌خانه شخصی پدربزرگش می‌رفت و در مورد تاریخ عمومی ‌ایران و جهان و خیلی مسائل دیگر مطالعه می‌کرد.

پس از چند سال که از دارالفنون فارغ‌التحصیل شد، به عنوان مترجم اداره گمرک به کردستان رفت؛ پس از چندی رئیس گمرک شد و مدت دو سال در همین پست باقی ماند.

بعد از آن مفتش گمرک کردستان و کرمان‌شاه شد. با تأسیس صندوق مالیه، به ریاست صندوق مالیه و نظارت امور صندوق‌های لرستان و کردستان رسید. از آن‌جا به شیراز رفته، رئیس صندوق مالیه شد.

با به سلطنت رسیدن محمدعلی شاه و در پی آن برچیده شدن صندوق مالیه، اسکندری به تهران احضار شد و به ریاست تفتیش کل محاسبات گمرک ایران منصوب شد. در همان زمان عضو کانون «جامع آدمیت» شد.
[۱] آدمیت، فریدون، فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت، ص۲۲۲، نشر سخن، ۱۳۴۰.


وی با کمک سلیمان‌میرزا و میرزا محمد خراسانی، هفته‌نامه حقوق را منتشر کردند که در انتشار افکار کانون سهیم بود.
[۲] براون، ادوارد گرانویل، تاریخ مطبوعات و ادبیات ایران در دوره مشروطیت، ج۲، ص۳۵۰، ترجمه محمد عباسی، نشر معرفت، تهران، ۱۳۳۷ش.


کوشش‌های وی علیه شاه و کارگزاران از طریق روزنامه‌نگاری و سخن‌رانی ادامه داشت. وی موجبات نگرانی شاه را فراهم کرد.
[۳] دولت آبادی، یحیی، حیات یحیی، ج۲، ص۲۸۰، انتشارات عطار، تهران، ۱۳۷۱ش.

پس از به توپ بسته شدن مجلس در ۲۵ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ه، یحیی دستگیر، و به باغ شاه منتقل شد
[۴] اسکندری، ایرج، خاطرات، ص۴۹۹، انتشارات مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تهران، ۱۳۷۲.
و پس از مدتی آزاد شد و به گمرک آستارا برده شد.
[۵] کسروی، احمد، تاریخ مشروطه ایران، ص۶۶۶، انتشارات امیر کبیر، تهران، چاپ سیزدهم


پس از فتح تهران، به پایتخت بازگشت و با شرکت در انتخابات مجلس، نماینده تهران شد؛ اما پیش از افتتاح مجلس، در روز جمعه ۱۴ شوال ۱۳۲۷ه درگذشت.

۱. ↑ آدمیت، فریدون، فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت، ص۲۲۲، نشر سخن، ۱۳۴۰.
۲. ↑ براون، ادوارد گرانویل، تاریخ مطبوعات و ادبیات ایران در دوره مشروطیت، ج۲، ص۳۵۰، ترجمه محمد عباسی، نشر معرفت، تهران، ۱۳۳۷ش.
۳. ↑ دولت آبادی، یحیی، حیات یحیی، ج۲، ص۲۸۰، انتشارات عطار، تهران، ۱۳۷۱ش.
۴. ↑ اسکندری، ایرج، خاطرات، ص۴۹۹، انتشارات مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تهران، ۱۳۷۲.
۵. ↑ کسروی، احمد، تاریخ مشروطه ایران، ص۶۶۶، انتشارات امیر کبیر، تهران، چاپ سیزدهم


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «خاندان اسکندری»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۴/۳۰.    



جعبه ابزار