• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

یوسف بن عبدالعزیز لخمی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





یوسف بن عبدالعزیز لخمی (۴۸۱ ـ ۵۴۶ هـ.ق) از فقهای مالکی، محدثان و علمای برجسته اندلس در قرن ششم هجری بود.
او در شهر أنده زاده شد و در مرسیه ساکن بود؛ همان‌جا نیز به خاک سپرده شد.
وی در علوم حدیث، رجال، و شناخت راویان مهارت داشت و از بسیاری از بزرگان حدیث زمان خود روایت شنید.
او مناصب خطابه در مرسیه و قضاوت در دانیه را برعهده داشت.
از جمله استادان وی می‌توان به ابوعلی بن سکره و ابن عتاب و از شاگردانش به ابن بشکوال اشاره کرد.
آثار او شامل طبقات المحدثین و الفقهاء، معجم الشیوخ، مشتبه الاسماء و رشحة النصیح است.
وی در سال ۵۴۶ (هجری قمری) درگذشت، گرچه برخی منابع وفاتش را ۵۴۴ (هجری قمری) ذکر کرده‌اند.



ابوولید یوسف بن عبدالعزیز بن یوسف لخمی اندی معروف به ابن دباغ
از فقهای مالکی مذهب قرن ششم قمری بود. او را محدث، ادیب، حافظ و عارف هم معرفی کرده‌اند. وی منسوب است به أنده، شهری از اعمال بلنسیه در اندلس که در سال ۴۸۱ (هجری قمری) متولد شد. محل سکونت او را مرسیه و وی را محدث این شهر و بلکه اندلس گفته‌اند.
در علم حدیث، رجال، شناخت زمان آنان، رجال ثقه و ضعیف و آثارشان متبحر بود.
در دیدار شیوخ و نوشتن علوم توجه بسیاری داشت؛ از این رو بسیاری از علما و بزرگان عصر خود را ملاقات کرد و از آنان حدیث شنید و نگاشت. وی، امر خطابه در مرسیه و سپس منصب قضا را در دانیه عهده‌دار شد. ذهبی به نقل از وهب بن نذیر، او را از آخرین محدثان اندلس می داند و بیان می‌کند.

عبدالعزیز کتب صحیحین، سنن و الملل دارقطنی، موطأ، مسند بزار، جامع ترمزی، الغریبین هروی، سنن باجی، سنن ابوداود، معجم ابن قانع، بیشتر تاریخ ابن ابی خیثمه را از ابوعلی بن سکره (م ۵۱۴ هـ.ق) شنید. همچنین موطأ را از عثمان بن احمد قشطایی، سنن نسایی را از ابن عتاب و مسند ابوبکر بن شیبه را از یونس بن مغیث شنید. او از ابوعبداللّه بن عابد اجازه نقل حدیث داشت
و علاوه بر این از استادان دیگری نیز بهره برد که از ابوعبداللّه خولانی، احمد بن عبداللّه بن طریف و ابوالقاسم بن بشکوال می‌توان نام برد.


از جمله شاگردان وی می‌توان از ابن بشکوال، ابوبکر بن جمره،
عبدالملک بن مروان تجیبی، محمد بن ابوالحسن هذیل و ابوعبداللّه محمد اشبیری نام برد.


لخمی کتاب‌هایی تالیف کرده که آثار او عبارت‌اند از:
• طبقات المحدثین و الفقهاء؛ • معجم الشیوخ قاضی صفدی؛ • مشتبه الاسماء و مشتبه النسبه؛ • رشحة النصیح من الحدیث الصحیح؛ و کتابی کوچک در نام‌های حفاظی که ۶۵ سال زیسته‌اند.

ابن دباغ در سال ۵۴۶ (هجری قمری) در دانیه درگذشت و در مرسیه به خاک سپرده شد. زبیدی وفات وی را در سال ۵۴۴ (هجری قمری) می‌داند.
۱. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۵۲.    
۲. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ص۳۶۶.    
۳. ابن ابار، محمد بن عبدالله، التکملة لکتاب الصله، ج۳، ص۹۶.    
۴. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۷۱.    
۵. ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیة الملتمس، ص۴۹۱.    
۶. ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیة الملتمس، ص۴۹۱.    
۷. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ص۲۶۴.    
۸. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۳۰۲.    
۹. کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۰۹.    
۱۰. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۳۸.    
۱۱. ابن ماکولا، علی بن هبةالله، الاکمال، ج۴، ص۴۱۳.    
۱۲. زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۷، ص۳۹۴.    
۱۳. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۰۹۸.    
۱۴. زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۷، ص۳۹۴.    
۱۵. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۵۲.    
۱۶. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۳۸.    
۱۷. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۳۸.    
۱۸. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۳۸.    
۱۹. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ص۳۶۶.    
۲۰. زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۷، ص۳۹۴.    
۲۱. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۳۸.    
۲۲. ابن ابار، محمد بن عبدالله، التکملة لکتاب الصله، ج۳، ص۹۷.    
۲۳. زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۷، ص۳۹۴.    
۲۴. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۷۱.    
۲۵. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۷۱.    
۲۶. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۷۲.    
۲۷. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۷۱.    
۲۸. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۷۲.    
۲۹. ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیة الملتمس، ص۴۹۱.    
۳۰. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۷۱.    
۳۱. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۷۲.    
۳۲. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۷۲.    
۳۳. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ص۲۶۴.    
۳۴. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۳۸.    
۳۵. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۳۸.    
۳۶. کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۰۹.    
۳۷. کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۰۹.    
۳۸. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۷۲.    
۳۹. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۳۰۲.    
۴۰. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۳۸.    
۴۱. ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیة الملتمس، ص۴۹۲.    
۴۲. ابن ماکولا، علی بن هبةالله، الاکمال، ج۴، ص۴۱۳.    
۴۳. زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۷، ص۳۹۴.    
۴۴. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۳۸.    
۴۵. ابن ماکولا، علی بن هبةالله، الاکمال، ج۴، ص۴۱۳.    
۴۶. زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۷، ص۳۹۴.    
۴۷. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۰۹۸.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «یوسف بن عبدالعزیز لخمی»، ج۴، ص۴۶۰.






جعبه ابزار