رژیم سیاسی مختلط
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نظام سياسى مختلط به رژيمهايى گفته مىشود كه ويژگىهايى از چند
نظام سیاسی را با هم تركيب كرده و با هيچيک از نظامهاى مرسوم مطابقت كامل ندارد.
اين نظامها ممكن است پارلمانى باشند اما با دخالت سلطنتى يا تمركز قوه مجريه، ساختار اصلى خود را تعديل كنند.
نمونههايى از اين نظامها شامل قوانين اساسى كشورهاى غربى و نظامهاى
مارکسیستی است كه بخشى از ويژگىهاى آنها در كشورهاى ديگر به كار گرفته شده است.
به عنوان نمونه،
نظام جمهوری اسلامی ایران با تلفيق اصول
شریعت اسلامی و سازوکارهاى سياسى عادلانه، يک نظام مختلط محسوب مىشود.
منظور از نظامهاى سياسى مختلط، رژيمهايى هستند كه با نظامهاى سياسى ارائهشده، تطابق كامل نداشته، اما در يک يا چند جهت با يكى از اين رژيمهاى سياسى شباهت داشته و ويژگىهايى را از هركدام از نظامهاى سياسى اخذ نموده است.
رژيم هاى مختلط را به دو صورت مىتوان مورد مطالعه قرارداد:
رژيمهايى كه نظام پارلمانى را پذيرفته، اما با استفاده از نظام سلطنتى و يا سابقه تاريخى آن، پارلمان را زير نظر شاه قرار داده و در عمل وجود پارلمان را به يک نمايش تبديل كردهاند و يا رژيم تفكيک مطلق قوا را با برترى كامل قوه مجريه در حد ديكتاتورى رئيسجمهور درآميختهاند.
و يا الگويى از نظامهاى مدل در كشورهاى غربى را در قانون اساسى خود آورده و شيوههاى اجرايى آن را متناسب با اصول نظام الگو، تنظيم نكردهاند كه در نهايت در عمل نتيجه معكوس به بار آورده است.
با مثالهايى كه ذكر شد نوعى از نظام سياسى مختلط را مىتوان تصور كرد كه نهتنها بار منفى نداشته باشد بلكه منطبق با شرايط خاص يک كشور و ريشههاى عميق فرهنگى و تاريخى آن بوده و نظام سياسى مطلوبى به شمار آيد.
در اين راستا مىتوان برخى از نظامهاى سياسى مدل زمان حاضر، مانند نظام سياسى فرانسه را، از مصاديق نظام مختلط به شمار آورد، زيرا نظام سياسى
فرانسه پس از
انقلاب، متأثر از نظامهاى پارلمانى انگلستان و رژيم جمهورى
آمریکا به صورت مختلط از دو نظام مدل زمان خود به وجود آمد و اين حالت مىتواند نسبت به سه نظام مدل معاصر، نيز تحقق يابد، البته نظامهاى سياسى ماركسيستى و سوسياليستى تجربههاى جديدى را در اختيار كشورهاى
سرمایهداری قرار داد و تعدادى از كشورهاى وابسته به سرمايهدارى، بخشى از تجربيات دولتهاى ماركسيستى را به خود جذب كردند، مانند شوراى مردمى، نظام شورايى، تعاونىها، سهيم كردن كارگران در كارگاهها، رابطه تنگاتنگ حزب و دولت از جمله آثار فراوانى است كه بسيارى از كشورها تحت تأثير ماركسيسم بين المللى، آنها را در قوانين خود گنجاندند.
همچنين بسيارى از كشورهاى تازه به استقلال رسيده تحت تأثير فرهنگ سياسى غرب و دموكراسى، بخشى از اين فرهنگ سياسى را به قوانين خود وارد كرده و از آنها بهره گرفتند.
بهترين نمونه نظام سياسى مختلط را مىتوان در نظام جمهورى اسلامى ايران مشاهده كرد كه ضمن پايهريزى يک نظام اسلامى براساس اصول و مبانى شريعت اسلام، سعى كرده در هر مورد به تناسب ظرفيت اصول و مبانى اسلامى از ساختارها و الگوهاى عادلانه استفاده كند و به جاى تفكيک قوا از
استقلال قوا بهره بگيرد.
منابع دیگر:
درآمدى بر فقه سياسى / ۲۶۲.
•
زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، ج۲، ص۹۷-۹۸.
