محمد بن ابی‌القاسم نسابه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن ابی‌القاسم نسابه (قرن
پنجم هـ.ق) معروف به
ابن معیه، از نسب‌شناسان برجسته قرن پنجم (هجری قمری) بود.
او کتابی با عنوان
المبسوط در علم انساب نگاشت که مورد استفاده دانشمندانی چون ابن عنبه قرار گرفت.
علاوه بر این، وی شاعر نیز بود و اشعاری در نقد بنوافطس سروده است.
شاگردی شیخ الشرف محمد عبیدلی (م
۴۳۷ هـ.ق) نشان می‌دهد که او در دهه‌های نخست قرن پنجم (هجری قمری) فعال بوده است.
از وی فرزندی نماند، اما نسل این خاندان از برادرانش، به‌ویژه ابوعبدالله حسین خطیب، ادامه یافت.
ابوجعفر محمد بن ابی‌القاسم علی بن حسن بن حسن التج بن اسماعیل دیباج بن ابراهیم غمر بن حسن مثنی شریف نسابه معروف به
ابن مُعَیَّه شهرت پدرش علی بوده که فرزند مُعَیّه دختر محمد بن حارثة بن معاویه بن اسحاق بن زید بن حارثه اوسی بوده است.
از این‌رو فرزندان علی نیز ابن معیه لقب یافته‌اند.
از ایشان فرزندی بر جای نماند، اما نسل ابن معیه از دو برادر دیگر محمد، ابوطاهر حسن و به ویژه ابوعبداللّه حسین خطیب ادامه یافت.
او از دانشمندان نسب‌شناس است که کتابی در این باب نگاشته و گویا ابن عنبه از کتاب او در مواردی بهره گرفته است.
وی شاعر نیز بوده و قطعه شعری علیه بنوافطس سروده است.
گفتنی است ابوجعفر با نسابه معروف ابن معیه تاج‌الدین محمد بن قاسم بن حسین بن معیه دیباجی (م
۷۷۶ هـ.ق) که از نوادگان برادرش حسین می‌باشد، متفاوت است و نباید اشتباه شود.
ابوجعفر شاگردانی داشته که از جمله آن‌ها؛
شیخ الشرف محمد بن محمد عبیدلی (م
۴۳۷ هـ.ق) شاگرد و راوی او بوده است.
ابن مُعَیَّه کتابی در باب نسب‌شناسی با نام
المبسوط نگاشته است.
نسابه تاریخ درگذشت او در دست نیست، اما چون شیخ الشرف محمدبن محمد عبیدلی (م۴۳۷) شاگرد و راوی او بوده،
برمی‌آید که محمد نسابه نیز دهه‌های اول قرن پنجم (هجری قمری) را درک کرده باشد.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن ابی‌القاسم نسابه»، ج۳، ص۳۷۴.
