• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن احمد کرکانجی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





محمد بن احمد کرکانجی (۳۹۰ ـ ۴۸۱ هـ.ق) از قرّاء و ادبای برجسته خراسان در قرن پنجم (هجری قمری) بود.
به‌سبب اقامت در شهر گرگانج، به کرکانجی شهرت یافت.
او تحصیل علم را در زادگاهش آغاز کرد و سپس برای تکمیل دانش خود به شهرهای مختلفی از جمله نیشابور، شام، مصر و حجاز سفر کرد.
ایشان در قرائت قرآن و ادبیات عرب استاد مسلم عصر خود بود.
وی شاگردانی همچون ابومحمد بغوی و ابوعبدالله رزاق مقری تربیت کرد.
آثار او شامل المعوّل و التذکره است.
ایشان در سال ۴۸۱ (هجری قمری) یا ۴۸۴ (هجری قمری) در مرو درگذشت.



ابونصر محمد بن احمد بن علی کرکانجی مروزی حدود سال ۳۹۰ (هجری قمری) در مرو به دنیا آمد.
چون مدتی در شهر گرگانج از توابع خوارزم سکونت کرد، به این علت به کرکانجی ملقب گردید.
او علم قرائت قرآن و ادبیات را در وطن خود از وی فرا گرفت.
وی در عصر خود ادیب و استاد مسلم در علوم قرآن در خراسان قدیم به شمار می‌آمد.



ابونصر در ابتدای تحصیل علم از شاگردان ابوحسین عبداللّه لرحمان بن محمد بن احمد دهّان به شمار می‌آمد.
وی برای کسب دانش بیشتر به شهرهای گوناگونی مانند عراق، حجاز، جزیره، شام، سواحل، نیشابور، موصل، حرّان، صور و مصر سفر کرد.
او قرآن را نزد بزرگان آن شهر چون ابوالحسن علی بن احمد حمّامی، ابوعبداللّه محمد بن علی خبّازی و دیگران قرائت نمود.


محمد بن احمد ابومحمد حسین بن مسعود بغوی، ابوعبداللّه محمد بن عبداللّه لرزاق مقری و عده‌ای دیگر از شاگردان وی بوده‌اند.




مروزی کتاب‌هایی تألیف کردند که عبارت است از:
• المعوّل؛
• التذکره.



کرکانجی در ماه ذی‌حجه سال ۴۸۴ (هجری قمری) یا ۴۸۱ (هجری قمری) در مرو از دنیا رفت.



۱. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۶۰۰.    
۲. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۹، ص۳۲۴.    
۳. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۸.    
۴. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۶، ص۲۹۷.    
۵. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۳۳.    
۶. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۴۸.    
۷. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۶۴.    
۸. ابن جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۲، ص۷۲.    
۹. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، ج۵، ص۱۳۳.    
۱۰. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۶۰.    
۱۱. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۱۲. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۹۵.    
۱۳. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۸.    
۱۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۳۴.    
۱۵. ابن جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۲، ص۷۲.    
۱۶. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۱۷. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۹۵.    
۱۸. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۸.    
۱۹. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۶۰۰.    
۲۰. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۴، ص۴۵۲.    
۲۱. ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۳، ص۹۲.    
۲۲. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۶۰.    
۲۳. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۲۴. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۶۰۰.    
۲۵. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۶، ص۲۹۷.    
۲۶. ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۳، ص۹۳.    
۲۷. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، ج۵، ص۱۳۳.    
۲۸. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۲۹. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۶۰۱.    
۳۰. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۹.    
۳۱. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۳۳.    
۳۲. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۴۸.    
۳۳. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۶۴.    
۳۴. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۶۰.    
۳۵. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۶۰۱.    
۳۶. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۸.    
۳۷. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۳۳.    
۳۸. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۶۴.    
۳۹. ابن جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۲، ص۷۲.    
۴۰. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۱، ص۸۲.    
۴۱. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۹.    
۴۲. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۶، ص۲۹۷.    
۴۳. ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۳، ص۹۲.    
۴۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۳۳.    
۴۵. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۶۴.    
۴۶. ابن جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۲، ص۷۲.    
۴۷. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۴۸. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۹۵.    
۴۹. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۶۰۱.    
۵۰. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۹.    
۵۱. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۳۴.    
۵۲. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۴۸.    
۵۳. ابن جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۲، ص۷۲.    
۵۴. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۶۰.    
۵۵. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۹.    
۵۶. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۳۴.    
۵۷. ابن جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۲، ص۷۲.    
۵۸. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۹، ص۳۲۴.    
۵۹. ابن جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۲، ص۷۲.    
۶۰. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۹، ص۳۲۴.    
۶۱. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۹.    
۶۲. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۳۳.    
۶۳. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۶۴.    
۶۴. ابن جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۲، ص۷۲.    
۶۵. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۶۶. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۹۵.    
۶۷. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۹.    
۶۸. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۹، ص۳۲۴.    
۶۹. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۳۳.    
۷۰. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۶۴.    
۷۱. ابن جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۲، ص۷۲.    
۷۲. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۷۳. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۹۵.    
۷۴. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۸.    
۷۵. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۶، ص۲۹۷.    
۷۶. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۳۴.    
۷۷. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۴۸.    
۷۸. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۶۰.    
۷۹. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۹۵.    
۸۰. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۶۰۱.    
۸۱. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۵۸.    
۸۲. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۳۴.    
۸۳. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۶۴.    
۸۴. ابن جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۲، ص۷۲.    
۸۵. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۸۶. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۹۵.    
۸۷. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۱، ص۸۲.    
۸۸. ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۳، ص۹۳.    
۸۹. ابن جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۲، ص۷۲.    
۹۰. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۱، ص۸۲.    
۹۱. ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۳، ص۹۳.    
۹۲. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۹۳. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۴۸.    
۹۴. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۴، ص۴۵۲.    
۹۵. ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۳، ص۹۲.    
۹۶. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۳۳.    
۹۷. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۴۸.    
۹۸. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر فی المعجم الکبیر، ج۲، ص۶۰.    
۹۹. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۶۴.    
۱۰۰. ابن جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۲، ص۷۲.    
۱۰۱. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، ج۵، ص۱۳۳.    
۱۰۲. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۶۰.    
۱۰۳. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۶.    
۱۰۴. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۹۵.    
۱۰۵. اعلمی، حائری، دایرة المعارف الشیعیة العامه، ج۱۶، ص۲۱۰.



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن احمد کرکانجی»، ج۳، ص۳۶۴.






جعبه ابزار