• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن عبدالرحمان بخاری (مقاله‌دوم)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن عبدالرحمان بخاری (مقاله‌دوم)


محمد بن عبدالرحمان بخاری (م ۵۴۶ هـ.ق) فقیه حنفی، مفسر و مدرس برجسته اهل ریغدمون در نزدیکی بخارا بود.
وی نزد علمای بزرگی چون ابونصر احمد ریغدمونی و قاضی عبیدالله دبوسی دانش آموخت.
او به عنوان شخصیتی فصیح، خوش‌معاشرت و محبوب میان مردم شناخته می‌شد.
شاگردان برجسته‌ای همچون شرف‌الدین عقیلی و علی بن ابی‌بکر مرغینانی (صاحب الهدایه) از ایشان بهره بردند.
از آثار مهم وی تفسیر علایی (در بیش از هزار جزء) و رساله محاسن الاسلام است.
او در جمادی‌الآخر سال ۵۴۶ (هجری قمری) درگذشت.


ابوعبداللّه محمد بن عبدالرحمان بن احمد بخاری علایی ریغدمونی
[۱] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۷۶.    
[۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۹۲.    
[۳] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۵۴.    
[۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۹۱.    
[۵] ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۵۴.    
[۶] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۵۸.    
[۷] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۰، ص۱۳۳.    
[۸] سیوطی، عبدالرحمن، طبقات المفسرین، ص۱۰۸.    
فقیه حنفی مذهب،
[۹] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۱۱۳.
[۱۰] ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۵۴.    
[۱۱] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۵۸.    
[۱۲] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۰، ص۱۳۳.    
[۱۳] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۹، ص۴۲۰.    
منسوب به ریغدمون، روستایی در چهار فرسخی بخارا
[۱۴] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۹، ص۴۲۰.    
[۱۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۱۱۳.    
بود.
سمعانی او را منسوب به منطقه‌ای به نام علاء در بخارا دانسته و وی را مفسری فصیح، خوش معاشرت و مقبول نزد خاص و عام معرفی کرده است.
[۱۶] لکنوی هندی، محمد عبدالحی، فواید البهیه، ص۱۷۶.
[۱۷] سیوطی، عبدالرحمن، طبقات المفسرین، ص۱۰۸.    
بَغوی و به تبع آن لکنوی، شرح حال وی را در دو جا به اشتباه به عنوان دو شخص آورده است.
[۱۸] لکنوی هندی، محمد عبدالحی، فواید البهیه، ص۱۷۵- ۱۷۶.

علایی از استادانی چون ابونصر احمد بن عبدالرحمان ریغدمونی و قاضی عبیداللّه دبوسی (م ۴۳۰ هـ.ق) بهره گرفت.


ابوعبداللّه شاگردانی داشته که از جمله؛ شاگردانش شرف‌الدین عمر بن محمد عقیلی
[۱۹] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۳، ص۲۱۴.
و علی بن ابی بکر مرغینانی (م ۵۹۳ هـ.ق) صاحب الهدایه که اجازه نقل حدیث از وی داشت، بودند.
[۲۰] سیوطی، عبدالرحمن، طبقات المفسرین، ص۱۰۸.    
[۲۱] لکنوی هندی، محمد عبدالحی، فواید البهیه، ص۱۷۵.
[۲۲] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۷۶.    

ریغدمونی کتاب‌هایی تالیف کرده که آثارش عبارت‌اند از:
• تفسیر علایی؛
[۲۳] لکنوی هندی، محمد عبدالحی، فواید البهیه، ص۱۷۶.
[۲۴] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۵۸.    
[۲۵] سیوطی، عبدالرحمن، طبقات المفسرین، ص۱۰۸.    
که گفته شده بیش از هزار جزء داشته است.
[۲۶] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۵۸.    
[۲۷] ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۵۴.    
[۲۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۹۱.    
[۲۹] سیوطی، عبدالرحمن، طبقات المفسرین، ص۱۰۸.    
• رسالة محاسن الاسلام.

بخاری در دوازدهم جمادی‌الآخر
[۳۰] سیوطی، عبدالرحمن، طبقات المفسرین، ص۱۰۸.    
سال ۵۴۶ (هجری قمری)
[۳۱] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۵۸.    
[۳۲] ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۵۵.    
[۳۳] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۰، ص۱۳۳.    
[۳۴] سیوطی، عبدالرحمن، طبقات المفسرین، ص۱۰۸.    
و به قولی در ۵۴۵ (هجری قمری) وفات یافت.
[۳۵] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۹۲.    
(دیگر منابع:
[۳۶] ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۵۴.    
[۳۷] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۵۸.    
[۳۸] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۰، ص۱۳۳.    
)
۱. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۷۶.    
۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۹۲.    
۳. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۵۴.    
۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۹۱.    
۵. ↑ ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۵۴.    
۶. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۵۸.    
۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۰، ص۱۳۳.    
۸. ↑ سیوطی، عبدالرحمن، طبقات المفسرین، ص۱۰۸.    
۹. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۱۱۳.
۱۰. ↑ ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۵۴.    
۱۱. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۵۸.    
۱۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۰، ص۱۳۳.    
۱۳. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۹، ص۴۲۰.    
۱۴. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۹، ص۴۲۰.    
۱۵. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۱۱۳.    
۱۶. ↑ لکنوی هندی، محمد عبدالحی، فواید البهیه، ص۱۷۶.
۱۷. ↑ سیوطی، عبدالرحمن، طبقات المفسرین، ص۱۰۸.    
۱۸. ↑ لکنوی هندی، محمد عبدالحی، فواید البهیه، ص۱۷۵- ۱۷۶.
۱۹. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۳، ص۲۱۴.
۲۰. ↑ سیوطی، عبدالرحمن، طبقات المفسرین، ص۱۰۸.    
۲۱. ↑ لکنوی هندی، محمد عبدالحی، فواید البهیه، ص۱۷۵.
۲۲. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۷۶.    
۲۳. ↑ لکنوی هندی، محمد عبدالحی، فواید البهیه، ص۱۷۶.
۲۴. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۵۸.    
۲۵. ↑ سیوطی، عبدالرحمن، طبقات المفسرین، ص۱۰۸.    
۲۶. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۵۸.    
۲۷. ↑ ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۵۴.    
۲۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۹۱.    
۲۹. ↑ سیوطی، عبدالرحمن، طبقات المفسرین، ص۱۰۸.    
۳۰. ↑ سیوطی، عبدالرحمن، طبقات المفسرین، ص۱۰۸.    
۳۱. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۵۸.    
۳۲. ↑ ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۵۵.    
۳۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۰، ص۱۳۳.    
۳۴. ↑ سیوطی، عبدالرحمن، طبقات المفسرین، ص۱۰۸.    
۳۵. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۹۲.    
۳۶. ↑ ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۵۴.    
۳۷. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۵۸.    
۳۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۰، ص۱۳۳.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن عبدالرحمان بخاری»، ج۴، ص۲۹۲.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 545 (قمری) | درگذشتگان سال 546 (قمری) | شخصیت‌های قرن 6 (قمری) | فقهای حنفی قرن 6 (قمری) | مؤلفان قرن 6 (قمری) | مفسران قرن 6 (قمری)
جعبه ابزار