• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن عبدالله سمعانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن عبدالله سمعانی


محمد بن عبدالله سمعانی (م حدود ۴۵۰ هـ.ق) جد ابوسعد سمعانی، فقیه، اصولی، محدث، لغوی، نحوی و شاعر بود.
او از فقهای بزرگ حنفیه و از پیشوایان نحو و لغت در مرو محسوب می‌شد. فقه را از جعفر بن محمد مستغفری آموخت.
از شاگردانش تنها فخرالقضات ابوبکر ارسابندی که نزد او فقه آموخته، شناخته شده است.
برخی منابع وی را قاضی دانسته‌اند، اما این موضوع قطعی نیست. از آثارش تحفة العیون و دخول الحمام است.
ایشان در حدود ۴۵۰ (هجری قمری) در مرو درگذشت.



ابومنصور محمد بن عبداللّه لجبار بن احمد سمعانی تمیمی مروزی
[۱] باخرزی، علی بن حسن، دمیه القصر، ج۲، ص۸۴۲.    
[۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۲۵.    
[۳] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۲۵۷.    
[۴] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیه فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۷۳.    
[۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۱.    
[۶] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۹۷.    
[۷] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۲۱۹.    
[۸] ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۱۴۸.    
[۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۸۵.    
[۱۰] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۳۷۰.    
جد ابوسعد سمعانی
[۱۱] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ص۸.    
[۱۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۸۵.    
[۱۳] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۳۷۰.    
و فردی فقیه، اصولی، محدث، لغوی، نحوی بود.
[۱۴] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۲۵.    
[۱۵] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۷۷.    
[۱۶] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۹۷.    
[۱۷] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۲۱۹.    
[۱۸] ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۱۴۸.    

در فقه، حدیث، اصول، نحو و لغت تصانیفی داشته است.
[۱۹] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۲۵.    
[۲۰] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیه فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۷۳.    

وی از فقهای بزرگ حنفیه
[۲۱] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیه فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۷۳.    
[۲۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۲۵۷.    
[۲۳] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۷۷.    
[۲۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۱.    
[۲۵] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۹۷.    
[۲۶] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۲۱۹.    
و از پیشوایان نحو و لغت در مرو بود.
[۲۷] سمعانی، عبدالكریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص ۲۹۸.
[۲۸] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیه فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۷۳.    

به علاوه ذوق شعری خوبی داشت و اشعاری نیز از وی باقی مانده است.
باخزری گفته است در سال ۴۴۷ (هجری قمری) او را در مرو ملاقات کرده و اشعارش مورد تأیید و تمجید ابومنصور قرار گرفته است.
[۲۹] باخرزی، علی بن حسن، دمیه القصر، ج۲، ص۸۴۳.    
[۳۰] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۷۷.    

بعضی منابع به ایشان عنوان قاضی داده‌اند،
[۳۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۲۵۷.    
[۳۲] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۲۱۹.    
ولی روشن نیست قاضی هم بوده است یا نه.


ابومنصور فقه را از جعفر بن محمد مستغفری فرا گرفت.
[۳۳] لكنوی هندی، محمد عبدالحی، الفوائد البهیّه، ص۱۷۳.


محمد بن عبداللّه از شاگردانش به جز فخرالقضات ابوبکر محمد بن حسین ارسابندی که فقه را از او آموخته، ذکری به میان نیامده است.
[۳۴] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیه فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۷۳.    



سمعانی تألیفاتی داشته که عبارتند از:
• تحفة العیون؛
[۳۵] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۲۵.    
[۳۶] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۱.    
[۳۷] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۳۷۰.    

• دخول الحمام.
[۳۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۱.    
[۳۹] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۲۵.    



مروزی در حدود ۴۵۰ (هجری قمری) در مرو درگذشت.
[۴۰] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۷۷.    
[۴۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۲۵۸.    
[۴۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۲۵.    
[۴۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۱.    
[۴۴] ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۱۴۸.    
[۴۵] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۹۷.    
[۴۶] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۲۱۹.    
[۴۷] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۳۷۰.    

(دیگر منابع:
[۴۸] ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۳، ص۲۰۸.    
[۴۹] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۹۷.    
[۵۰] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۲۱۹.    
[۵۱] ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۱۴۸.    
[۵۲] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۳۷۰.    
[۵۳] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۸۵.    
)


۱. ↑ باخرزی، علی بن حسن، دمیه القصر، ج۲، ص۸۴۲.    
۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۲۵.    
۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۲۵۷.    
۴. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیه فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۷۳.    
۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۱.    
۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۹۷.    
۷. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۲۱۹.    
۸. ↑ ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۱۴۸.    
۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۸۵.    
۱۰. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۳۷۰.    
۱۱. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ص۸.    
۱۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۸۵.    
۱۳. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۳۷۰.    
۱۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۲۵.    
۱۵. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۷۷.    
۱۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۹۷.    
۱۷. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۲۱۹.    
۱۸. ↑ ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۱۴۸.    
۱۹. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۲۵.    
۲۰. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیه فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۷۳.    
۲۱. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیه فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۷۳.    
۲۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۲۵۷.    
۲۳. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۷۷.    
۲۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۱.    
۲۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۹۷.    
۲۶. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۲۱۹.    
۲۷. ↑ سمعانی، عبدالكریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص ۲۹۸.
۲۸. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیه فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۷۳.    
۲۹. ↑ باخرزی، علی بن حسن، دمیه القصر، ج۲، ص۸۴۳.    
۳۰. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۷۷.    
۳۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۲۵۷.    
۳۲. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۲۱۹.    
۳۳. ↑ لكنوی هندی، محمد عبدالحی، الفوائد البهیّه، ص۱۷۳.
۳۴. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیه فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۷۳.    
۳۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۲۵.    
۳۶. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۱.    
۳۷. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۳۷۰.    
۳۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۱.    
۳۹. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۲۵.    
۴۰. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۷۷.    
۴۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۲۵۸.    
۴۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۲۵.    
۴۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۱.    
۴۴. ↑ ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۱۴۸.    
۴۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۹۷.    
۴۶. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۲۱۹.    
۴۷. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۳۷۰.    
۴۸. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۳، ص۲۰۸.    
۴۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۹۷.    
۵۰. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۲۱۹.    
۵۱. ↑ ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۱۴۸.    
۵۲. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۳۷۰.    
۵۳. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۸۵.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن عبدالله سمعانی»، ج۳، ص۳۳۵.


رده‌های این صفحه : اصولیان حنفی قرن 5 (قمری) | درگذشتگان سال 450 (قمری) | شاعران حنفی قرن 5 (قمری) | شخصیت‌های حنفی قرن 5 (قمری) | علمای حنفی قرن 5 (قمری) | فقهای حنفی قرن 5 (قمری) | لغویان حنفی قرن 5 (قمری) | مؤلفان حنفی قرن 5 (قمری) | محدثان حنفی قرن 5 (قمری) | نحویان حنفی قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار