محمد بن عبیدالله بصری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن عبیدالله بصری (م
۴۹۹ هـ.ق) از ادیبان و لغت‌شناسان برجسته عرب بود.
او در بصره ساکن بود و در
بغداد و
واسط از استادانی چون ابوغالب بن بشران و ابواسحاق شیرازی بهره برد.
وی از فقیهان شافعیه و قاضی
بصره بود و در جامع بصره مجلس املای حدیث داشت.
او تألیفاتی چون
المقدمه در نحو و
المتقعرین داشت و کتابخانه بزرگی در بصره تأسیس کرد که بعدها در آشوب‌ها از بین رفت.
وی در
محرم ۴۹۹ (هجری قمری) در بصره درگذشت.
ابوالفرج محمد بن عبیداللّه بن حسن بصری مشهور به
ابن ابی البقاء ساکن بصره و از ادیبان و لغت‌شناسان عرب بود.
در این علوم تخصص بسیاری داشت.
زمانی به بغداد و واسط مسافرت کرد.
ابن ابی البقاء ادبیات عرب را نزد استادان بزرگی چون
ابوغالب بن بشران،
فقه را نزد
ابواسحاق شیرازی و
ماوردی آموخت.
علم حدیث را از
ابوطیب طبری و
ابوالقاسم تنوخی فرا گرفت.
در
اهواز از
حسین خوزی،
در بصره از
عبیداللّه رقّی و
ابن دهّان نحوی علومی را آموخت.
محمد بن عبیداللّه افرادی چون
ابوالقاسم بن سمرقندی و
ابوعلی صدفی از شاگردان وی بوده و از او روایت نقل کرده‌اند.
ابوالفرج بصری از فقیهان مشهور شافعیه بود.
نزد خلفا و پادشاهان عصر خویش جاه و مقام خاصی داشت
و قاضی بصره بود.
وی در جامع بصره مجلس املا حدیث داشت و به نقل حدیث می‌پرداخت.
گویند وی در شهر بصره کتابخانه بسیار مجهز و بزرگی برای تعلیم و تربیت بنا نهاد.
دوازده هزار مجلد کتاب برای آن وقف کرد.
سرانجام در آشوب عرب و ترک که به تخریب بصره انجامید از بین رفت.
ابوالفرج تألیفات متعددی داشته که از آن جمله عبارتند از:
• المقدمه در نحو؛
• المتقعرین.
ابن ابی البقاء در ماه محرم سال ۴۹۹ (هجری قمری) در شهر بصره درگذشت.
پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن عبیدالله بصری»، ج۳، ص۲۹۷.
