• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن عبیدالله بصری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





محمد بن عبیدالله بصری۴۹۹ هـ.ق) از ادیبان و لغت‌شناسان برجسته عرب بود.
او در بصره ساکن بود و در بغداد و واسط از استادانی چون ابوغالب بن بشران و ابواسحاق شیرازی بهره برد.
وی از فقیهان شافعیه و قاضی بصره بود و در جامع بصره مجلس املای حدیث داشت.
او تألیفاتی چون المقدمه در نحو و المتقعرین داشت و کتابخانه بزرگی در بصره تأسیس کرد که بعدها در آشوب‌ها از بین رفت.
وی در محرم ۴۹۹ (هجری قمری) در بصره درگذشت.



ابوالفرج محمد بن عبیداللّه بن حسن بصری مشهور به ابن ابی البقاء ساکن بصره و از ادیبان و لغت‌شناسان عرب بود. در این علوم تخصص بسیاری داشت.
زمانی به بغداد و واسط مسافرت کرد.


ابن ابی البقاء ادبیات عرب را نزد استادان بزرگی چون ابوغالب بن بشران، فقه را نزد ابواسحاق شیرازی و ماوردی آموخت.
علم حدیث را از ابوطیب طبری و ابوالقاسم تنوخی فرا گرفت.
در اهواز از حسین خوزی، در بصره از عبیداللّه رقّی و ابن دهّان نحوی علومی را آموخت.



محمد بن عبیداللّه افرادی چون ابوالقاسم بن سمرقندی و ابوعلی صدفی از شاگردان وی بوده و از او روایت نقل کرده‌اند.



ابوالفرج بصری از فقیهان مشهور شافعیه بود. نزد خلفا و پادشاهان عصر خویش جاه و مقام خاصی داشت و قاضی بصره بود.
وی در جامع بصره مجلس املا حدیث داشت و به نقل حدیث می‌پرداخت.
گویند وی در شهر بصره کتابخانه بسیار مجهز و بزرگی برای تعلیم و تربیت بنا نهاد.
دوازده هزار مجلد کتاب برای آن وقف کرد. سرانجام در آشوب عرب و ترک که به تخریب بصره انجامید از بین رفت.



ابوالفرج تألیفات متعددی داشته که از آن جمله عبارتند از:
• المقدمه در نحو؛
• المتقعرین.



ابن ابی البقاء در ماه محرم سال ۴۹۹ (هجری قمری) در شهر بصره درگذشت.

۱. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۳۰۶.    
۲. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۶۰.    
۳. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۹۷.    
۴. ابن اثیر، عزالدین، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۵۲۹.    
۵. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ص۱۷۰.    
۶. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۱۶۶.    
۷. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰.    
۸. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۷۷.    
۹. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۷۷.    
۱۰. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۳۰۶.    
۱۱. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۶۰.    
۱۲. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۶۰.    
۱۳. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ص۱۷۰.    
۱۴. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۱۶۶.    
۱۵. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۷۷.    
۱۶. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۳۰۷.    
۱۷. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۶۰.    
۱۸. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ص۱۷۰.    
۱۹. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰.    
۲۰. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۶۰.    
۲۱. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۳۰۶.    
۲۲. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ص۱۷۰.    
۲۳. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰.    
۲۴. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۹۷.    
۲۵. ابن اثیر، عزالدین، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۵۲۹.    
۲۶. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۹۷.    
۲۷. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۶۰.    
۲۸. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ص۱۷۰.    
۲۹. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۱۶۶.    
۳۰. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰.    
۳۱. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۳۰۶.    
۳۲. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۹۷.    
۳۳. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۱۶۶.    
۳۴. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰.    
۳۵. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۶۰.    
۳۶. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ص۱۷۰.    
۳۷. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰.    
۳۸. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۶۰.    
۳۹. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۹۷.    
۴۰. ابن اثیر، عزالدین، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۵۲۹.    
۴۱. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ص۱۷۰.    
۴۲. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۶۰.    
۴۳. ابن اثیر، عزالدین، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۵۲۹.    
۴۴. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ص۱۷۰.    
۴۵. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۳۰۷.    
۴۶. ابن اثیر، عزالدین، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۵۲۹.    
۴۷. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۶۰.    
۴۸. ابن اثیر، عزالدین، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۵۲۹.    
۴۹. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ص۱۷۰.    
۵۰. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۳۰۶.    
۵۱. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۹۷.    
۵۲. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۷۷.    
۵۳. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۳۰۷.    
۵۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۳۰۷.    
۵۵. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۳۰۷.    
۵۶. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۳۰۷.    
۵۷. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۳۰۶.    
۵۸. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۶۰.    
۵۹. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ص۱۷۰.    
۶۰. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰.    
۶۱. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۷۷.    
۶۲. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۶۰.    
۶۳. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ص۱۷۰.    
۶۴. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰.    
۶۵. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۷۷.    
۶۶. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۳۰۶.    
۶۷. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۶۰.    
۶۸. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۹۸.    
۶۹. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ص۱۷۰.    
۷۰. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰.    
۷۱. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۷۷.    
۷۲. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۱۶۶.    
۷۳. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ص۱۷۰.    
۷۴. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰.    
۷۵. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۷۷.    



پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن عبیدالله بصری»، ج۳، ص۲۹۷.






جعبه ابزار