محمد بن علی ناصحی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن عبدالله ناصحی (م
۴۸۴ ه) فقیه برجسته
حنفی و متکلم معتزلی قرن پنجم (هجری قمری)، از اهالی نیشابور بود.
وی در مناظرات فقهی مهارتی چشمگیر داشت و با امام‌الحرمین نیز مناظره کرده بود.
او علاوه بر فقه و کلام، در ادبیات، پزشکی و شعر نیز دستی داشت.
ایشان در مدرسه السلطان
نیشابور تدریس می‌کرد و مدتی قاضی نیشابور و سپس قاضی
ری شد.
از آثارش
مولد النبی و مجموعه اشعار برجای مانده است.
وی در سال ۴۸۴ (هجری قمری) هنگام بازگشت از
حج درگذشت.
ابوبکر محمد بن عبداللّه بن حسین ناصحی نیشابوری اهل نیشابور
و از فقهای بزرگ حنفی
و متکلمی توانا بر
مذهب معتزله بود.
او علاوه بر مهارت در
فقه و
کلام در زمینه ادبیات، پزشکی، شعر و حفظ اشعار نیز دستی داشته و بهره‌ای از این علوم برده است.
ابوبکر نزد استادانی چون پدرش
و قاضی ابوبکر حیری شاگردی کرده و حدیث شنیده است.
محمد شاگردانی داشته که از جمله، افرادی چون عبداللّه لوهاب بن انماطی
و ابوبکر زاغونی
از شاگردان وی بوده و روایاتی را از او نقل کرده‌اند.
محمد بن عبداللّه در مناظره‌های فقهی چیره دست بود
و در این زمینه با امام الحرمین نیز مناظره‌ای داشته که مورد تمجید و ستایش وی قرار گرفته است.
وی در بغداد و خراسان حدیث نقل می‌کرد و در زمان حیات پدرش در مدرسه السلطان نیشابور به تدریس مشغول بود.
او سرپرستی امور مدرسه و امور اوقاف آن به او واگذار شده بود.
ایشان افزون بر جایگاه والای علمی در منصب قضاوت نیز صاحب نام بود
و مدت ده سال در ایام حکومت آلب ارسلان در نیشابور قضاوت می‌کرد و از این‌رو به جاه و مقامی رسید.
وی سرانجام نیشابور را به دلایلی ترک کرد
و عازم ری شد و به سمت قضاوت ری منصوب گردید.
نیشابوری دارای دو کتاب است که عبارتند از:
• مولد النبی (صلی‌الله‌علیه‌وآله)؛
• شعر.
ناصحی سرانجام در سال ۴۸۴ (هجری قمری)
هنگام بازگشت از حج بین راه
اصفهان درگذشت.
جنازه‌اش به اصفهان حمل و در آن‌جا به خاک سپرده شد.
ولی
ابن منده گفته است وی در جاده ری درگذشت و به نیشابور منتقل و دفن گردید.
در تاریخ وفات او اندکی اختلاف است.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن عبدالله ناصحی»، ج۳، ص۳۷۳.
