• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن مبارک بغدادی (مقاله‌دوم)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن مبارک بغدادی (مقاله‌دوم)
مقالات مرتبط: محمد بن مبارک بغدادی.


محمد بن مبارک بغدادی (۴۷۵ ـ ۵۵۲ هـ.ق) فقیه و محدّث شافعی‌ مذهب اهل بغداد بود.
وی فقه را نزد ابوبکر شاشی و حدیث را از شماری از محدثان برجسته فرا گرفت.
او از پیشوایان مذهب شافعی در بغداد شمرده می‌شد.
ایشان در مسجد خود در محله رحبه به تدریس و فتوا اشتغال داشت.
شاگردان نامداری چون ابوسعد سمعانی نزد او تعلیم دیدند.
از ویژگی‌های وی دقت علمی، خط زیبا و فتوای خاص او در مسئله فقهی «سُریجیّه» بود.
ایشان نخستین کسی بود که کتاب التنبیه ابواسحاق شیرازی را شرح کرد.
از آثار وی می‌توان به توجیه التنبیه و کتابی در اصول فقه اشاره کرد.
او در محرم سال ۵۵۲ (هجری قمری) در بغداد درگذشت.


ابوالحسن محمد بن مبارک بن محمد بن عبداللّه بغدادی معروف به ابن خل
[۱] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۸، ص۱۲۲.    
[۲] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۲۷.    
[۳] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۷۶.    
[۴] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۳۰۰.    
[۵] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۲۳۵.    
[۶] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۳.    
[۷] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۶.    
[۸] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
[۹] ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۳۱.    
[۱۰] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۱۹.    
[۱۱] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۸۹.    
[۱۲] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۰.    
[۱۳] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۳۲۷.    
[۱۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۷.    
[۱۵] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۳۷.    
[۱۶] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۲.    
[۱۷] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
[۱۸] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
فقیه و محدث شافعی مذهب
[۱۹] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
[۲۰] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۲.    
[۲۱] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۳۲۷.    
[۲۲] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۰.    
[۲۳] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۸۹.    
[۲۴] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۱۹.    
[۲۵] ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۳۱.    
[۲۶] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۳.    
[۲۷] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
که در سال ۴۷۵ (هجری قمری)
[۲۸] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
[۲۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۷.    
[۳۰] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۶.    
[۳۱] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۸، ص۱۲۳.    
و به نقلی ۴۸۲ (هجری قمری) دیده به جهان گشود.
[۳۲] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۰.    
[۳۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۳.    
[۳۴] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۲۸.    
از کودکی و دوران رشد و بالندگی‌اش اطلاعی در دست نیست.

بغدادی در فقه تبحر کامل پیدا نمود تا جایی که یکی از بزرگان و پیشوایان مذهب شافعیه در بغداد به شمار می‌رفت و در مسائل اختلافی صاحب‌نظر بود.
[۳۵] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۷۷.    
[۳۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
[۳۷] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
[۳۸] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۲.    
[۳۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۷.    
[۴۰] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۳۷.    
[۴۱] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۱۹.    
[۴۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
[۴۳] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۶.    
او ساکن بغداد بود و در مسجد خود در محله رحبه در شرق بغداد می‌نشست و همواره به فتوا و تدریس اشتغال داشت و به قدر ضرورت از مسجد خارج می‌شد.
[۴۴] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۲.    
[۴۵] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۲.    
[۴۶] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۰.    
[۴۷] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
[۴۸] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۲۷.    
ایشان درباره مسئله سُریجیه، صاحب فتوای منحصر به فرد در بغداد بود.
[۴۹] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
[۵۰] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۲.    
[۵۱] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
مسئله سُریجیة منسوب به ابوالعباس احمد بن عمر بن سریج بغدادی (م ۳۰۶ هـ.ق) است.
این مسئله در باب طلاق و مشهور بین شافعیان می‌باشد؛ به این شکل که مرد به همسر خود بگوید: «متی وقع علیک طلاقی فانت طالق قبله ثلاثا: هنگامی که تو را طلاق دادم قبل از آن سه مرتبه طلاق داده شده هستی.» که موجب دور و اثبات آن، به نفی آن منجر می‌شود.
[۵۲] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۳۰۱.    
ابن خلکان می‌نویسد: او دارای خطی بسیار زیبا بود، به‌طوری که برخی از مردم به بهانه طلب فتوا، خط او را دریافت می‌کردند.
[۵۳] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۷۰.    
[۵۴] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۳.    
[۵۵] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۲.    
[۵۶] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
[۵۷] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۲۷.    

ابوالحسن فقه را نزد ابوبکر شاشی
[۵۸] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
[۵۹] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۶.    
[۶۰] ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۳۱.    
[۶۱] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۱۹.    
[۶۲] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۰.    
[۶۳] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۳۷.    
[۶۴] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۲.    
[۶۵] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
[۶۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
و حدیث را از ابن ایوب،
[۶۷] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۸، ص۱۲۳.    
ابن طیوری،
[۶۸] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۸، ص۱۲۳.    
[۶۹] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
ابن نظر،
[۷۰] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۸، ص۱۲۳.    
ثابت بن بندار
[۷۱] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۸، ص۱۲۳.    
[۷۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
و ابن سرّاج آموخت.
[۷۳] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۸، ص۱۲۳.    
[۷۴] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
همچنین از ابوعبداللّه حسین بن ابی طلحه نعالی
[۷۵] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۳.    
[۷۶] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
[۷۷] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۶.    
[۷۸] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۲۷.    
[۷۹] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
و ابوعبداللّه حسین بُسری حدیث شنید.
[۸۰] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۳.    
[۸۱] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۰.    
[۸۲] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۶.    
[۸۳] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۷۰.    
[۸۴] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    


ابن خل شاگردان بسیاری تربیت نمود که از جمله آنان می‌توان به ابوسعد سمعانی،
[۸۵] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک،، ج۱۸، ص۱۲۳.    
[۸۶] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۷۰.    
[۸۷] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۰.    
[۸۸] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۳.    
[۸۹] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۲.    
عبدالخالق بن اسد،
[۹۰] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۲.    
احمد بن طارق کَرْکی،
[۹۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۲.    
فتح بن عبدالسلام
[۹۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۲.    
و ابوالحسن قطیعی اشاره نمود.
[۹۳] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۲.    

محمد بن مبارک کتاب توجیه التنبیه را نگاشته است.
[۹۴] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
[۹۵] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
[۹۶] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۲.    
[۹۷] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۷.    
[۹۸] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۱.    
[۹۹] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۸۹.    
[۱۰۰] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۶.    
[۱۰۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۳.    
[۱۰۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
[۱۰۳] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۱۹.    
[۱۰۴] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
این اثر به صورت شرح، ولی بسیار مختصر است. وی اولین کسی بود که التنبیه ابواسحاق شیرازی را شرح نمود.
[۱۰۵] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۸۹.    
[۱۰۶] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۱.    
[۱۰۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۳.    
[۱۰۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۷.    
[۱۰۹] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۳.    
[۱۱۰] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
[۱۱۱] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
او کتابی دیگر نیز در اصول فقه دارد.
[۱۱۲] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۲۷.    
[۱۱۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۳.    
[۱۱۴] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۱۹.    
[۱۱۵] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۱.    
[۱۱۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۷.    
[۱۱۷] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۳.    
[۱۱۸] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
[۱۱۹] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
[۱۲۰] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    

بغدادی سرانجام در ماه محرم
[۱۲۱] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۸، ص۱۲۳.    
[۱۲۲] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۱۹.    
[۱۲۳] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۳۷.    
[۱۲۴] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۵.    
[۱۲۵] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۲.    
سال ۵۵۲ (هجری قمری) در بغداد درگذشت.
[۱۲۶] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۳.    
[۱۲۷] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۶.    
[۱۲۸] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۷۰.    
[۱۲۹] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۸۹.    
[۱۳۰] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۰.    
[۱۳۱] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۳۲۷.    
[۱۳۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۷.    

مرگ وی را در سال‌های ۵۵۱ (هجری قمری)
[۱۳۳] ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۳۱.    
[۱۳۴] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۲۳۵.    
و ۵۵۳ (هجری قمری) نیز ذکر کرده‌اند.
[۱۳۵] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۲۸.    
(دیگر منابع:
[۱۳۶] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۳.    
[۱۳۷] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۶.    
[۱۳۸] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
[۱۳۹] ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۳۱.    
[۱۴۰] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۱۹.    
[۱۴۱] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۸۹.    
[۱۴۲] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۰.    
[۱۴۳] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۳۲۷.    
[۱۴۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۷.    
[۱۴۵] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۳۷.    
[۱۴۶] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۲.    
[۱۴۷] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
[۱۴۸] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
[۱۴۹] اسنوی، عبدالرحیم بن حسن، طبقات الشافعیة، ج۱، ص۲۳۳.
[۱۵۰] ذهبی، محمد بن احمد، الإعلام بوفیات الأعلام، ج۲، ص۳۷۲.
[۱۵۱] ذهبی، محمد بن احمد، دول الاسلام، ص۲۸۸.
[۱۵۲] ذهبی، محمد بن احمد، المشتبه فی الرجال، ج۱، ص۱۶۸.
[۱۵۳] ابن فوطی، عبد الرزاق بن احمد، مجمع الآداب فی معجم الالقاب، ج۳، ص۱۳۳.
)
۱. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۸، ص۱۲۲.    
۲. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۲۷.    
۳. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۷۶.    
۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۳۰۰.    
۵. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۲۳۵.    
۶. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۳.    
۷. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۶.    
۸. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
۹. ↑ ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۳۱.    
۱۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۱۹.    
۱۱. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۸۹.    
۱۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۰.    
۱۳. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۳۲۷.    
۱۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۷.    
۱۵. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۳۷.    
۱۶. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۲.    
۱۷. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
۱۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
۱۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
۲۰. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۲.    
۲۱. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۳۲۷.    
۲۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۰.    
۲۳. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۸۹.    
۲۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۱۹.    
۲۵. ↑ ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۳۱.    
۲۶. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۳.    
۲۷. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
۲۸. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
۲۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۷.    
۳۰. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۶.    
۳۱. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۸، ص۱۲۳.    
۳۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۰.    
۳۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۳.    
۳۴. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۲۸.    
۳۵. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۷۷.    
۳۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
۳۷. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
۳۸. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۲.    
۳۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۷.    
۴۰. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۳۷.    
۴۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۱۹.    
۴۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
۴۳. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۶.    
۴۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۲.    
۴۵. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۲.    
۴۶. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۰.    
۴۷. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
۴۸. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۲۷.    
۴۹. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
۵۰. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۲.    
۵۱. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
۵۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۳۰۱.    
۵۳. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۷۰.    
۵۴. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۳.    
۵۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۲.    
۵۶. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
۵۷. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۲۷.    
۵۸. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
۵۹. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۶.    
۶۰. ↑ ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۳۱.    
۶۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۱۹.    
۶۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۰.    
۶۳. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۳۷.    
۶۴. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۲.    
۶۵. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
۶۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
۶۷. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۸، ص۱۲۳.    
۶۸. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۸، ص۱۲۳.    
۶۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
۷۰. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۸، ص۱۲۳.    
۷۱. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۸، ص۱۲۳.    
۷۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
۷۳. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۸، ص۱۲۳.    
۷۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
۷۵. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۳.    
۷۶. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
۷۷. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۶.    
۷۸. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۲۷.    
۷۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
۸۰. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۳.    
۸۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۰.    
۸۲. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۶.    
۸۳. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۷۰.    
۸۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
۸۵. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک،، ج۱۸، ص۱۲۳.    
۸۶. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۷۰.    
۸۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۰.    
۸۸. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۳.    
۸۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۲.    
۹۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۲.    
۹۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۲.    
۹۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۲.    
۹۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۲.    
۹۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
۹۵. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
۹۶. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۲.    
۹۷. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۷.    
۹۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۱.    
۹۹. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۸۹.    
۱۰۰. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۶.    
۱۰۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۳.    
۱۰۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
۱۰۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۱۹.    
۱۰۴. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
۱۰۵. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۸۹.    
۱۰۶. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۱.    
۱۰۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۳.    
۱۰۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۷.    
۱۰۹. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۳.    
۱۱۰. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
۱۱۱. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
۱۱۲. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۲۷.    
۱۱۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۳.    
۱۱۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۱۹.    
۱۱۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۱.    
۱۱۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۷.    
۱۱۷. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۳.    
۱۱۸. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
۱۱۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
۱۲۰. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
۱۲۱. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۸، ص۱۲۳.    
۱۲۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۱۹.    
۱۲۳. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۳۷.    
۱۲۴. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۵.    
۱۲۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۲.    
۱۲۶. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۳.    
۱۲۷. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۶.    
۱۲۸. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۷۰.    
۱۲۹. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۸۹.    
۱۳۰. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۰.    
۱۳۱. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۳۲۷.    
۱۳۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۷.    
۱۳۳. ↑ ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۳۱.    
۱۳۴. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۲۳۵.    
۱۳۵. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۲۸.    
۱۳۶. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۳.    
۱۳۷. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۶.    
۱۳۸. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۲۶۹.    
۱۳۹. ↑ ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۳۱.    
۱۴۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۱۹.    
۱۴۱. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۸۹.    
۱۴۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۱۷۰.    
۱۴۳. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۳۲۷.    
۱۴۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۷.    
۱۴۵. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۲۳۷.    
۱۴۶. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۷۲.    
۱۴۷. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۳۲۴.    
۱۴۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۰۱.    
۱۴۹. ↑ اسنوی، عبدالرحیم بن حسن، طبقات الشافعیة، ج۱، ص۲۳۳.
۱۵۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، الإعلام بوفیات الأعلام، ج۲، ص۳۷۲.
۱۵۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، دول الاسلام، ص۲۸۸.
۱۵۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، المشتبه فی الرجال، ج۱، ص۱۶۸.
۱۵۳. ↑ ابن فوطی، عبد الرزاق بن احمد، مجمع الآداب فی معجم الالقاب، ج۳، ص۱۳۳.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن مبارک بغدادی»، ج۴، ص۲۹۵.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 551 (قمری) | درگذشتگان سال 552 (قمری) | درگذشتگان سال 553 (قمری) | زادگان سال 475 (قمری) | شخصیت‌های قرن 6 (قمری) | فقهای شافعی‌ قرن 6 (قمری) | مؤلفان قرن 6 (قمری) | محدثان شافعی‌ قرن 6 (قمری)
جعبه ابزار