• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن موسی قزوینی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن موسی قزوینی


محمد بن موسی قزوینی (م قرن ۵ هـ.ق) از علما و راویان شیعه در قرن پنجم هجری و معاصر نجاشی بود.
او دارای روایات صحیح و فردی موثق بود و از موسی بن جعفر حائری، احمد بن محمد بن جعفر صولی و محمد بن احمد بن طالب بهره برد.
احمد بن عبدون و محمد بن علی طرازی از دانش او بهره گرفته‌اند.
از آثار او می‌توان به الموجز المختصر من الفاظ سید البشر، الرد علی الاسماعیلیه و الطرائف اشاره کرد.
تاریخ وفات ایشان مشخص نیست، اما آقابزرگ او را از اعلام قرن پنجم می‌شمارد.


ابوالفرج محمد بن موسی بن علی بن عبدویه قزوینی
[۱] مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۲۷.    
[۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۶۵.    
[۳] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۳۷.    
[۴] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۰.    
[۵] علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، ص۲۶۹.    
[۶] ابن داوود حلی، حسن بن علی، رجال ابن داود، ص۲۸۹.    
[۷] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۰.    
[۸] خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۰.    
[۹] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۱۸۳.    
[۱۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۶۰۴.    
از علما و راویان شیعه در قرن پنجم هجری و او معاصر نجاشی (م ۴۵۰ هـ.ق) بوده است؛ چنان‌که نجاشی می‌گوید من او را دیدم، ولی چیزی از او نشنیدم.
[۱۱] خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۰.    
[۱۲] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۰.    
[۱۳] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۳۷.    

وی دارای روایاتی صحیح و فردی موثق و مورد اعتماد بود.
[۱۴] نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ص۳۹۷.    
[۱۵] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۶۵.    
[۱۶] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۳۷.    
[۱۷] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۰.    
[۱۸] ابن داوود حلی، حسن بن علی، رجال ابن داود، ص۲۸۹.    
[۱۹] خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۰.    
[۲۰] علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، ص۲۶۹.    
[۲۱] مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۲۷.    


ابوالفرج از محضر بزرگانی همچون موسی بن جعفر حائری،
[۲۲] شیخ طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، ص۶.    
احمد بن محمد بن جعفر صولی
[۲۳] نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ص۸۴.    
و محمد بن احمد بن طالب بهره برد.
[۲۴] رافعی، عبدالکریم بن محمد، التدوین فی اخبار قزوین، ج۲، ص۳۲.    


محمد بن موسی شاگردان و راویانی داشته که از جمله آن‌ها؛ احمد بن عبدون
[۲۵] شیخ طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، ص۶.    
[۲۶] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۰.    
[۲۷] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۰.    
و محمد بن علی طرازی از جمله کسانی هستند که از دانش او بهره گرفته‌اند.
آقابزرگ می‌گوید: کلام نجاشی صریح در نفی روایت به طریق شنیدن از او است.
[۲۸] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۱۸۳.    

ولی این کلام منافات ندارد که نجاشی به طریق اجازه و غیر آن از او روایت کرده باشد؛
چنان‌که نجاشی در ترجمه سلیمان بن سفیان می‌گوید: قال ابوالفرج محمد بن موسی قزوینی و این کلام ظهور در این دارد که وی استاد نجاشی باشد.
[۲۹] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۱، ص۴۳.    
[۳۰] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۰.    



ابن موسی کتاب‌هایی تألیف کرده که عبارتند از:
• الموجز المختصر من الفاظ سید البشر؛
[۳۱] خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۰.    
[۳۲] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۳۷.    
[۳۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۶۵.    
[۳۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۶۰۴.    

• الرّد علی الاسماعیلیه؛
[۳۵] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۶۵.    
[۳۶] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۳۷.    
[۳۷] خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۰.    
[۳۸] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۱۸۳.    
[۳۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۶۰۴.    
[۴۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۳۱۲.    
[۴۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۹۹.    

• الطرائف؛
[۴۲] خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۰.    
[۴۳] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۳۷.    
[۴۴] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۶۵.    
[۴۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۳۱۲.    

• الموفور؛
[۴۶] خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۰.    
[۴۷] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۶۵.    

• قرب الاسناد
[۴۸] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۶۵.    
[۴۹] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۳۷.    
[۵۰] خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۰.    
[۵۱] نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ص۳۹۷.    


قزوینی در تاریخ وفاتش تردید وجود دارد.
آقابزرگ ابتدا بر پایه استدلال خود احتمال می‌دهد پیش از سال ۴۰۰ (هجری قمری) در گذشته باشد، اما در نهایت او را از اعلام قرن پنجم می‌شمارد.
[۵۲] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۱، ص۳۰۸.    
[۵۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۶۵.    
[۵۴] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۳۷.    

(دیگر منابع:
[۵۵] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۶۵.    
[۵۶] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۳۷.    
[۵۷] مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۲۷.    
[۵۸] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۰.    
[۵۹] علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، ص۲۶۹.    
[۶۰] ابن داوود حلی، حسن بن علی، رجال ابن داود، ص۲۸۹.    
[۶۱] خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۰.    
[۶۲] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۱۸۳.    
[۶۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۶۰۴.    
[۶۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۳۱۲.    
[۶۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۹۹.    
[۶۶] قمی، شیخ عباس، هدیة الاحباب، ص۴۲.
[۶۷] مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۳۳، ص۱۴۲.    
)


۱. ↑ مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۲۷.    
۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۶۵.    
۳. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۳۷.    
۴. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۰.    
۵. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، ص۲۶۹.    
۶. ↑ ابن داوود حلی، حسن بن علی، رجال ابن داود، ص۲۸۹.    
۷. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۰.    
۸. ↑ خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۰.    
۹. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۱۸۳.    
۱۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۶۰۴.    
۱۱. ↑ خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۰.    
۱۲. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۰.    
۱۳. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۳۷.    
۱۴. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ص۳۹۷.    
۱۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۶۵.    
۱۶. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۳۷.    
۱۷. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۰.    
۱۸. ↑ ابن داوود حلی، حسن بن علی، رجال ابن داود، ص۲۸۹.    
۱۹. ↑ خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۰.    
۲۰. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، ص۲۶۹.    
۲۱. ↑ مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۲۷.    
۲۲. ↑ شیخ طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، ص۶.    
۲۳. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ص۸۴.    
۲۴. ↑ رافعی، عبدالکریم بن محمد، التدوین فی اخبار قزوین، ج۲، ص۳۲.    
۲۵. ↑ شیخ طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، ص۶.    
۲۶. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۰.    
۲۷. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۰.    
۲۸. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۱۸۳.    
۲۹. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۱، ص۴۳.    
۳۰. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۰.    
۳۱. ↑ خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۰.    
۳۲. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۳۷.    
۳۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۶۵.    
۳۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۶۰۴.    
۳۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۶۵.    
۳۶. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۳۷.    
۳۷. ↑ خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۰.    
۳۸. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۱۸۳.    
۳۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۶۰۴.    
۴۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۳۱۲.    
۴۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۹۹.    
۴۲. ↑ خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۰.    
۴۳. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۳۷.    
۴۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۶۵.    
۴۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۳۱۲.    
۴۶. ↑ خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۰.    
۴۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۶۵.    
۴۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۶۵.    
۴۹. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۳۷.    
۵۰. ↑ خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۰.    
۵۱. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ص۳۹۷.    
۵۲. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۱، ص۳۰۸.    
۵۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۶۵.    
۵۴. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۳۷.    
۵۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۶۵.    
۵۶. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۳۷.    
۵۷. ↑ مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۲۷.    
۵۸. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۰.    
۵۹. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، ص۲۶۹.    
۶۰. ↑ ابن داوود حلی، حسن بن علی، رجال ابن داود، ص۲۸۹.    
۶۱. ↑ خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۲۹۰.    
۶۲. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۱۸۳.    
۶۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۶۰۴.    
۶۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۳۱۲.    
۶۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۹۹.    
۶۶. ↑ قمی، شیخ عباس، هدیة الاحباب، ص۴۲.
۶۷. ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۳۳، ص۱۴۲.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن موسی قزوینی»، ج۳، ص۳۵۶.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 500 (قمری) | شخصیت‌های شیعه قرن 5 (قمری) | علمای شیعه قرن 5 (قمری) | مؤلفان شیعه قرن 5 (قمری) | محدثان شیعه قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار