• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن یحیی تمیمی قرطبی (مقاله‌دوم)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن یحیی تمیمی قرطبی (مقاله‌دوم)


محمد بن یحیی تمیمی قرطبی (۳۴۷–۴۱۶ هـ.ق) محدث و فقیه مالکی اهل قرطبه بود.
وی پس از تحصیل در قرطبه، برای فراگیری حدیث به مکه سفر کرد و نزد استادان برجسته‌ای مانند ابوبکر بن اسماعیل علوم دینی آموخت.
پس از بازگشت، به دلیل دانش گسترده‌اش قضاوت شهرهایی چون بجّانه، اشبیلیه و سرقسطه به او واگذار شد.
او آثاری نظیر التعریف بمن ذکر فی الموطأو الانباه و البشری فی تأویل الرؤیا نگاشت و وصیت کرد کتابش الانباه علی اسماء الله همراه با او دفن شود.
ایشان در رمضان سال ۴۱۶ (هجری قمری) در سرقسطه درگذشت.


ابوعبداللّه محمد بن یحیی ابن احمد تمیمی قرطبی مشهور به ابن حذاء
[۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۰۹.    
[۲] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۴۵۵.    
[۳] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
[۴] صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
[۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
اهل قرطبه بود و سال ۳۴۷ (هجری قمری) به دنیا آمد.
برای فراگیری حدیث بیشتر راهی سفر حج گردید و در آن‌جا اقامت گزید، زمانی که به قرطبه برمی‌گشت صاحب علم جَمْ، حدیث و فقه
[۶] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۸۴.    
[۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
[۸] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۵.    
[۹] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
[۱۰] صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
[۱۱] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
مالکی بود.
[۱۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
[۱۳] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
[۱۴] صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
[۱۵] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۴، ص۲۶۴.    
[۱۶] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۸۴.    


قرطبی در قرطبه از محدثانی چون احمد بن ثابت تَغْلبی، ابوعیسی لیثی و ابوبکر بن قوطیه حدیث شنید.
[۱۷] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
[۱۸] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۴۵۵.    
[۱۹] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۴، ص۲۶۴.    

سپس برای فراگیری حدیث بیشتر راهی سفر حج گردید و در آن‌جا اقامت گزید و از محضر ابوبکر بن اسماعیل و محمد بن یحیی دمیاطی بهره‌مند گردید.
[۲۰] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
[۲۱] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
[۲۲] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۸۴.    



کسانی چون فرزندش، ابوعمر بن عبداللّه لبر، ابوعبداللّه خولانی و حاتم بن محمد از ابوعبداللّه روایت کرده‌اند.
[۲۳] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
[۲۴] ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیه الملتمس، ص۱۶۳.    


به ابن حذاء قضاوت بجّانه و سپس اشبیلیه و سرقسطه در اندلس به او محول شد و او تا زمان حیات خویش بر این مسند نشسته بود.
[۲۵] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله، ج۱، ص۶۲۶.    
[۲۶] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۷.    
[۲۷] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
[۲۸] صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
[۲۹] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۸۴.    
[۳۰] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
[۳۱] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۴۵۵.    



از ابن یحیی آثاری به جا مانده که عبارتند از:
• التعریف بمن ذکر فی موطأ مالک بن انس من النساء و الرجال؛
[۳۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
[۳۳] صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
[۳۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
[۳۵] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۷.    

• الخطب و الخطباء؛
[۳۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
[۳۷] صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
[۳۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
[۳۹] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
[۴۰] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۷.    

• البشری فی تعبیر الرؤیا؛
[۴۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
[۴۲] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
[۴۳] صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
[۴۴] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۸۴.    
[۴۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
[۴۶] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۲۴۶.    
[۴۷] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
[۴۸] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۷.    

• الابناء علی اسماء الله می‌باشد.
[۴۹] ابن بشكوال، ابوالقاسم، الصله، ج۲، ص۵۰۷.
[۵۰] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
[۵۱] صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
[۵۲] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
[۵۳] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۷.    


تمیمی در رمضان سال ۴۱۶ (هجری قمری) در سرقسطه از دنیا رفت.
[۵۴] صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
[۵۵] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۴۵۵.    
[۵۶] صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
[۵۷] یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۳.    
[۵۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
[۵۹] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۲۴۶.    


او وصیت کرد که هنگام مرگش کتاب معروف الانباه علی اسماء الله را در بین پارچه و کفنش با او دفن کنند.
[۶۰] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۰۹.    
[۶۱] صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    

(دیگر منابع:
[۶۲] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۴۵۵.    
[۶۳] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
[۶۴] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۴، ص۲۶۴.    
[۶۵] ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیه الملتمس، ص۱۶۳.    
[۶۶] ابن بشكوال، ابوالقاسم، الصله، ج۲، ص۵۰۷.
[۶۷] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
[۶۸] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۵.    
[۶۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
[۷۰] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۲۴۶.    
[۷۱] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۸۴.    
[۷۲] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۹۹.    
)


۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۰۹.    
۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۴۵۵.    
۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
۴. ↑ صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
۶. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۸۴.    
۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
۸. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۵.    
۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
۱۰. ↑ صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۱۱. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
۱۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
۱۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
۱۴. ↑ صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۱۵. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۴، ص۲۶۴.    
۱۶. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۸۴.    
۱۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
۱۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۴۵۵.    
۱۹. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۴، ص۲۶۴.    
۲۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
۲۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
۲۲. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۸۴.    
۲۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
۲۴. ↑ ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیه الملتمس، ص۱۶۳.    
۲۵. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله، ج۱، ص۶۲۶.    
۲۶. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۷.    
۲۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
۲۸. ↑ صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۲۹. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۸۴.    
۳۰. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
۳۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۴۵۵.    
۳۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
۳۳. ↑ صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۳۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
۳۵. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۷.    
۳۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
۳۷. ↑ صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۳۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
۳۹. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
۴۰. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۷.    
۴۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
۴۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
۴۳. ↑ صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۴۴. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۸۴.    
۴۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
۴۶. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۲۴۶.    
۴۷. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
۴۸. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۷.    
۴۹. ↑ ابن بشكوال، ابوالقاسم، الصله، ج۲، ص۵۰۷.
۵۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۱۰.    
۵۱. ↑ صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۵۲. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
۵۳. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۷.    
۵۴. ↑ صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۵۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۴۵۵.    
۵۶. ↑ صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۵۷. ↑ یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۳.    
۵۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
۵۹. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۲۴۶.    
۶۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۴۰۹.    
۶۱. ↑ صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۲۹.    
۶۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۴۵۵.    
۶۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۳۱.    
۶۴. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۴، ص۲۶۴.    
۶۵. ↑ ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیه الملتمس، ص۱۶۳.    
۶۶. ↑ ابن بشكوال، ابوالقاسم، الصله، ج۲، ص۵۰۷.
۶۷. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۷۶.    
۶۸. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۸، ص۵.    
۶۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۶۳.    
۷۰. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۲۴۶.    
۷۱. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۸۴.    
۷۲. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۹۹.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن یحیی تمیمی»، ج۳، ص۳۰۷.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 416 (قمری) | زادگان سال 347 (قمری) | شخصیت‌های مالکی قرن 5 (قمری) | علمای مالکی مذهب قرن پنجم (قمری) | فقهای مالکی قرن 5 (قمری) | مؤلفان مالکی قرن 5 (قمری) | محدثان مالکی قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار