مماطله
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مماطَلَه به معنای تاخیر انداختن و خودداری از پرداخت
دِین است که در
فقه حرام تلقی میشود.
حاکم میتواند
مماطِل را زندانی کند، تازیانه بزند یا
مال او را بفروشد تا بدهیاش پرداخت شود.
همچنین،
مماطله در مواردی مانند
حج،
رهن،
اجاره،
شفعه و
شهادت احکام خاصی دارد که به تأثیرات آن در ادای حق و حقوق دیگران اشاره میکند.
مماطله به تاخیرانداختن و خودداری از پرداخت دین است.
از ریشه «
مطل» به معنای تاخیرانداختن ادای حق و خودداری از آن است.
مماطله در ادای حق دیگری با توانایی بر آن، حرام است.
بنابر قول برخی
نماز گزاردن در وسعت وقت پس از مطالبه طلبکار و عدم رضایت به تاخیر به مقدار گزاردن نماز، جایز نیست و موجب بطلان نماز میشود؛
چنان که حاکم میتواند
مماطل را زندانی کند؛ بلکه در صورت درخواست طلبکار و توقف وصول حق بر آن، حبس
مماطل برحاکم واجب خواهد بود.
کیفر
مماطل منحصر به حبس نیست؛ بلکه تازیانه زدن نیز در صورت توقف وصول حق بر آن، برای حاکم جایز است؛ البته باید به کمترین مقدار آن بسنده کند؛
چنان که حاکم میتواند مال
مماطل را بفروشد و با پول آن، بدهی وی را ادا کند.
اگر کیفر مماطل نتیجه ندهد و فروختن مال وی نیز ممکن نباشد، از سوی حاکم حبس میشود تا بدهی خود را بپردازد و یا بمیرد یا آنکه طلبکار
ابرا نماید.
طلبکار در صورت دستیابی به مال
مماطل، میتواند به قصد وصول طلب خود،
تقاص کند.
.
از احکام آن در بابهای تجارت، دین، رهن، اجاره، شفعه، شهادات و حدود سخن گفتهاند.
وجوب حج مشروط به
استطاعت است. بنابر این، حج بـر غیر مستطیع واجب نیست.
لیکن کسی که به مقدار هزینه حج یا بهاندازه مکمل آن، از کسی طلب دارد و بدهکار نیز آماده پرداخت آن میباشد، مستطیع به شمار میرود
چنانچه بدهکار
مماطله کند اجبار او به پرداخت بدهی اش ممکن باشد یا از اصل منکر بدهی باشد و اثبات آن نزد حاکم و وصول طلب بدون مشقت ممکن باشد، بنابر قول برخی در این فرض نیز مستطیع به شمار میرود.
در صورتی که راهن (گرو گذار) با توانایی بر پرداخت دین،
مماطله کند، بنابر قول برخی مرتهن (گروگیرنده) میتواند مال رهنی را بفروشد و دین خود را استیفا نماید و به صبر بر مطالبه از راهن مماطل و نیز حبس وی تکلیف نمیشود؛ هر چند این کار برای او جایز است.
کسی که برای کاری اجیر شده، پس از اتمام کار -و نه قبل از آن - پرداخت اجرت وی واجب است و
مماطله در پرداخت اجرتش جایز نیست.
حق شفعه شریک به سبب
مماطله باطل میشود.
از موارد پذیرفته نشدن شهادت، شهادت مماطلی است که بدون عذر، بر
مماطله اصرار میورزد.
چنانچه طلبکار با این ادعا که بدهکار در پرداخت بدهی خود
مماطله میکند، مالی را از وی بدزدد،
حد سرقت بر او جاری نمیشود؛ خواه مدعی علیه (مدیون) ادعای او را بپذیرد یا نپذیرد.
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهمالسّلام)، ج۸، ص۲۸۴.
