آب عمومی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آبهای عمومی به منابع آبی طبیعی جاری در سطح زمین اطلاق میشود که مالک خصوصی ندارند.
این منابع شامل دریاها، رودخانههای بزرگ، چشمهها و آبهای ناشی از بارش میگردد.
بهرهبرداری از این آبها در فقه اسلامی تحت باب انفال و احیای موات مورد بحث قرار گرفته است.
حیازت این آبها با قصد تملک، و به نظر برخی حتی بدون قصد تملک، موجب مالکیت میشود.
جریان یافتن آبهای عمومی در مجاری شخصی، به باور مشهور، سبب مالکیت صاحب مجرا میگردد.
خرید و فروش آب حیازت شده، چه با وزن، پیمانه یا مشاهده، جایز شمرده شده است.
اولویت آبیاری زمینها نیز بر اساس نزدیکی آنها به منبع آب تعیین میشود.
آبهاى عمومى، آبهاى مشترك ميان همه است.
به آبهاى طبيعى جارى در سطح زمين كه ملك كسى نيست و همگان در بهرهبردارى از آنها يكسانند، آبهاى عمومى گفته مىشود و از آن در باب انفال و احياى موات سخن رفته است.
آبهای عمومی عبارتند از:
• درياها؛
• نهرهاى بزرگ؛
• چشمهها؛
• آبهاى فراهم آمده از برف و باران.
آبهاى عمومى از مشتركات است و حيازت كننده آن به قصد تملك، بلكه بنابر قول برخى، بدون قصد تملك نيز مالك آن مىشود. (۱)
در اينكه جريان آبهاى عمومى در جوىهاى شخصى موجب ملكيت مالك آنها مىشود يا موجب حق اولويت، اختلاف است. قول اول، مشهور است. (۲)
خريدوفروش آب حيازت شده، با وزن يا پيمانه و يا مشاهده، جايز است.
براى آبيارى زمينهايى كه مشروب كردن همۀ آنها از نهر يا چشمه در يكزمان ممكن نيست، ابتدا زمين نزديك به دهانۀ نهر بهاندازه نياز و سپس زمينهاى ديگر به ترتيب نزديك بودن آنها به نهر يا چشمه، آبيارى مىشوند.
منابع دیگر:
• عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، ج۱، ص۹۰.
