آجام (فقه سیاسی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آجام به زمینی پوشیده از نیها و درختان انبوه گفته میشود که تشخیص آن بر عهده عرف است.
در فقه اسلامی، آجام از
انفال و از اموال متعلق به امام (علیهالسلام) شمرده میشود.
تملک آجام با احیا، مانند قطع درختان یا آمادهسازی زمین برای بهرهبرداری، تحقق مییابد.
فروش ماهیهای موجود در آجام بهسبب مجهول بودن باطل است، مگر آنکه همراه با اشیای قابل بیع دیگری مانند نی یا درخت فروخته شود.
مسائل مربوط به آجام در ابواب
خمس،
تجارت و احیای موات بررسی شده است.
آجام به معنای نيستان و جنگل است.
آجام يا
اجام عبارت است از زمين داراى درختان و نىهاى بسيار است.
برخى نيز درختان و نىهاى زمين ياد شده را آجام دانستهاند.
مرجع تشخيص آجام به هر دو معنا، عرف است.
از اين عنوان در بابهاى خمس، تجارت و احياى موات بحث شده است.
آجام از انفال است، اما اختلاف است كه آيا مطلقا، حتى آجام واقع در زمينهاى داراى مالک خاص يا عام، مانند زمينهاى خراجى كه به عموم مسلمانان تعلق دارد - جز انفال است؟
يا تنها آجام واقع در زمينهايى كه ملک امام (علیهالسلام) است، مانند زمين موات يا بدون مالک؟
نظر بيشتر فقها، قول اول است.
آجام با احياء تملک مىشود و تحقق آن به قطع يا اصلاح درختان و نيز كشيدن آبهاى اضافى و آماده كردن زمين براى بهرهبردارى است.
فروختن ماهى موجود در آجام به دليل مجهول بودن آن باطل است، مگر آنكه چيزى كه بيعش به تنهايى صحيح است ضميمه آن شود.
در اين صورت برخى قائل به صحت بيع شدهاند.
متأخران گفتهاند: اگر مقصود اصلى در بيع، نىها و درختان باشد و ماهى به تبع آن در معامله قرار داده شود، بيع صحيح است و در صورت عكس يا مقصود بودن هر دو، بيع باطل خواهد بود.
•
عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، ج۱، ص۲.
