ابراهیم بن ناصر طباطبایی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابراهیم بن ناصر طباطبایی (زنده در سال
۴۷۹ ه)، نسب‌شناس، شاعر و نویسنده‌ای زیدی مذهب از نوادگان
امام حسن (علیه‌السلام) بود که در اصفهان می‌زیست.
وی به‌ویژه برای تألیف کتاب منتقلة الطالبیه شناخته می‌شود که مهاجرت و سکونت علویان در شهرهای مختلف را بررسی کرده است.
وی تا سال ۴۷۹ه در قید حیات بوده و آثار دیگری مانند دیوان الانساب نیز از او باقی مانده است.
ابواسماعیل ابراهیم بن ناصر بن ابراهیم طباطبایی نسب شناس، شاعر، دانشمندی پرهیزکار، از نوادگان
امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) و نویسنده کتاب معروف منتقلة الطالبیه است که در سده پنجم هجری در اصفهان می‌زیست.
وی منسوب به جد اعلای خود ابراهیم طباطباست.
ابوعبداللّه للّه احمدبن محمد بن احمد بن ابراهیم طباطبا نخستین فرد از اجداد ابواسماعیل است که از
کوفه به
اصفهان هجرت کرده و در آن‌جا سکنا گزیده است.
درباره مذهب
ابواسماعیل برخی بر این باورند ابواسماعیل از امامیه است،
ولی محقق کتاب منتقلة الطالبیه با استناد به شواهدی معتقد است وی از زیدیه بوده است.
از جمله این‌که درباره جعفر فرزند
امام هادی (علیه‌السلام) می‌گوید: امامیه او را کذاب می‌شناسند.
این تعبیر نشان می‌دهد او خود از امامیه نیست. ثانیاً از استادان زیدی خود و برخی رهبران زیدیه ستایش فراوان کرده و از آن‌ها با لقب امام یاد می‌کند؛
همچنین مکرر از
زید شهید به امام تعبیر کرده است.
اما در مقابل در مقام ذکر
ائمه معصومین (علیهم‌السلام) از
امام کاظم و
امام جواد (علیهما السلام) یاد می‌کند که به بغداد وارد شده‌اند،
ولی از آنان به عنوان امام یاد نکرده و کمترین تمجید و توصیفی از آنان نمی‌نماید؛ همچنین در ذکر علویانی که به سامرّا وارد شده‌اند.
از امام هادی و
امام عسکری (علیهما السلام) و وجود آرامگاه‌های شان در این شهر یاد نکرده است؛ این نشانگر این است که بی‌تردید وی از امامیه نبوده است.
ابراهیم از بزرگان علم نسب چون
ابوالحسین یحیی بن حسین بن اسماعیل شجری معروف به کیا و
المرشد باللّه از بزرگان زیدیه،
علی بن احمدبن قاسم شجری ملقب به المستعین باللّه، از ائمه زیدیه (م
۴۷۲ ه)،
ابومحمد حسن بن زید بن حسن هروی و
شیخ الشرف ابوحرب احمد بن محمد بن محسن دینوری بهره برده و روایت می کند.
در سال
۴۵۹ به شهری سفر کرده و در سال
۴۷۱ ابوالعلاء شرف بن علی بن طاهر را در اصفهان ملاقات کرده است.
آثار
طباطبایی عبارت اند از: •
دیوان الانساب و مجمع الاسماء و الالقاب؛
•
منتقلة الطالبیه،
مؤلف در کتاب اخیر اسامی شهرها را به ترتیب حروف الفبا آورده و افرادی از
آل ابی طالب را که به آن شهرها مهاجرت کرده و در آن‌جا سکونت نموده‌اند، ذکر نموده است. این کتاب با عنوان مهاجران
آل ابوطالب نیز ترجمه شده و به چاپ رسیده است. بعضی منابع او را مؤلف کتاب غایة المعقبین نیز دانسته‌اند.
اما به قرینه این‌که نویسنده در آخر کتاب منتقلة الطالبیه می‌گوید: «تم ما رأیت فی ذکر المعقبین من الطالبیین»،
به‌نظر می‌رسد این عنوان، نام دیگر منتقلة الطالبیه باشد.
ناصر بن ابراهیم بی‌شک تا اواخر دهه هشتم قرن پنجم هجری در قید حیات بوده است؛ زیرا وی در سال ۴۷۹ه همراه شماری از علویان طوماری را به خط خویش به امضا رسانده و صحت متن آن را که عهدنامه منسوب به
امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) برای بهرام شاه و خاندان اوست، تأیید کرده است.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «ابراهیم بن ناصر طباطبایی»، ج۳، ص۳۷.
