ابن مردویه احمد بن موسی اصفهانی (مقاله دوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
احمد ـ اصفهانی (۳۲۳ ـ ۴۱۰ ه)
ابوبکر احمد بن موسی بن مردویه اصفهانی (۳۲۳-۴۱۰ هجری)، مشهور به ابن مردویه کبیر، از محدثان، مفسران و مورخان برجسته قرن چهارم و پنجم هجری بود. او با تألیف آثاری مانند التفسیر الکبیر و مناقب امیرالمؤمنین در استخراج حدیث و جمع‌آوری فضایل اهل بیت اهتمام داشت، اگرچه به مذهب سنی منسوب بود. ابن مردویه با تلاش‌های گسترده‌اش در حدیث و علوم اسلامی، جایگاه برجسته‌ای در تاریخ علم حدیث کسب کرد.
ابوبکر احمدبن موسی بن مردویه اصفهانی معروف به ابن مردویه.
حافظ، محدث، مفسر، مورخ، جغرافیدان و رجالی قرن چهارم و پنجم هجری بود. در سال
۳۲۳ ه در اصفهان متولد شد.
از او با عنوان « طرازالمحدثین » یاد کرده
و از بزرگان حدیث و متقن در این علم و کثیرالحدیث شمرده‌اند.
نوه اش احمدبن محمدبن احمد از علمای بزرگ قرن پنجم ملقب به ابن مردویه صغیر و خود وی ملقب به ابن مردویه کبیر بود.
او از استادان بسیاری در عراق و اصفهان بهره برد؛ از جمله ابوسهل بن زیاد قطان، عبداللّه بن اسحاق خراسانی، محمدبن عبداللّه صفار، محمدبن احمد اسواری، احمدبن عیسی خفاف و احمدبن محمد کرانی. از شاگردان وی نیز می توان به عبداللّه لرحمن بن منده و برادرش عبداللّه لوهاب، ابومنصور محمدبن شکرویه، ابوبکر محمدبن حسن بن محمد، ابومطیع محمدبن عبداللّه لواحد مصری و احمدبن عبداللّه لرحمن ذکوانی اشاره کرد.
ابن مردویه در استخراج حدیث ائمه شیعه اهتمام داشت؛
با این حال، شرح حال نویسان شیعه و سنی در این‌که او سنی بوده توافق دارند. ۷
اربلی با این‌که او را به دلیل تلاش فراوانش برای جمع آوری فضایل اهل بیت علیهم السلام ستوده، از وی به دلیل گنجاندن مواردی که برای شیعیان قابل قبول نیست، خرده می گیرد.
تألیفاتی که برای او ذکر شده است عبارت‌اند از:
- المستخرج علی صحیح البخاری؛ به گفته ذهبی وی در اعتبار بیشتر احادیث این کتاب زیاده گویی کرده است؛ التشهد و طرقه و الفاظه در مجلدی کوچک، الثقفیات، تفسیر القرآن در هفت مجلد که با نام التفسیر الکبیر ذکر شده است.
- به نظر می رسد آن‌چه اسماعیل پاشا با نام تفسیر المسند للقرآن یاد کرده نیز همین کتاب باشد؛ تاریخ اصفهان، الجامع المختصر در طب،
- الأمالی شامل سیصد مجلس
- که تعدادی از اوراق آن در ظاهریه است.
- مناقب امیرالمؤمنین که کتابی بزرگ در مناقب علی علیه السلام است جمع آوری و بازسازی شده است.
- ابن طاووس چنین به دست آورده که کتاب مزبور مشتمل بر ۱۸۲ روایت در فضایل امیرالمؤمنین علیه السلام می‌باشد. او اشاره می کند نسخه ای به دست آورد که شامل سه مجلد بوده است؛ ۱۵
- الابواب، الشیوخ،
- معجم البلدان و جزء فیه انتقاء من حدیث اهل البصره۱۷ می باشد.
احمدبن موسی در ماه رمضان سال
۴۱۰ ه در ۸۷ سالگی درگذشت. ۹
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن مردویه احمد بن موسی اصفهانی (مقاله دوم)»، ج۳، ص۵۲.
پی نوشت ها
+۱-تاریخ التراث العربی ۱ / ۱ / ۴۶۲. سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی،
+۷ ـ کتابخانه ابن طاووس ۳۹۵. کلبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس،
۹ ـ ذکر اخبار اصفهان ۲۷۱. ابونعیم اصفهانی، احمد بن عبدالله، ذکر اخبار اصفهان،
+۱۵ ـ کتابخانه ابن طاوس ۳۹۶. کلبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس،
+۱۷ ـ تاریخ التراث العربی ۱ / ۱ / ۴۶۲. سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی،
دیگر منابع:
الانساب ۱ / ۱۷۵؛
