• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

احمد بن عبدالله اسماعیل کرمانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: احمد بن عبدالله اسماعیل کرمانی


حمید الدین احمد بن عبداللّه اسماعیل کرمانی مشهور به حجّه العراقین (۳۵۲ ـ بعد از ۴۱۱ ه)؛ فیلسوف و داعی برجسته اسماعیلی است.
او در کرمان یا قاهره به دنیا آمد و برای کسب علم به قاهره سفر کرد.
کرمانی به ریاست دارالحکمه قاهره منصوب شد و عمدتاً در عراق، به ویژه بغداد و بصره فعالیت داشت.
او با ادیان مختلف آشنا و در مناظره‌های بین ادیان فعال بود.
آثار او شامل «راحة العقل»، «تنبیه الهادی» و «المصابیح فی اثبات الامامه» می‌باشد.
وی در سال ۴۱۱ هجری قمری در فارس درگذشت.


نیاکان حمید الدین اهل فارس بودند.
بنابر گفته خود او در کرمان زاده شد؛ ولی در بعضی منابع آمده است وی در سال ۳۵۲ ه در قاهره به دنیا آمد.
برای فراگیری علم به قاهره مسافرت کرد و اصول مذهب اسماعیلی را از بزرگان دعوت اسماعیلی در قاهره فرا گرفت و به دلیل نبوغ فکری و علمی به عنوان یکی از دعات بزرگ اسماعیلی در فارس و عراق برگزیده شد و به حجه العراقین ـ یعنی عراق عرب و عراق عجم ـ مشهور گشت.


از زندگی و فعالیت های کرمانی به تفصیل چیزی دانسته نیست؛ تنها می دانیم وی پس از وفات العزیز و الحاکم فاطمی به قاهره فرا خوانده شد و به ریاست دارالحکمه ای که تا آن زمان تعطیل بود، گماشته شد تا به تدریس مذهب اسماعیلی بپردازد. چنین پیداست کرمانی بیشتر زندگی خود را به عنوان یک داعی اسماعیلی در عراق گذرانیده و به ویژه در بغداد و بصره فعالیت داشته است.
هم‌چنین کرمانی از برجسته ترین فیلسوفان
[۱] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج۸، ص۳۴۹۳.    
و داعیان اسماعیلی است که در دروان خلافت حاکم فعالیت داشت.
او با زبان و اصول عقاید مسیحیان و یهودیان و مکتوبات مقدس آنان آشنایی کامل داشت و در مناظره های بین ادیان متکلمی توانا بود.
[۲] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج۸، ص۳۴۹۳.    

کرمانی مخالف سرسخت غلات اسماعیلیه که به دروزی‌ها معروف‌اند، به شمار می رفت و با ایشان به احتجاج و مجادله می پرداخت.


احمد بن عبداللّه تألیفات بسیاری در فلسفه و فقه داشت که به واسطه آنها انقلاب فکری بزرگی در جمیع ملل ایجاد کرد. آثار وی عبارت‌اند از:
•راحة العقل؛
[۳] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج۸، ص۳۴۹۳.    
•تنبیه الهادی و المستهدی؛
[۴] غالب، مصطفی، اعلام الاسماعیلیه، ص۱۰۰ ـ ۱۰۲.
[۵] غالب، مصطفی، تاریخ الدعوة الاسماعیلیه، ص۲۴۲.
•المصابیح فی اثبات الامامه معاصم الهدی؛ •الأصابة فی تفضیل علی علیه السلامعلی الصحابه؛ •الاقوال الذهبیة فی الطب النفسانی؛ •مَباسم البشارات؛ •المواعظ الواعظه؛ •رسالة الوضیة فی معالم الدین؛ •الریاض فی الحکم بین الشیخین ابی حاتم الرازی و أبی یعقوب السجزی فیما اختلفا فیه؛
[۶] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج۸، ص۳۴۹۳.    
•الدریة فی معنی التوحید؛ •رسالة النظمة فی مقابلة العوالم؛ •الرسالة الرضیة فی جواب من یقول بقدم الجوهر؛ •الرسالة الازمة فی صوم شهر رمضان؛ •رسالة الروضة فی الازل و الازلی؛ •الرسالة الزاهرة فی الرد علی ماورد من الاقوال فی الرسالة المنسوبة خطأ الی یعقوب السجستانی؛ •الرسالة الحاویة فی اللیل و النهار (فی التأویل)؛ •الرسالة الکافیة فی الرد علی الهارونی الحسنی؛ •اسبوع دور السطر؛ •خزائن الادله.
[۷] سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ۱ / ۳ / ص۳۷۲ ـ ۳۷۶.



کرمانی سرانجام به مقر اصلی خویش در بلاد فارس بازگشت و در سال ۴۱۱ ه درگذشت و در همان‌جا دفن شد.
[۸] غالب، مصطفی، تاریخ الدعوة الاسماعیلیه، ص۲۴۲.
برخی او را تا سال (۴۱۲) و پس از آن در قید حیات دانسته اند.
[۹] فاضل قاینی نجفی، علی، معجم مؤلفی الشیعه، ص۳۴۸.
[۱۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۱، ص۱۵۶.    

(دیگر منابع:
[۱۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱، ص۲۹۷.    
[۱۲] اربعه کتب اسماعیلیه ص۶، ۴۷، ۱۰۷، ۱۱۱ و ۱۷۰.
[۱۳] سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ۱ / ۳ / ص۳۷۲.
[۱۴] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۳۵۵.
[۱۵] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج۸، ص۶۹۱.    
)


۱. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج۸، ص۳۴۹۳.    
۲. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج۸، ص۳۴۹۳.    
۳. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج۸، ص۳۴۹۳.    
۴. ↑ غالب، مصطفی، اعلام الاسماعیلیه، ص۱۰۰ ـ ۱۰۲.
۵. ↑ غالب، مصطفی، تاریخ الدعوة الاسماعیلیه، ص۲۴۲.
۶. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج۸، ص۳۴۹۳.    
۷. ↑ سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ۱ / ۳ / ص۳۷۲ ـ ۳۷۶.
۸. ↑ غالب، مصطفی، تاریخ الدعوة الاسماعیلیه، ص۲۴۲.
۹. ↑ فاضل قاینی نجفی، علی، معجم مؤلفی الشیعه، ص۳۴۸.
۱۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۱، ص۱۵۶.    
۱۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱، ص۲۹۷.    
۱۲. ↑ اربعه کتب اسماعیلیه ص۶، ۴۷، ۱۰۷، ۱۱۱ و ۱۷۰.
۱۳. ↑ سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ۱ / ۳ / ص۳۷۲.
۱۴. ↑ بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۳۵۵.
۱۵. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج۸، ص۶۹۱.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «احمد بن عبدالله اسماعیل کرمانی»، ج۳، ص۸۲.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 411 (قمری) | شخصیت‌های قرن 5 (قمری) | علمای شیعه قرن پنجم | مؤلفان شیعه قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار