احمد بن علی سیرافی (مقاله‌دوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
احمد بن علی سیرافی (م حدود
۴۱۰ ه) از دانشمندان برجسته
شیعه امامیه در قرن چهارم و پنجم هجری، در علوم حدیث و فقه تبحر داشت.
از اساتید بزرگی همچون
حسن بن حمزه علوی طبری بهره برد.
وی استاد
نجاشی بود و آثار مهمی چون
المصابیح،
اخبار الوکلاء الأربعه و ا
لقاضی بین الحدیثین المختلفین از او به جا مانده است.
وی به عنوان شخصیتی ثقه و مورد اعتماد شناخته می‌شد.
او حدود سال ۴۱۰ه درگذشت.
ابوالعباس احمد بن علی بن محمد بن احمد بن عباس بن نوح سیرافی از دانشمندان بزرگ و برجسته شیعه امامیه در قرن چهارم و پنجم هجری است.
نجاشی از او به عنوان احمد بن علی بن عباس بن نوح و
شیخ طوسی از او با تعبیر احمد بن محمد بن نوح یاد کرده است.
ولی به قرینه این‌که شیخ در جای دیگر می‌گوید: ابوالعباس سیرافی از جد خود محمد بن احمد بن عباس بن نوح روایت کرده،
روشن می‌شود نسب او همان است که در شناسه آورده شد.
از آن‌جا که وی در سال
۳۵۲ ه
ابوعبداللّه محمد بن احمد صفوانی را در
بصره ملاقات کرده و از او روایت کرده است،
به دست می‌آید تولد او در نیمه نخست سده چهارم هجری بوده است.
سیرافی همچنین از
محمد بن محمد بن رباط خزاز کوفی،
محمد بن علی بن تمام،
حسن بن حمزه علوی طبری (م
۳۵۸ ه)،
ابوعبداللّه حسین بن علی بن سفیان بزوفری،
ابوعلی احمد بن حسین بن اسحاق بن سعید و برخی دیگر روایت کرده است.
ابوالعباس ساکن بصره و از استادان نجاشی و فقیه، محدث، آگاه به علوم حدیث، ثقه و مورد اطمینان بود.
شیخ طوسی می‌گوید وی اگرچه در نقل روایت ثقه و مورد اطمینان است، برخی عقاید فاسد مثل قول به رؤیت خدا که لازمه آن تجسیم است، از وی نقل شده است.
این سخن شیخ جای تأمل دارد؛ زیرا:
اولاً: چنان‌که شیخ خود تصریح نموده به دلیل سکونت سیرافی در بصره هرگز موفق به دیدار وی نشده و با او معاشرت نداشته است،
ولی
نجاشی که شاگرد وی بوده و از او بسیار روایت کرده، هیچ اشاره‌ای در این مورد که وی دارای عقاید فاسدی بوده نکرده، بلکه با عظمت از او یاد می‌کند.
ثانیاً: به نظر می‌رسد برخی اشخاص، روایات مربوط به رؤیت
خداوند را در کتاب‌های او ـ بدون تأویل و تفسیر ـ دیده و از این رو قول و اعتقاد به رؤیت خدا را به او نسبت داده‌اند که به گفته
مجلسی این اجتهادی باطل و برداشتی ناروا است.
آثار
احمد عبارت‌اند از:
•المصابیح در ذکر راویان هر یک از
ائمه (علیهم‌السلام)؛
• التعقیب و التعفیر؛
• الزیادات علی ابی‌العباس بن سعید بن عقده در ذکر راویان از
امام صادق (علیه‌السلام)؛
به گفته برخی محققان ابن عقده که از محدثان و حافظان مشهور میان شیعه و اهل سنت است، تنها چهار هزار نفر از اصحاب و راویان امام صادق (علیه‌السلام) را شمرده، ولی ابن نوح به استدراک و استیفای کامل راویان از آن حضرت پرداخته که این بر وسعت اطلاعات و دانش وی دلالت می‌کند.
•اخبار الوکلاء الاربعه است که شیخ از آن به عنوان اخبار الابواب یاد کرده است.
وی همچنین کتاب‌هایی در فقه داشته است.
شیخ از وفات سیرافی در زمانی نزدیک به زمان نگارش فهرست خود خبر می‌دهد
و از آن‌جا که شیخ طوسی به امر
شیخ مفید (م
۴۱۳ ه) نگارش الفهرست را آغاز کرده، ولی پس از وفات شیخ مفید آن را به پایان رسانده است، روشن می‌شود وفات سیرافی نیز در همان حدود اتفاق افتاده است.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «احمد بن علی سیرافی (مقاله‌دوم)»، ج۳، ص۷۱.
