• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

احمد نجاشی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: احمد بن علی نجاشی


احمد نجاشی (م ۴۵۰ ق) یکی از علمای بزرگ شیعه در قرن پنجم هجری است. او در سال ۳۷۲ ق متولد شد و در بغداد زندگی کرد. لقب «ابن کوفی» به معنای کوفی بودن او و خاندانش است. جد او، احمد بن عباس، از علما و محدثان شیعه بود. شهرت نجاشی به خاطر جدش است که در گذشته حکومت اهواز را در دست داشت. او از امام صادق (علیه‌السلام) روایت کرده و امام برای او رساله‌ای اهوازیه را فرستاده است. او در کودکی در مسجد نفطویه قرآن را فراگرفت و نزد چندین عالم بزرگ شیعه، از جمله شیخ مفید و ابن جندی، تحصیل کرده است. او در مجموع بیش از ۳۳ استاد داشته و چندین شاگرد تربیت کرده است. کتاب الرجال که فهرست آثار شیعه و تراجم علمای شیعه است و جزو چهار کتاب اصلی شیعه در رجال به شمار می رود از تألیفات او می‌باشد.
او در سال ۴۵۰ هجری در مطرآباد درگذشت.



ابوالعباس احمد بن علی بن احمد نجاشی صیرفی اسدی، معروف به ابن کوفی عالم و رجالی بزرگ امامی در قرن پنجم هجری بود. او در سال ۳۷۲ ق به دنیا آمد.
[۱] علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۷۲.    
نجاشی در بغداد می زیست.
[۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۱، ص۱۷۲.    
لقب ابن کوفی اش، کوفی بودن او و خاندانش را تقویت می کند.
جدش احمد بن عباس نیز از علما، محدثان شیعه و از استادان اجازه حدیث بود که گروهی از علما از وی روایت کرده اند.
[۳] شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۷.    
علت شهرت وی به نجاشی، به دلیل ملقب بودن جد اعلایش به نجاشی بود که از سوی منصور عباسی حکومت اهواز را در دست داشت. او از شیعیانی بوده است که از امام صادق (علیه‌السلام) روایت کرده و امام رساله ای معروف به رساله اهوازیه را برای او فرستاد.
[۴] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۱۰۱.    
[۵] مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۶، ص۳۴۹    
او را فردی جلیل القدر و مورد اعتماد عموم شیعه، به ویژه در علم رجال دانسته اند.
[۶] مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۶، ص۳۵۵    
[۷] بحرالعلوم، سیدمهدی، الفوائد الرجالیه، ج۲، ص۳۱.    
[۸] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۱، ص۶۰.    


احمد بن علی در کودکی نزد امام جماعت مسجد نفطویه نحوی، معروف به مسجد لؤلؤی قرآن می‌خواند. این ایام زمانی بوده که ابوالحسین احمد بن احمد کوفی کاتب، کتاب کافی کلینی را در همان مسجد به گروهی از دانشمندان و محدثان شیعه تدریس می کرده است.
[۹] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۷۷.    


ابوالعباس دانش خود را از دانشمندان ذیل فراگرفت:
• احمد بن عباس: به گفته خودش، وی بعضی از کتاب های صدوق (م۳۸۱ ق) را نزد پدرش خواند و اجازه نقل تمام کتاب ها را از او کسب کرد.
[۱۰] نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۳۹۲.    
[۱۱] نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۱۰۱.    
[۱۲] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۱، ص۱۷۰.    

• شیخ مفید و حسین بن عبیداللّه غضایری: او بیشتر کتاب های جعفر بن محمد بن قولویه (م ۳۶۹ ق) را نزد شیخ مفید (م ۴۱۳ ق) و برخی را نزد حسین بن عبیداللّه غضایری (م ۴۱۱ ق) خواند.
[۱۳] نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۱۲۱.    
[۱۴] نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۴۴۷.    

• ابن جندی: احمد بن محمدبن عمران معروف به ابن جندی (م ۳۹۶ ق) نیز استاد او بود و نجاشی کتاب الانواع را نزد او خواند.
[۱۵] نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۴۲۹.    
[۱۶] علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۷۰.    

• احمد بن محمد بن موسی معروف به ابن صلت اهوازی، احمد بن عبداللّه لواحد بزاز معروف به ابن عبدون (م ۴۲۳ ق) و احمدعلی بن نوح سیرافی دیگر استادان نجاشی هستند.
[۱۷] نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۲۲.    
[۱۸] نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۸۶.    
[۱۹] نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۲۳۶.    
[۲۰] علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۷۱.    
[۲۱] شیخ طوسی، رجال طوسی، ص۴۱۷،    

در بعضی از منابع ۳۳ استاد برای او برشمرده‌اند.
[۲۲] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج‌۳، ص‌۳۳.    


با وجود رتبه بالای علمی او، منابع، شاگردان بسیاری برای او نام نبرده اند. منابع به موارد ذیل اشاره کرده‌اند.
• فرزندش ابوالحسین علی بن احمد نجاشی؛
[۲۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۱، ص۱۷۰.    
[۲۴] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۵۱.    

• ابوالحسین سلیمان بن حسن صهرشتی؛
• ابوصمصام ذوالفقاربن معبد حسینی (م ۵۲۰ ق).
[۲۵] بحرالعلوم، سیدمهدی، الفوائد الرجالیه، ج۲، ص۴۱.    
[۲۶] بحرالعلوم، سیدمهدی، الفوائد الرجالیه ج۲، ص۸۵.    



ابوالعباس نجاشی در سال ۴۵۰ ق در مطرآباد (مطیرآباد) درگذشت.
[۲۷] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۵۱.    
[۲۸] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۵، ص۱۵۱.    
[۲۹] علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۷۳.    
[۳۰] قمی، عباس، الکنی و الالقاب،، ج‌۳، ص۲۴۰.    


ابن کوفی دارای تألیفات و آثاری است که عبارتند از:
• کتاب الرجال که فهرست آثار شیعه و تراجم علمای شیعه بوده و جزو چهار کتاب اصلی شیعه در رجال به شمار می رود؛
• الجمعه و ماورد فیه من الاعمال؛
• الکوفه و ما فیها من الآثار و الفضایل؛
• انساب بنی نضربن قعین؛
• مختصر الانوار و مواضع النجوم التی سمتها العرب؛
• ایامهم و اشعارهم که درباره اجداد خودش نوشته است؛
[۳۱] نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۱۰۱.    

• اخبار بنی سنسن را آقابزرگ به وی نسبت داده است
[۳۲] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱، ص۳۲۴.    
که در دیگر منابع ذکری از آن نشده است.
دیگر منابع:
[۳۳] ابن داوود حلی، حسن بن علی، رجال ابن داود، ص۴۰.    
[۳۴] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواه، ج۱، ص۵۴.    
[۳۵] مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۲۲.    
[۳۶] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲، ص۴۴۹.    
[۳۷] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۵، ص۱۴۰.    
[۳۸] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲۰، ص۱۸۰.    
[۳۹] قهپایی، عنایت‌الله، مجمع الرجال، ج۱، ص۱۲۷.    
[۴۰] جزایری، عبدالنبی، حاوی الاقوال، ج۱، ص۱۸۲.
[۴۱] علامه حلی، ایضاح الاشتباه، ص۱۱۲.    
[۴۲] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم الرجال الحدیث، ج۲، ص۱۴۰.    
[۴۳] نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم الرجال، ج۱، ص۳۳۵.    
[۴۴] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ص۵.    
[۴۵] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱، ص۳۱۷.    
۱. ↑ علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۷۲.    
۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۱، ص۱۷۲.    
۳. ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۷.    
۴. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۱۰۱.    
۵. ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۶، ص۳۴۹    
۶. ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۶، ص۳۵۵    
۷. ↑ بحرالعلوم، سیدمهدی، الفوائد الرجالیه، ج۲، ص۳۱.    
۸. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۱، ص۶۰.    
۹. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۷۷.    
۱۰. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۳۹۲.    
۱۱. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۱۰۱.    
۱۲. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۱، ص۱۷۰.    
۱۳. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۱۲۱.    
۱۴. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۴۴۷.    
۱۵. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۴۲۹.    
۱۶. ↑ علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۷۰.    
۱۷. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۲۲.    
۱۸. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۸۶.    
۱۹. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۲۳۶.    
۲۰. ↑ علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۷۱.    
۲۱. ↑ شیخ طوسی، رجال طوسی، ص۴۱۷،    
۲۲. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج‌۳، ص‌۳۳.    
۲۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۱، ص۱۷۰.    
۲۴. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۵۱.    
۲۵. ↑ بحرالعلوم، سیدمهدی، الفوائد الرجالیه، ج۲، ص۴۱.    
۲۶. ↑ بحرالعلوم، سیدمهدی، الفوائد الرجالیه ج۲، ص۸۵.    
۲۷. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۵۱.    
۲۸. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۵، ص۱۵۱.    
۲۹. ↑ علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۷۳.    
۳۰. ↑ قمی، عباس، الکنی و الالقاب،، ج‌۳، ص۲۴۰.    
۳۱. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۱۰۱.    
۳۲. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱، ص۳۲۴.    
۳۳. ↑ ابن داوود حلی، حسن بن علی، رجال ابن داود، ص۴۰.    
۳۴. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواه، ج۱، ص۵۴.    
۳۵. ↑ مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۲۲.    
۳۶. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲، ص۴۴۹.    
۳۷. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۵، ص۱۴۰.    
۳۸. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲۰، ص۱۸۰.    
۳۹. ↑ قهپایی، عنایت‌الله، مجمع الرجال، ج۱، ص۱۲۷.    
۴۰. ↑ جزایری، عبدالنبی، حاوی الاقوال، ج۱، ص۱۸۲.
۴۱. ↑ علامه حلی، ایضاح الاشتباه، ص۱۱۲.    
۴۲. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم الرجال الحدیث، ج۲، ص۱۴۰.    
۴۳. ↑ نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم الرجال، ج۱، ص۳۳۵.    
۴۴. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ص۵.    
۴۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱، ص۳۱۷.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «احمد بن علی نجاشی»، ج۳، ص۸۹.



جعبه ابزار