اذان برائت (فقه سیاسی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اذان برائت اعلامی عمومی و فریادآمیز است که هم بعد اعتقادی (نسبت به خدا) و هم بعد شریعتی (نسبت به پیامبر
(صلیاللهعلیهوآلهوسلم)) دارد.
این برائت یک اصل جاودانی
اسلام است و نباید صرفاً بهعنوان واکنش تلافیجویانه تفسیر شود.
اذان برائت از آنچنان اهميتى برخوردار است كه بايد در روز حج و در لابلاى مراسم آن انجام شود
اعلان باید همراه با تظاهر و نمایش قدرت باشد تا روحیهی مسلمانان را تقویت و دشمن را تهدید کند.
اذان برائت مقدمهی آغاز دفاع علیه پیمانشکنان است و پس از پایان
ماههای حرام اجرا میشود.
«اذان» به معناى اعلام و اعلان است.
واژه «اذان» بيانكننده اعلام رسمى و علنى توأم با فرياد است.
همانگونه كه شعارهاى اصيل توحيدى با عنوان «اذان» ناميده شده است.
از انتساب اذان به خدا و رسولش چنين استنباط مىشود كه اذان برائت يک حكم اعتقادى صرف و يا يک فرمان اجرايى
رسولخدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) نيست.
اين اصلى دو بعدى است كه هم به عنوان يک اصل ثابت اعتقادى به خدا منسوب بوده و هم به عنوان يک حكم شريعت و يک شعار اجرايى به پيامبر ((صلیاللهعلیهوآلهوسلم)) مربوط مىشود.
جنبهی توحيدى و بعد شريعتى آن قابل تفكيک نيستند. اذان برائت از آنچنان اهميتى برخوردار است كه بايد در روز
حج و در لابلاى مراسم آن انجام شود و به مناسك حج روح برائت از مشركان بدمد و بعد تبرايى
توحید را كامل كند.
مضمون اذان برائت با توجه به تعبير
(أَنَّ اَللّٰهَ بَرِيءٌ مِنَ اَلْمُشْرِكِينَ) اشاره به آن دارد كه اصل توحيدى برائت از مشركان را نبايد يک عمل مقابله بهمثل يا انتقامجويانه پيامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) در برابر رفتار ظالمانه
قریش و مشركان تفسير كرده بلكه اين يک اصل جاودانهی اسلامى است كه خدا خود آن را مقرر فرموده و برائت از مشركان قبل از هركس به خدا مربوط مىشود، يعنى اين خداست كه خود از مشركان برائت مىجويد تا راه، رسم و شيوه سياسى اسلام و مسلمانان را روشن كند.
بهكارگيرى واژهی «اذان» در اعلان برائت در
قرآن بهمعناى آن است كه برائت از مشركان به شكل عادى و بهصورت متعارف آرام و معمولى كافى نيست، بلكه اعلان برائت بايد همراه با فرياد، تظاهر و نمايش قدرتى باشد كه نشانگر صلابت، قدرت و اعتماد به نفس مسلمانان و تهديد مشركان توطئهگر، متجاوز و بالاخره اميدبخش رهايى محرومان و مستضعفان جهان شود. فرياد برائت نوعى آمادهباش و بسيج عمومى است كه در دفاع مقدس و جهاد، امرى شناختهشده است.
به نظر مىرسد كه اعلان جنگ صريحا در آیهی پنجم به صورت:
(فَإِذَا اِنْسَلَخَ اَلْأَشْهُرُ اَلْحُرُمُ فَاقْتُلُوا اَلْمُشْرِكِينَ) آمده و اعلان برائت در واقع نوعى جنگ سردى است كه براى تقويت نيروهاى خودى و تهديد و تضعيف روحيه دشمن به كار گرفته مىشود و در هر صورت جنگ روانى و يا جنگ سرد خود با استفاده از رسانهها و وسايل اعلام جمعى و سر و صدا و آنچه كه در عرف به فرياد تعبير مىشود، همراه است.
اعلان برائت مقدمهی آغاز دفاع مقدس در برابر پيمان شكنان متجاوز است كه بايد پس از پايان يافتن ماههاى حرام آغاز شود.
•
عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، ج۱، ص۱۲۶.
