• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بهمنیار بن مرزبان آذربایجانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: بهمنیار بن مرزبان آذربایجانی


ابوالحسن بهمنیار بن مرزبان کیارییس آذربایجانی (۴۵۸ ه.ق)، فیلسوف مشایی قرن پنجم، در آذربایجان زاده شد.
وی ابتدا زرتشتی بود، اما بعدها به اسلام گروید.
او شاگرد برجسته ابن سینا و مروج فلسفه مشایی بود.
بهمنیار در حکمت و منطق مهارت خاصی داشت و با ابن سینا مباحثات متعددی داشت.
از شاگردان مشهور وی ابوالعباس لوکری بود.
آثار برجسته او شامل ما بعد الطبیعه، مراتب الموجودات، التحصیل، الرتبه، الموسیقا و البهجة و السعاده است.
او در سال ۴۵۸ (هجری قمری) سی سال پس از ابن سینا، درگذشت.


ابوالحسن بهمنیار بن مرزبان کیارییس آذربایجانی در آذربایجان به دنیا آمد.
[۱] منشی یزدی، منتجب‌الدین، درّة الاخبار و لمعة الانوار، ص۵۷.

تاریخ ولادت، چگونگی رشد، تحصیلات و استادان وی معلوم نیست.
وی در آغاز از زرتشتیان آذربایجان بود،
[۲] صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران، ج۱، ص۳۱۸.
ولی سرانجام به اسلام روی آورد.
[۳] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۲، ص۱۵۷.    
[۴] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۲۰۰.    
[۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۷۷.    
[۶] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص ۲۴۴.    
[۷] عمر کحاله، عمررضا، مستدرک معجم المؤلفین، ج۳، ص۸۱.    

بهمنیار فیلسوف مشایی قرن پنجم، مفسر فلسفه ابن سینا و مروج فلسفه در این قرن بود.
[۸] جمعی از نویسندگان، دانشنامه جهان اسلام، ج۴، ص۸۴۸.
[۹] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۲۰۰.    

او در حکمت و منطق مهارت خاصی داشت.
[۱۰] حکیمی، محمدرضا، تاریخ العلماء عبر العصور المختلفه ۱۲۱.
[۱۱] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۲۰۱.    
[۱۲] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۲، ص۱۵۷.    

باوجود توانایی هایش در فلسفه، گفته‌ شده که وی در کلام و ادبیات عرب مهارت نداشت.
[۱۳] بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۱۳.

او با استاد خود مباحثات و مناظراتی داشت و مسلک مشایی را ستایش می‌کرد.
[۱۴] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۲۰۰.    

بیشتر مباحث و پرسش‌هایی که برای ابوعلی سینا پیش آمده، از جانب بهمنیار طرح شده و از پیچیدگی‌های علوم بحث کرده است.
[۱۵] بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۱۳.


ابوالحسن شاگرد برجسته ابن سینا بود.
[۱۶] منشی یزدی، منتجب‌الدین، درّة الاخبار و لمعة الانوار، ص۵۷.
[۱۷] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۲، ص۱۵۷.    
[۱۸] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۲۰۱.    
[۱۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص ۲۴۴.    
[۲۰] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۳۹۵.    


از شاگردان مشهور وی ابوالعباس لوکری است که او نیز از فلاسفه مسلمان قرن پنجم است.
[۲۱] بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۱۳.
[۲۲] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۲، ص۱۵۹.    


بهمنیار بن مرزبان دارای تألیفاتی نیز بوده که عبارت‌اند از:
• مابعد الطبیعه؛
• مراتب الموجودات؛
• التحصیل؛
• الرتبه؛
• الموسیقا؛
• البهجة و السعاده.
رساله‌های دیگر بسیاری نیز به وی منسوب است.
[۲۳] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۷۷.    
[۲۴] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۲۰۱.    
[۲۵] عمر کحاله، عمررضا، مستدرک معجم المؤلفین، ج۳، ص۸۱.    


بهمنیار سرانجام سی سال پس از ابن سینا و در سال ۴۵۸ (هجری قمری) درگذشت.
[۲۶] بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۱۳.
[۲۷] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۲، ص۱۶۱.    
[۲۸] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب،ج۸، ص۲۰۱.    
[۲۹] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۳۹۵.    
[۳۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیه العارفین، ج۱، ص ۲۴۴.    

(دیگر منابع:
[۳۱] اعلمی، محمدحسین، دایرة المعارف الشیعیة العامه، ج۶، ص۳۳۸.
[۳۲] شهرزوری، محمد بن محمود، نزهة الارواح و روضة الافراح، ص۳۸۵.
[۳۳] تفضلی، آذر و فضائلی جوان، مهین، فرهنگ بزرگان، ص۱۱۶.
[۳۴] نفیسی، سعید، تاریخ نظم و نثر در ایران، ج۱ ،ص۱۱۶.
[۳۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۷۷.    
[۳۶] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۳۹۵.    
[۳۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیه العارفین، ج۱، ص۲۴۴.    
[۳۸] عمر کحاله، عمررضا، مستدرک معجم المؤلفین، ج۳، ص۸۱.    
[۳۹] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱، ص۳۵۲.
[۴۰] جوادی آملی، عبدالله، رحیق مختوم، ج۱، ص۳۵۴ و ۳۵۵ و ۳۵۷.
)


۱. ↑ منشی یزدی، منتجب‌الدین، درّة الاخبار و لمعة الانوار، ص۵۷.
۲. ↑ صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران، ج۱، ص۳۱۸.
۳. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۲، ص۱۵۷.    
۴. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۲۰۰.    
۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۷۷.    
۶. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص ۲۴۴.    
۷. ↑ عمر کحاله، عمررضا، مستدرک معجم المؤلفین، ج۳، ص۸۱.    
۸. ↑ جمعی از نویسندگان، دانشنامه جهان اسلام، ج۴، ص۸۴۸.
۹. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۲۰۰.    
۱۰. ↑ حکیمی، محمدرضا، تاریخ العلماء عبر العصور المختلفه ۱۲۱.
۱۱. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۲۰۱.    
۱۲. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۲، ص۱۵۷.    
۱۳. ↑ بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۱۳.
۱۴. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۲۰۰.    
۱۵. ↑ بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۱۳.
۱۶. ↑ منشی یزدی، منتجب‌الدین، درّة الاخبار و لمعة الانوار، ص۵۷.
۱۷. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۲، ص۱۵۷.    
۱۸. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۲۰۱.    
۱۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص ۲۴۴.    
۲۰. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۳۹۵.    
۲۱. ↑ بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۱۳.
۲۲. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۲، ص۱۵۹.    
۲۳. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۷۷.    
۲۴. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۲۰۱.    
۲۵. ↑ عمر کحاله، عمررضا، مستدرک معجم المؤلفین، ج۳، ص۸۱.    
۲۶. ↑ بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۱۳.
۲۷. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۲، ص۱۶۱.    
۲۸. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب،ج۸، ص۲۰۱.    
۲۹. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۳۹۵.    
۳۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیه العارفین، ج۱، ص ۲۴۴.    
۳۱. ↑ اعلمی، محمدحسین، دایرة المعارف الشیعیة العامه، ج۶، ص۳۳۸.
۳۲. ↑ شهرزوری، محمد بن محمود، نزهة الارواح و روضة الافراح، ص۳۸۵.
۳۳. ↑ تفضلی، آذر و فضائلی جوان، مهین، فرهنگ بزرگان، ص۱۱۶.
۳۴. ↑ نفیسی، سعید، تاریخ نظم و نثر در ایران، ج۱ ،ص۱۱۶.
۳۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۷۷.    
۳۶. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۳۹۵.    
۳۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیه العارفین، ج۱، ص۲۴۴.    
۳۸. ↑ عمر کحاله، عمررضا، مستدرک معجم المؤلفین، ج۳، ص۸۱.    
۳۹. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱، ص۳۵۲.
۴۰. ↑ جوادی آملی، عبدالله، رحیق مختوم، ج۱، ص۳۵۴ و ۳۵۵ و ۳۵۷.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «بهمنیار بن مرزبان آذربایجانی»، ج۳، ص۱۰۵.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 458 (قمری) | شخصیت‌های اسلامی قرن 5 (قمری) | علمای اسلامی قرن 5 (قمری) | فیلسوفان اسلامی قرن 5 (قمری) | مؤلفان اسلامی قرن 5 (قمری) | منطق‌دانان قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار