• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بیاسی(خام)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


بیّاسی، یوسف بن محمدبن ابراهیم انصاری اندلسی، مورخ و ادیب قرن هفتم است.


در ۵۷۳، در بیّاسه (بیّاسا) ی اندلس،
[۱] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۷۳، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
به دنیا آمد.
[۲] خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۸، ص۲۴۹، بیروت ۱۹۸۹.
[۳] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، ج۲، ص۳۵۹، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.


بیاسی به بیش‌تر شهرهای اندلس سفر کرد و پس از بازگشت، کتابِ الاعلام بالحروب الواقعة فی صدرالاسلام را برای امیر زکریّا یحیی حفصی (متوفی ۶۴۷)، تألیف کرد.

۲.۱ - شرح وقایع تاریخی

او در این کتاب، وقایع تاریخی را از مقتل عمربن خطاب (۲۳)، آغاز کرده و به خروج ولیدبن طریف و کشته شدنش به دستور هارون الرشید، پایان داده است.

۲.۲ - تمجید ابن خلکان

ابن خلکان،
[۴] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۷، ص۲۳۸، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸ـ ۱۹۷۷.
[۵] ج ۱، ستون ۱۲۶ـ۱۲۷، مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۶] عبدالله بن اسعد یافعی، مرآة الجنان و عبرة الیقظان، ج۴، ص۱۰۰، چاپ خلیل منصور، بیروت ۱۴۱۷/ ۱۹۹۷.
این کتاب را دیده و ستوده است.

بیاسی ادیب و لغوی برجسته‌ای بود و از او آثاری به نظم و نثر باقی‌مانده است.

۳.۱ - حفظ اشعار و تالیف

او حافظ دیوان الحماسه ابوتمام، دیوان متنبی، سقط الزّند ابوالعلاء معرّی، قصاید سبعه معلقه و بسیاری اشعار دیگر بود
[۷] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، ج۲، ص۳۵۹، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.
[۸] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۷، ص۲۳۸، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸ـ ۱۹۷۷.
[۹] ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۵، ص۲۶۲، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
و به تقلید و پیروی از ابوتمام، کتاب الحماسة المغربیة را که برگزیده‌ای از اشعار عرب است، تألیف کرد.

۳.۲ - سبب تالیف

وی در مقدّمه سبب تألیف و شدت علاقه خود را به اشعار عرب خصوصاً به حماسه ابوتمام شرح داده است.
[۱۰] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۷، ص۲۳۹، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸ـ ۱۹۷۷.
[۱۱] ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۵، ص۲۶۲، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
[۱۲] خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۸، ص۲۴۹، بیروت ۱۹۸۹.


۳.۳ - خلاصه خطی کتاب

ابن خلکان
[۱۳] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۷، ص۲۳۹ـ۲۴۳، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸ـ ۱۹۷۷.
و به پیروی از او ابن عماد،
[۱۴] ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۵، ص۲۶۲ـ ۲۶۳، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
قسمتی از این مقدمه و نیز منتخباتی از الحماسة المغربیة را نقل کرده‌اند. خلاصه‌ای از این کتاب نیز به صورت خطی موجود است.
[۱۵] خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۸، ص۲۴۹، بیروت ۱۹۸۹.


۳.۴ - مطالب

وی در کتاب خود فکاهیّات و ظرایفی از مردم اندلس نقل کرده که نمونه‌ای از آن را مقری
[۱۶] احمدبن محمد مقری، نفح الطیب، ج۳، ص۳۱۶ـ۳۱۷، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۳۸۸/ ۱۹۶۸.
آورده است.
ابن سعید مغربی،
[۱۷] ابن سعید مغربی، المغرب فی حلی المغرب، ج۲، ص۷۳، چاپ شوقی ضیف، قاهره ۱۹۷۸ـ۱۹۸۰.
نیز نمونه‌ای از اشعار او را نقل کرده است.

اثر دیگر وی ذیلی بر تاریخ ابن حیان است.
[۱۸] ابن سعید مغربی، المغرب فی حلی المغرب، ج۲، ص۷۳، چاپ شوقی ضیف، قاهره ۱۹۷۸ـ۱۹۸۰.
[۱۹] خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۸، ص۲۴۹، بیروت ۱۹۸۹.


بیاسی در ۶۵۳ در تونس درگذشت.
[۲۰] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۷، ص۲۴۳، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸ـ ۱۹۷۷.
[۲۱] ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۵، ص۲۶۳، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
[۲۲] خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۸، ص۲۴۹، بیروت ۱۹۸۹.


(۱) ابن خلکان، وفیات الاعیان، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸ـ ۱۹۷۷.
(۲) ابن سعید مغربی، المغرب فی حلی المغرب، چاپ شوقی ضیف، قاهره ۱۹۷۸ـ۱۹۸۰.
(۳) ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
(۴) مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
(۵) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۹.
(۶) عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.
(۷) احمدبن محمد مقری، نفح الطیب، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۳۸۸/ ۱۹۶۸.
(۸) عبدالله بن اسعد یافعی، مرآة الجنان و عبرة الیقظان، چاپ خلیل منصور، بیروت ۱۴۱۷/ ۱۹۹۷.
(۹) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.

۱. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۷۳، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۲. ↑ خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۸، ص۲۴۹، بیروت ۱۹۸۹.
۳. ↑ عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، ج۲، ص۳۵۹، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.
۴. ↑ ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۷، ص۲۳۸، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸ـ ۱۹۷۷.
۵. ↑ ج ۱، ستون ۱۲۶ـ۱۲۷، مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۶. ↑ عبدالله بن اسعد یافعی، مرآة الجنان و عبرة الیقظان، ج۴، ص۱۰۰، چاپ خلیل منصور، بیروت ۱۴۱۷/ ۱۹۹۷.
۷. ↑ عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، ج۲، ص۳۵۹، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.
۸. ↑ ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۷، ص۲۳۸، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸ـ ۱۹۷۷.
۹. ↑ ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۵، ص۲۶۲، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
۱۰. ↑ ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۷، ص۲۳۹، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸ـ ۱۹۷۷.
۱۱. ↑ ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۵، ص۲۶۲، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
۱۲. ↑ خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۸، ص۲۴۹، بیروت ۱۹۸۹.
۱۳. ↑ ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۷، ص۲۳۹ـ۲۴۳، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸ـ ۱۹۷۷.
۱۴. ↑ ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۵، ص۲۶۲ـ ۲۶۳، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
۱۵. ↑ خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۸، ص۲۴۹، بیروت ۱۹۸۹.
۱۶. ↑ احمدبن محمد مقری، نفح الطیب، ج۳، ص۳۱۶ـ۳۱۷، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۳۸۸/ ۱۹۶۸.
۱۷. ↑ ابن سعید مغربی، المغرب فی حلی المغرب، ج۲، ص۷۳، چاپ شوقی ضیف، قاهره ۱۹۷۸ـ۱۹۸۰.
۱۸. ↑ ابن سعید مغربی، المغرب فی حلی المغرب، ج۲، ص۷۳، چاپ شوقی ضیف، قاهره ۱۹۷۸ـ۱۹۸۰.
۱۹. ↑ خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۸، ص۲۴۹، بیروت ۱۹۸۹.
۲۰. ↑ ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۷، ص۲۴۳، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸ـ ۱۹۷۷.
۲۱. ↑ ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۵، ص۲۶۳، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
۲۲. ↑ خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۸، ص۲۴۹، بیروت ۱۹۸۹.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بیاسی»، شماره۲۳۲۳.    



جعبه ابزار