• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تمّام مُرسی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: تَمّام مُرسی


تمّام مُرسی (۴۳۶ ه) مشهور به ابن تیّانی، اهل قرطبه بود ولی برای نشر علوم به مُرسیه رفت و در آن‌جا زندگی کرد.
او شاگردانی در مُرسیه تربیت نمود.
وی از از علمای مالکی مذهب، لغت شناس و ادیب مشهور و پیشگام زمان خویش بود.
او دارای چندین کتاب است که مشهورترین آن‌ها تلقیح العین نام دارد.
در مورد سال درگذشت وی اختلاف بسیاری وجود دارد.اغلب گفته شده که در سال ۴۳۶ (هجری قمری) در مریّه اندلس درگذشت.


ابوغالب تمّام بن غالب بن عمر مُرسی اندلسی مشهور به ابن تیّانی اهل قرطبه بود.
[۱] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصلة فی تاریخ أئمة الأندلس، ج۱، ص۱۲۲.    
[۲] حمیدی، محمد بن فتوح، جذوة المقتبس، ص۱۸۳.    
[۳] ابن ماکولا، علی بن هبةالله، الاکمال، ص۴۴۳.    

ولی در مُرسیه از دیگر شهرهای اندلس می‌زیست؛
[۴] حمیدی، محمد بن فتوح، جذوة المقتبس، ص۱۸۳.    
[۵] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصلة فی تاریخ أئمة الأندلس، ج۱، ص۱۲۲.    
لذا برخی وی را منسوب به مُرسیه دانسته‌اند.
[۶] حموی، یاقوت، معجم البلدان، ج۵، ص۱۰۷.    


ابن تیّانی پس از طی مراحل و مراتب علمی، از دانشمندان لغت شناس
[۷] ابن ماکولا، علی بن هبةالله، الاکمال، ص۴۴۳.    
و ادیب مشهور زمان خویش گردید
[۸] زرکلی، خیر الدین، الاعلام للزرکلی، ج۲، ص۸۷.    
و در این زمینه فردی مورد اعتماد و پیشگام به شمار می‌رفت.
[۹] حمیدی، محمد بن فتوح، جذوة المقتبس، ص۱۸۳.    
[۱۰] ابن عمیرة، بغیه الملتمس فی تاریخ رجال اهل الاندلس، ص۲۵۲.    
[۱۱] ذهبی، شمس الدین، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۳۴.    

وی برای نشر علوم خویش قرطبه را به مقصد مُرسیه ترک کرده و در آنجا کرسی تدریس برپا داشته و شاگردانی را تربیت نموده.
[۱۲] مغربی، ابن سعید، المغرب فی حلی المغرب، ص۱۶۶.    
[۱۳] موسوی خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، ج۲، ص۱۶۱.    


او علم لغت را از استادانی چون پدرش غالب، ابوبکر زبیدی و عبداللّه لوارث بن سفیان فرا گرفت.
[۱۴] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصلة فی تاریخ أئمة الأندلس، ج۱، ص۱۲۲.    
[۱۵] ذهبی، شمس الدین، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۳۴.    
[۱۶] موسوی خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، ج۲، ص۱۶۱.    


تمّام مُرسی از علمای مالکی مذهب بود.
[۱۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۲۴۶.    


وی شاگردانی را تربیت نموده ولی از شاگردان وی اطلاعی در دست نیست.
[۱۸] مغربی، ابن سعید، المغرب فی حلی المغرب، ص۱۶۶.    
.

ابن تیّانی کتاب‌هایی تالیف نموده که عبارتند از:
• تلقیح العین؛
[۱۹] حموی، یاقوت، معجم الادباء، ج۲، ص۷۶۹.    
[۲۰] ذهبی، شمس الدین، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۸۵.    
[۲۱] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۰، ص۲۴۶.    
[۲۲] سیوطی، جلال الدین، بغیه الوعاه، ص۴۷۸.    
[۲۳] موسوی خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، ج۲، ص۱۶۱.    
[۲۴] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ص۲۹۵.    

• فتح العین؛
[۲۵] تهرانی، آقا بزرک، الذّریعة، ج۱۵، ص۳۶۶.    

• الموعب در لغت؛
• اخبار تمامه.
[۲۶] عمر کحاله، عمررضا، المستدرک علی معجم المؤلفین، ج۳، ص۹۲.    


ابوغالب در سال ۴۳۶ (هجری قمری) در مریّه اندلس درگذشت. البته در مورد سال درگذشت وی اختلاف بسیاری وجود دارد.
[۲۷] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصلة فی تاریخ أئمة الأندلس، ج۱، ص۱۲۳.    
[۲۸] زرکلی، خیر الدین، الاعلام، ج۲، ص۸۷.    
[۲۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۲۴۶.    
[۳۰] ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیة الملتمس، بغیه الملتمس، ص۲۵۲.    
[۳۱] ذهبی، شمس الدین، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۳۴.    
[۳۲] ذهبی، شمس الدین، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۸۵.    
[۳۳] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۰، ص۲۴۶.    

(دیگر منابع:
[۳۴] ذهبی، شمس الدین، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۳۴.    
[۳۵] ذهبی، شمس الدین، العبر، ج۲، ص۲۷۲.    
[۳۶] ذهبی، شمس الدین، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۸۴.    
[۳۷] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۰، ص۲۴۶.    
[۳۸] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۶۸.    
[۳۹] مقری تلمسانی، احمد بن محمد، نفح الطیب، ج۴، ص۱۸.    
[۴۰] دمشقی، ابن ناصر الدین، توضیح المشتبه، ج۸، ص۱۲۴.    
[۴۱] سیوطی، جلال الدین، بغیه الوعاه، ص۴۷۸.    
[۴۲] موسوی خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، ج۲، ص۱۶۱.    
[۴۳] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ص۲۹۴.    
[۴۴] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ص۲۹۵.    
[۴۵] محمد بن محمد، وزیر، الحلل السندسیه، ج۳، ص۳۴۴.
)


۱. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصلة فی تاریخ أئمة الأندلس، ج۱، ص۱۲۲.    
۲. ↑ حمیدی، محمد بن فتوح، جذوة المقتبس، ص۱۸۳.    
۳. ↑ ابن ماکولا، علی بن هبةالله، الاکمال، ص۴۴۳.    
۴. ↑ حمیدی، محمد بن فتوح، جذوة المقتبس، ص۱۸۳.    
۵. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصلة فی تاریخ أئمة الأندلس، ج۱، ص۱۲۲.    
۶. ↑ حموی، یاقوت، معجم البلدان، ج۵، ص۱۰۷.    
۷. ↑ ابن ماکولا، علی بن هبةالله، الاکمال، ص۴۴۳.    
۸. ↑ زرکلی، خیر الدین، الاعلام للزرکلی، ج۲، ص۸۷.    
۹. ↑ حمیدی، محمد بن فتوح، جذوة المقتبس، ص۱۸۳.    
۱۰. ↑ ابن عمیرة، بغیه الملتمس فی تاریخ رجال اهل الاندلس، ص۲۵۲.    
۱۱. ↑ ذهبی، شمس الدین، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۳۴.    
۱۲. ↑ مغربی، ابن سعید، المغرب فی حلی المغرب، ص۱۶۶.    
۱۳. ↑ موسوی خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، ج۲، ص۱۶۱.    
۱۴. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصلة فی تاریخ أئمة الأندلس، ج۱، ص۱۲۲.    
۱۵. ↑ ذهبی، شمس الدین، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۳۴.    
۱۶. ↑ موسوی خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، ج۲، ص۱۶۱.    
۱۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۲۴۶.    
۱۸. ↑ مغربی، ابن سعید، المغرب فی حلی المغرب، ص۱۶۶.    
۱۹. ↑ حموی، یاقوت، معجم الادباء، ج۲، ص۷۶۹.    
۲۰. ↑ ذهبی، شمس الدین، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۸۵.    
۲۱. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۰، ص۲۴۶.    
۲۲. ↑ سیوطی، جلال الدین، بغیه الوعاه، ص۴۷۸.    
۲۳. ↑ موسوی خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، ج۲، ص۱۶۱.    
۲۴. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ص۲۹۵.    
۲۵. ↑ تهرانی، آقا بزرک، الذّریعة، ج۱۵، ص۳۶۶.    
۲۶. ↑ عمر کحاله، عمررضا، المستدرک علی معجم المؤلفین، ج۳، ص۹۲.    
۲۷. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصلة فی تاریخ أئمة الأندلس، ج۱، ص۱۲۳.    
۲۸. ↑ زرکلی، خیر الدین، الاعلام، ج۲، ص۸۷.    
۲۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۲۴۶.    
۳۰. ↑ ابن عمیره، احمد بن یحیی، بغیة الملتمس، بغیه الملتمس، ص۲۵۲.    
۳۱. ↑ ذهبی، شمس الدین، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۳۴.    
۳۲. ↑ ذهبی، شمس الدین، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۸۵.    
۳۳. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۰، ص۲۴۶.    
۳۴. ↑ ذهبی، شمس الدین، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۳۴.    
۳۵. ↑ ذهبی، شمس الدین، العبر، ج۲، ص۲۷۲.    
۳۶. ↑ ذهبی، شمس الدین، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۵۸۴.    
۳۷. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۰، ص۲۴۶.    
۳۸. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۶۸.    
۳۹. ↑ مقری تلمسانی، احمد بن محمد، نفح الطیب، ج۴، ص۱۸.    
۴۰. ↑ دمشقی، ابن ناصر الدین، توضیح المشتبه، ج۸، ص۱۲۴.    
۴۱. ↑ سیوطی، جلال الدین، بغیه الوعاه، ص۴۷۸.    
۴۲. ↑ موسوی خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، ج۲، ص۱۶۱.    
۴۳. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ص۲۹۴.    
۴۴. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ص۲۹۵.    
۴۵. ↑ محمد بن محمد، وزیر، الحلل السندسیه، ج۳، ص۳۴۴.




• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «تَمّام مُرسی»، ج۳، ص۱۰۷.


رده‌های این صفحه : ادیبان قرن 5 (قمری) | درگذشتگان سال 451 (قمری) | شخصیت‌های قرن 5 (قمری) | علمای اهل‌سنت قرن 5 (قمری) | علمای مالکی مذهب قرن 5 (قمری) | لغویان قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار