جراحت مشرکان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در جنگ احد به
کفار قریش هم جراحات و صدمات زیادی از طرف سپاه مسلمانان وارد شد.
بر عده‌ای از مسلمانان مجاهد و
مشرکان در جنگ احد، جراحات همگونی وارد آمد.
ان یمسسکم قرح فقد مس القوم قرح مثله وتلک الایام نداولها بین الناس ولیعلم الله الذین ءامنوا ویتخذ منکم شهداء والله لا یحب الظــلمین (اگر به شما آسيبى رسيده آن
قوم را نيز آسيبى نظير آن رسيد و ما اين روزها(ى شكست و پيروزى) را ميان
مردم به نوبت مى‌گردانيم (تا آنان پند گيرند) و خداوند كسانى را كه (واقعا)
ایمان آورده‌اند معلوم بدارد و از ميان شما گواهانى بگيرد و
خداوند ستمكاران را دوست نمى‌دارد )
آیه یاد شده بنا بر آنچه در شان نزول آن آمده است، مربوط به وارد آمدن جراحت بر عده‌ای از مسلمانان و مشرکان در جنگ احد است.
«کلمه ((قَرْحٌ)) با فتحه قاف به معناى اثرى است که از
جراحت و آسیب وارده بر بدن به خاطر بر خورد با برنده اى از خارج باقى مى ماند، و اما
قرح با ضمه قاف اثر جراحتى است که از داخل
بدن پیدا مى شود، از قبیل
دمل و جوش و امثال آن (نقل از راغب ) و کانه این کلمه در آیه مورد بحث
کنایه است از آسیبى که در جنگ احد به مسلمین که یک فرد واحد فرض شده اند از ناحیه دشمن رسید، یعنى جمعى از ایشان کشته و گروهى مجروح گردیدند، و موقعیت
نصرت و فتح با اینکه نزدیک شده بود از ایشان
فوت گردید.»
«بعضى از مفسران
آیه را اشاره به جراحاتى كه بر
کفار در ميدان احد نشست مى‌دانند، ولى
اولًا- اين جراحات مانند جراحات
مسلمین نبود بنابراين با كلمه «مِثْلُهُ» سازگار نيست.
و ثانياً- با جمله بعد كه
تفسیر آن خواهد آمد
تناسب ندارد.»
آسیبهای وارده بر
مؤمنان ، با آسیبهای مشرکان در
غزوه بدر ، برابری می کرد.
ان یمسسکم قرح فقد مس القوم قرح مثله وتلک الایام نداولها بین الناس ولیعلم الله الذین ءامنوا ویتخذ منکم شهداء والله لا یحب الظــلمین (اگر به شما آسيبى رسيده آن قوم را نيز آسيبى نظير آن رسيد و...)
برخی برآنند که «ان یمسسکم قرح» اشاره به جراحتهای مؤمنان در جنگ احد و جمله «فقد مس القوم مثله» اشاره به جراحات مشرکان در بدر دارد.
«کلمه ((یَوْم )) به معناى مقدار قابل ملاحظه از
زمان است ، که حادثه اى از
حوادث را در بر گرفته باشد، و به همین جهت کوتاهى و بلندى این زمان بر حسب اختلاف حوادث مختلف مى شود، هر چند که استعمالش در مدت زمان بین
طلوع و غروب خورشید شایع شده است ولى چه بسا که در ملک و
سلطنت و قهر و غلبه و امثال آن نیز
استعمال بشود، و این استعمالى است مجازى ، به علاقه
ظرف و مظروف ، (ظرف را که همان کلمه ((یَوْم )) باشد در مظروفش یعنى ((قهر و غلبه ))اى که در ظرف واقع شده استعمال مى کنند)
و در نتیجه به جاى اینکه بگویند: ((روزى که فلان جماعت در آن
اجتماع کردند))، مى گویند: ((روز فلان جماعت )) و به جاى اینکه بگویند: ((روزگارى که
آل بویه زمام را به دست داشتند)) یا ((
آل فرعون قدرت را به دست گرفته بودند))، مى گویند: ((روز آل بویه )) و یا ((روز آل فرعون )) گاهى هم در خود آن زمانى که این
زمامداری و
قدرت در آن وقت واقع شده استعمال مى شود، و مراد از ((ایّامْ)) در آیه مورد بحث همین معنا است ، و کلمه ((مداوله )) به معناى دست به دست دادن چیزى است ، در نتیجه معناى آیه شریفه این است که : ((سنت الهیه بر این جارى شده است که روزگار را در بین مردم دست به دست بگرداند، بدون اینکه براى همیشه به کام یک قوم چرخانده شود قومى دیگر را از آن محروم سازد، و این سنت به خاطر مصالحى است عمومى که فهم شما انسانها جز به برخى از آن
مصالح احاطه نمى یابد، و نمى تواند همه آن مصالح را درک کند)).»
«و به عبارت ديگر: تا حوادث دردناك در
تاریخ ملتى روى ندهد، صفوف از هم مشخص نخواهند شد؛ زيرا پيروزى‌ها خواب‌آور و اغفال كننده است در حالى كه شكست‌ها براى افراد آماده، بيدار كننده و نشان دهنده ارزش‌ها است.
و در جمله بعد مى‌فرمايد: «يكى از نتائج اين شكست دردناك اين بود كه:
شما شهيدان و قربانيانى در راه
اسلام بدهيد» «وَ يَتَّخِذَ مِنْكُمْ شُهَداءَ» و بدانيد:
اين آئين پاك را ارزان به دست نياورده‌ايد تا در آينده ارزان از دست بدهيد.»
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «جراحت مشرکان ».
