حسن بن محمد نیشابوری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حسن بن محمد نیشابوری (م
۴۰۶ ه)، از بزرگان علم قرائت، تفسیر، و ادب، شاگردانی چون ابواسحاق ثعلبی تربیت کرد.
او در نیشابور به تدریس و نشر دانش پرداخت و آثار متعددی در موعظه، حدیث، و تفسیر از خود به جا گذاشت، از جمله غرائب القرآن و رغائب الفرقان و عقلاء المجانین.
وی ابتدا کرامی مذهب بود و سپس به شافعی تمایل یافت.
نیشابوری در قبال آموزش، گاه از ثروتمندان اجرت و از نیازمندان خدمات باغبانی طلب می‌کرد.
ابوالقاسم حسن بن محمد بن حبیب بن ایوب نیشابوری نظام الدین از بزرگان و پیشگامان عصر خویش در
علم قرائت و
معانی بود.
او علاوه بر آن آشنای به مغازی، قصص و سیر بود و در زمینه قرائات و تفسیر، تصنیفات فراوانی داشت. او عوام را موعظه کرده و برای اهل علم و ادب تدریس می کرد.
در
نیشابور به نشر دانش و علم همت گماشت و آثارش در مناطق مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفت. او ابتدا کرامی مذهب بوده و بعدها به شافعی متمایل شد. در خانه‌اش باغ و چاهی داشت و زمانی که کسی از منطقه دیگری نزد او می آمد اگر متمول بود، بعد از دریافت اجرت به آن شخص علم قرائت می‌آموخت و اگر فرد مراجعه کننده فقیر بود، در ازای یاددادن قرائت به آن شخص از او می‌خواست از چاه آب بیرون آورد و باغش را آبیاری نماید.
نظام الدین از
محمدبن یعقوب اصم،
ابوالحسن کارزی،
محمد بن صالح بن هانی،
ابوحاتم بُستی و
احمد بن سرفقانی حدیث شنید و روایت کرد.
ابوبکر حیری،
ابوالفتح محمد بن اسماعیل فرغانی و
ابوعلی سکاکی از او روایت کرده اند.
ابواسحاق ثعلبی از شاگردان خاص او می‌باشد.
درباره او چنین آمده که وی ادیب، نحوی، مفسر، مورخ، مقری، واعظ و شاعر می‌باشد.
ابوالقاسم کتاب‌های زیر را از خود بر جای نهاد.
• الحدائق فی الموعظه؛
• السنن فی الحدیث؛
• غرائب القرآن و رغائب الفرقان فی التفسیر؛
• عقلاء المجانین؛
• التنزیل؛
همچنین اشعاری دارد.
نظام الدین نیشابوری در سال
۴۰۶ وفات یافت.
پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «حسن بن محمد نیشابوری»، ج۳، ص۱۳۱.
]
