شهادت (فقه سیاسی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شهادت در
اسلام بالاترین مقام ارزشی و معیار سنجش اعمال
انسانها است.
همه کسانی که در راه
خدا جان خود را فدا کنند، حتی در شرایط غیرجنگی، مقام شهید را دارند.
شهید با نثار خون خود، راه خدا را هموار و موانع تکامل انسانها و آزادی مستضعفان را برطرف میکند.
شهادت، آزمایش نهایی انسان است و شهید از سایر آزمایشهای آخرت معاف است.
این مقام در
قرآن و روایات
پیامبر و امامان به عنوان ارزش والا و مظهر قرب الهی معرفی شده است.
شهادت در اسلام نشاندهنده آگاهی،
اخلاص و اولویت
حق و
دین بر زندگی
دنیوی است.
از مسائلى كه در رابطه با
جهاد مطرح بوده موضوع شهادت است، اصولا در نظام ارزشى اسلام، شهادت خود معيارى است كه بيشتر ارزشها و اعمال صالح با آن سنجيده شده و در طبقهبندى ارزشها، جايگاه ارزشى خود را باز مىيابند.
مادرى كه پس از تحمل رنج فراوان اينک به موقع تولد فرزندش از
دنیا مىرود، انسانى كه بىگناه، كاشانهاى بر سرش خراب مىشود و جان خويش را از دست مىدهد، دانش پژوهى كه در راه كسب دانش و فضيلت بدرود زندگى مىگويد و رنجبرى كه در راه تأمين معاش خود و همسر و فرزندان و ديگر اعضاى خانوادهاش از اين جهان رخت برمىبندد، مقام و پاداشى چون شهيدان مىيابند و نيز آنان كه در آرزوى شهادتند و در بستر مىميرند (۱) و آنها كه با شناخت حق، خدا، پيامبر و امامان به حق مىميرند، مرتبتى چون شهيدان دارند. (۲)
شهادت براى انسانهاى پاک باختهاى كه عاشقان خدا جويند و خداگونه راه مىپويند راه ميان برى است كه بسيار زود آنها را به هدف مقدسشان مىرساند.
تا آنجا كه براى انسانهاى آلوده نيز كه يكباره دگرگون مىشوند و به راه پيكار براى خدا مىافتند و با اخلاص و آگاهى راه شهادت و
مرگ سرخ در راه خدا را در پيش مىگيرند، از جمله مطهراتى است كه معجزهآسا همه آلودگىهاى آنان را در يک لحظه در جويبارى از خون شست و شو مىدهد و آنها را با وجود گذشته سياهشان به مقام پاكان و برگزيدگان خدا مىرساند كه
رسول خدا (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) فرمود:
«ما من قطرة احب الى الله من قطرة دم فى سبيل الله» «هيچ قطرهاى نزد خدا محبوبتر از آن قطره خونى كه در راه خدا ريخته شود، نيست.»
زيرا شهيد با نثار قطرههاى خون پاكش در پيكر جامعه، خون زنده و گرمى جارى مىكند، راه خدا را باز نموده، سدها و موانع تكامل بندگان خدا را از ميان برمىدارد، بندهاى اسارت را مىگسلد و مستضعفان را رهايى مىبخشد و راه را براى حكومت خدا و خدا گونهها در زمين هموار مىكند.
شهادت بالاترين آزمايشى است كه با موفقيت در آن و نيل به شرف والاى شهادت، ديگر وارستگى شهيد و رستگاريش تضمين شده است و نيازى به آزمايش ديگر نيست و آنجا كه در گذرگاه
آخرت (برزخ) همه و همه مورد سئوال قرار مىگيرند، شهيد از آن معاف مىشود.
آن چنان كه در گفتارى از پيامبر اسلام (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) آمده است، آنگاه كه سئوال مىشود: «ما بال الشهيد لا يفتن فى قبره؟» مگر شهيد چه ويژگى دارد كه در قبر و گذرگاه آخرت مورد آزمايش و سئوال قرار نمىگيرد؟
رسول خدا پاسخ مىفرمايد:
«كفى بالبارقة فوق راسه فتنة؟» (۴)
«همان برق شمشير كه بالاى سر شهيد درخشيد، براى آزمايش او كافى است.»
شهيد با رودررويى با مرگ سرخ در صحنه جهاد پيشاپيش از همه آزمايشها موفق بيرون آمده است.
شهيد آن انسان والا و آگاهى است كه شناخت مكتبش او را به صحنههاى پيكار بر عليه باطل و ستم و كفر كشانيده و با حضور آگاهانه، به استقبال حربههاى مهلک دشمن شتافته و لقاء پروردگار را با جاودانه كردن مكتب بر سكوت ننگآور در برابر دشمن ترجيح داده است و از اين رهگذر خود نيز به جاودانگى پيوسته است.
در قاموس اسلام واژه شهيد از آن چنان مقام والا و وسيعى برخوردار است كه نه تنها قرآن آن را بر پيامبر
(وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا) بلكه بر خدا اطلاق مىكند:
(إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدًا) آيا در ارزش شهادت اين كافى نيست كه پيامبر آن را در طبقهبندى ارزشها، بالاترينش قرار داد و گفت:
«فوق كل ذى بر، بر حتى يقتل فى سبيل الله و اذا قتل فى سبيل الله فليس فوقه، بر» «بالاتر از هر عمل نيكى، عملى نيكوتر وجود دارد تا آنگاه كه انسانى در راه خدا شهيد شود كه برتر از آن، ديگر عملى نيک وجود ندارد.»
«فقلت: يا رسول اللّه، او ليس قد قلت لى يوم احد حيث استشهد من استشهد من المسلمانان و حيزت عنى الشهادة، فشق ذلك على، فقلت لى: «أبشر، فانّ الشهادة من ورائك؟»
فقال لى: «ان ذلك لكذلك، فكيف صبرك اذن؟»
«فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ لَیْسَ هَذَا مِنْ مَوَاطِنِ الصَّبْرِ وَ لَکِنْ مِنْ مَوَاطِنِ الْبُشْرَی وَ الشُّکْرِ» «گفتم: اى رسول خدا آيا روز أحد در آن هنگام كه جمعى از مسلمانان به شهادت رسيدند و من از فيض شهادت محروم گشتم و اين واقعيت بر من گران آمد كه شهيد نشدم، به من گفتى بشارت باد كه شهادت به دنبال توست؟ رسول خدا در پاسخ فرمود: اين چنين است.
اما چگونه بر آن
صبر خواهى كرد؟ گفتم: يا رسول اللّه، شهادت از صحنهها و مواردى نيست كه بر آن صبر بايد كرد بلكه موقعيت و صحنهاى است كه بايد بدان
بشارت داد و بر آن سپاس كرد.»
۱ - سفينه البحار ۷۲۰/۱؛
۲-نهج البلاغه / خ ۲۳۴؛
۴ - كنز العرفان / حديث ۱۱۱۳۸ و ۱۱۷۴۱،
صحيح مسلم ۳ / ۱۴۹۶؛
نهج البلاغه / خ ۵۳ و خ ۱۷۱،
•
زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، ج۲، ص۱۷۵-۱۷۶.
