• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شیخ طوسی (مقاله‌دوم)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: شیخ طوسی (مقاله‌دوم)


شیخ طوسی (۳۸۵ ـ ۴۶۰ هـ.ق) عالم بزرگ امامیه در قرن پنجم هجری، فقیه، اصولی، متکلم و ادیب بود.
او در سال ۴۰۸ (هجری قمری) به بغداد مهاجرت کرد و از محضر شیخ مفید و سید مرتضی بهره‌مند شد.
پس از درگذشت سید مرتضی، مرجعیت شیعه به او رسید.
در سال ۴۴۹ (هجری قمری)، در پی حمله طغرل‌بیگ سلجوقی به کرخ، خانه او مورد تهاجم قرار گرفت و کتاب‌هایش به آتش کشیده شد.
ایشان در سال ۴۴۷ (هجری قمری) به نجف هجرت کرد و حوزه علمیه نجف را بنیان نهاد.
او شاگردان بسیاری تربیت کرد و آثار ارزشمندی در زمینه‌های مختلف از جمله فقه، اصول، تفسیر، رجال و کلام به جا گذاشت.
از جمله آثار وی می‌توان به تهذیب الاحکام، الاستبصار، الامالی، رجال، فهرست، التبیان فی تفسیر القرآن، النهایة، المبسوط، الخلاف، العدة فی الاصول و مصباح المتهجد اشاره کرد.
ایشان در سال ۴۶۰ (هجری قمری) در نجف درگذشت و در خانه‌اش به خاک سپرده شد.



ابوجعفر محمد بن حسن بن علی طوسی
[۱] تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۷.    
[۲] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۹۵.    
[۳] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۱۵۱.    
[۴] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۳۴.    
[۵] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۹۷.    
[۶] ابن داوود حلی، حسن بن علی، کتاب الرجال، ص۱۶۹.    
[۷] قهپایی، عنایت‌الله، مجمع الرجال، ج۷، ص۱۸.    
[۸] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۶.    
[۹] مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۵۶.    
[۱۰] حلبی، عبدالعزیز، جواهر الفقه، ص۲۴۴.    
[۱۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
[۱۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۸۶.    
[۱۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
[۱۴] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
[۱۵] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
معروف به شیخ الطایفه و شیخ طوسی عالم بزرگ امامیه در قرن پنجم (هجری قمری) و دانشمندی جلیل القدر، ثقه، عالم به اخبار، رجال، فقه، اصول، کلام و ادب بود.
[۱۶] علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، ص۲۴۹.    
[۱۷] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
[۱۸] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
[۱۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
[۲۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
[۲۱] مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۵۶.    
[۲۲] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۶.    
[۲۳] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۹۵.    
[۲۴] تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۹.    

او در ماه رمضان سال ۳۸۵ (هجری قمری) در ط وس به دنیا آمد و تا ۲۳ سالگی در همان‌جا به تحصیل علم و دانش پرداخت.
[۲۵] تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۷.    
[۲۶] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۹۵.    
[۲۷] ابن داوود حلی، حسن بن علی، کتاب الرجال، ص۱۶۹.    
[۲۸] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۶.    
[۲۹] حلبی، عبدالعزیز، جواهر الفقه، ص۲۴۴.    
[۳۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
[۳۱] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
[۳۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
[۳۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    

در سال ۴۰۸ به عراق سفر کرده و در بغداد ساکن شد.
[۳۴] علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، ص۲۴۹.    
[۳۵] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
[۳۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
[۳۷] ابن داوود حلی، حسن بن علی، کتاب الرجال، ص۱۶۹.    
[۳۸] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۹۵.    
[۳۹] تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۷.    
[۴۰] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
[۴۱] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۷.    

در سال ۴۴۹ (هجری قمری) با حمله طغرل‌بیگ سلجوقی به کرخ و اوج گرفتن منازعات شیعه و سنی، خانه شیخ طوسی مورد تهاجم قرار گرفت و چون او را نیافتند، خانه‌اش را غارت کرده، کرسی درس کلام، کتاب‌ها و سه پرچم سفید رنگی را که به رسم آن زمان هنگام زیارت حرم امیرالمؤمنین با خود حمل می‌کردند، به آتش کشیدند.
[۴۲] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۶، ص۱۶.    
[۴۳] تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۹.    
[۴۴] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۷.    
[۴۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
[۴۶] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    

ابن حجر آتش زده شدن کتاب‌های شیخ را در چند مرحله در مقابل مسجد نصر و در ملأ عام دانسته است.
شیخ بر اثر این واقعه و برای حفظ جان خود،
[۴۷] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۱۳۵.    
و به قول برخی مدت‌ها قبل از این واقعه، در سال ۴۴۷ (هجری قمری) به نجف هجرت کرد.
[۴۸] دوانی، علی، هزاره شیخ طوسی، ص۶۳.
[۴۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
[۵۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
[۵۱] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    



محمد بن حسن را پایه‌گذار حوزه علمیه نجف و از پیشوایان اجتهاد در فقه و اصول دانسته‌اند؛ به طوری که تا قرن‌ها پس از او بر خلاف آرای وی فتوا داده نمی‌شد.
[۵۲] مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۳، ص۱۰۵.

برخی را اعتقاد بر این است که هنگام ورود به بغداد شافعی مذهب بود؛ اما در ملازمت شیخ مفید و تحت تأثیر او به شیعه گرایید.
[۵۳] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۶.    
[۵۴] سیوطی، عبدالرحمن، طبقات المفسرین، ص۹۳.    
[۵۵] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۹۱.    
[۵۶] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    



ابوجعفر در بغداد از علم و دانش شیخ مفید (م ۴۱۳ هـ.ق) بهره‌مند گشت.
[۵۷] ابن فهد حلی، احمد بن محمد، المهذب البارع، ج۲، ص۲.    
[۵۸] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۱۳۵.    
[۵۹] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۹۵.    
[۶۰] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
[۶۱] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۷.    

وی در بغداد به تحصیل و تدریس علم اشتغال داشت.
به گفته خودش همه تألیفات شیخ مفید را به طریق قرائت و سماع به طور مکرر شنید.
[۶۲] طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، ص۱۵۹-۱۶۰.

پس از درگذشت شیخ مفید در مجلس درس سید مرتضی (م ۴۳۶ هـ.ق) شرکت کرد و در مدرسه علمیه او درس خواند.
[۶۳] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۷.    

او در این مدرسه ماهی دوازده دینار به عنوان مقرری دریافت می‌کرد.
[۶۴] ابن فهد حلی، احمد بن محمد، المهذب البارع، ج۱، ص۲۳.
[۶۵] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۷.    

به جز شیخ مفید و سید مرتضی از استادانی چون ابن غضایری،
[۶۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۲۷۷.    
[۶۷] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۷.    
ابن صلت اهوازی (م پس از ۴۰۸ هـ.ق) حسن بن اشناس،
[۶۸] حسینی تفرشی، سید مصطفی، نقد الرجال، ص۱۷۲.    
سید ابوالفتح هلال بن محمد حفار (م ۴۱۴ هـ.ق)،
[۶۹] طوسی، محمد بن حسن، النهایه، ج۰، ص۳۴.    
ابوالحسن محمد بن احمدبن شاذان، محمد بن صدقه عنبری،
[۷۰] بحرانی، سید هاشم، مدینة المعاجز، ج۱، ص۴۵.    
[۷۱] بحرانی، سید هاشم، مدینة المعاجز، ج۳، ص۱۷۳.    
احمد بن عبدون (م ۴۲۳ هـ.ق)
[۷۲] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۴، ص۳۴۸.    
و بسیاری دیگر بهره برد که تا ۳۷ استاد برای او برشمرده‌اند.
[۷۳] نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسایل، ج۳، ص۵۰۹.



شیخ طوسی پس از وفات سید مرتضی مرجعیت شیعه بر دوشش قرار گرفت و خانه وی محل مراجعه افراد برای حل مسائل و استفاده از علم و دانش او شد.
[۷۴] طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، ص۵.

به گفته برخی، شاگردان شیخ افزون بر سیصد دانشمند مجتهد بود.
[۷۵] دوانی، علی، هزاره شیخ طوسی، ص۲۳.

شاگردان بسیاری نیز داشته است از جمله: پسرش ابوعلی طوسی که از علما بود.
[۷۶] حلی، یحیی بن احمد، الجامع للشرایع، ص۶۰۶.    

ابوالخیز برکه بن محمد اسدی، محیی‌الدین حسین بن مظفر حمدانی، حسن بن عبداللّه لعزیز جیهانی،
[۷۷] منتخب‌الدین رازی، علی بن عبدالله، فهرست منتجب‌الدین، ص۴۷.    
اسحاق بن محمد بابویه قمی و برادرش اسماعیل (نوه‌های شیخ صدوق)، ابوالقاسم عبیداللّه بن بابویه، شمس‌الدین حسن بن بابویه (برادرزاده‌های شیخ صدوق)، شهر آشوب مازندرانی (جد ابن شهرآشوب).
[۷۸] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، زندگی نامه و آثار شیخ طوسی، ص۷۳ ـ ۷۷.


محمد آثار بسیاری در موضوعات گوناگون رجال، تراجم، تفسیر، فقه، اصول، کلام، تاریخ و غیره از او به جای مانده که به صورت پراکنده در منابع آمده است.
[۷۹] نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۴۰۳.    
[۸۰] طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، ص۲۴۰.    
[۸۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۹۰.    
[۸۲] کشی، محمد بن عمر، رجال کشی، ص۱۰۶.
[۸۳] ابن طاووس، علی بن موسی، فلاح السائل، ص۷.    
[۸۴] ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۱۱۴.    
[۸۵] تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۸.    

• تهذیب الاحکام که شرح کتاب مقنعه مفید و از کتب اربعه شیعه است؛
[۸۶] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۲.    
[۸۷] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۵.    
[۸۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
[۸۹] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
[۹۰] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    

• الاستبصار فیما اختلف من الاخبار از کتب اربعه شیعه است؛
[۹۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
[۹۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
[۹۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
[۹۴] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
[۹۵] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۴۵.    

• الامالی (المجالس فی الاخبار) شامل ۴۵ مجلس درس و املای حدیث؛ • الابواب معروف به رجال شامل اسامی قریب ۹۸۰۰ تن از راویان حدیث، الفهرست شامل نام بیش از نهصد نفر از مصنفان شیعه و کتب آنان؛
[۹۶] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
[۹۷] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    

• اختیار معرفة الرجال گزینش و تلخیص کتاب معرفة الناقلین عن الائمه الصادقین ابوعمرو کشی؛
[۹۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    

• التبیان فی تفسیر القرآن ده جزء با مقدمه‌ای راجع به قرآن و تفسیر؛
[۹۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
[۱۰۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
[۱۰۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
[۱۰۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۲۲۳.    
[۱۰۳] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
[۱۰۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۳۱۸.    

• المسائل الدمشقیه فی تفسیر القرآن شامل دوازده مسئله راجع به تفسیر قرآن؛
[۱۰۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    

• المسایل الرجبیه فی تفسیر القرآن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتوی یک دوره فقه منصوص و گرفته شده از متون اخبار؛
[۱۰۶] تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۷.    
[۱۰۷] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
[۱۰۸] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
[۱۰۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    

• المبسوط یک دوره جامع و مفصل فقه تفریعی به ضمیمه فقه منصوص؛
[۱۱۰] تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۷.    
[۱۱۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
[۱۱۲] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
[۱۱۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
[۱۱۴] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۲.    

• الجمل و العقود در عبادات خمسه؛
[۱۱۵] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۲.    
[۱۱۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
[۱۱۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
[۱۱۸] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
[۱۱۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۶۰۴.    
[۱۲۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۸۶.    

• الخلاف (مسایل الخلاف) در فقه تطبیقی و موازنه بین مذاهب فقهی اسلام؛
[۱۲۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    

• الایجاز در احکام ارث؛
[۱۲۲] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
[۱۲۳] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
[۱۲۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۷۶.    
[۱۲۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    

• مناسک الحج فی مجرد العمل؛
[۱۲۶] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
[۱۲۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    

• المسایل الحلبیه؛ • المسایل الجنبلائیه شامل:
[۱۲۸] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، زندگی نامه و آثار شیخ طوسی، ص۶۱.
[۱۲۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    

• مسئله فقهی، المسایل الحائریه شامل سیصد مسئله فقهی؛ • مسئلة فی وجوب الجزیه علی الیهود و المنتمین الی الجبابره، مسئله‌ای در تحریم فقاع؛ • العدة فی الاصول مبسوط ترین کتاب اصول نزد قدمای شیعه؛
[۱۳۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
[۱۳۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
[۱۳۲] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
[۱۳۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
[۱۳۴] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۴۵.    
[۱۳۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۹۵.    

• مسألة فی العمل بخبر الواحد و بیان حجیت الاخبار؛
[۱۳۶] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    

• تلخیص الشافی در امامت و تلخیص و تنظیم کتاب الشافی سید مرتضی؛
[۱۳۷] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
[۱۳۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۳۱۸.    
[۱۳۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    

• تمهید الاصول (التمهید) شرح حمل العلم و العمل سید مرتضی؛
[۱۴۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۵.    

• الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد فی ما یجب علی العباد من اصول العقاید و العبادات الشرعیه؛
[۱۴۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
[۱۴۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    

• المقصح در باب امامت؛ • مالا یسع المکلف الاخلال به؛
[۱۴۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    

• مایعل و مالا یعلل؛
[۱۴۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    

• مقدمة فی المدخل الی علم الکلام؛
[۱۴۵] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    

• ریاضة العقول شرح مقدمة فی المدخل الی علم الکلام؛ • اصول العقاید در توحید و عدل نوشته شده، اما ناتمام ماند؛
[۱۴۶] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    

• شرح الشرح شرحی بر کتاب تمهید الاصول؛ • الغیبه؛
[۱۴۷] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۲.    
[۱۴۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
[۱۴۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    

• مسألة فی الاصول؛ • الفرق بین النبی و الامام؛
[۱۵۰] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۲.    

• المسایل الرازیه در وعید شامل پانزده مسئله که از روی برای سید مرتضی فرستاده شد و سید مرتضی و شیخ هر دو به آن پاسخ دادند؛
[۱۵۱] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۲.    
[۱۵۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    

• النقض علی ابن شاذان فی مسأله الغار؛
[۱۵۳] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
[۱۵۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    

• مسایل اصول الدین (مسایل الطوسی) در عقاید؛ • مصباح المتهجد فی اعمال النسه در آداب و ادعیه؛
[۱۵۵] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
[۱۵۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
[۱۵۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    

• مختصر المصباح (المصباح الصغیر) در ادعیه و عبادات؛
[۱۵۸] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    

• مختصر فی عمل یوم و لیله در نمازهای یومیه و تعقیقات؛ • انس الوحید احتمالاً در ادعیه و یا مجموعه‌ای جنگ مانند بوده است؛
[۱۵۹] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۲.    
[۱۶۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    

• هدایة المسترشد و بصیرة المتعبد؛
[۱۶۱] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
[۱۶۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    

• مختصر اخبار المختار بن ابی عبیدة الثقفی (اخبار المختار)؛
[۱۶۳] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    

• مقتل الحسین (علیه‌السلام)؛
[۱۶۴] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    

• المسایل القمیه؛ • مسایل ابن البراج؛ • المسایل الالیاسیه صد مسأله در فنون مختلف.
[۱۶۵] دوانی، علی، هزاره شیخ طوسی، ص۶۷ ـ ۷۱.
[۱۶۶] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    


شیخ ابوجعفر طوسی پس از عمری پربار و سال‌ها تلاش برای دفاع از کیان اسلام و تشیع در سال ۴۶۰ (هجری قمری) در نجف درگذشت و در خانه‌اش دفن شد.
[۱۶۷] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
[۱۶۸] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
[۱۶۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
[۱۷۰] حلبی، عبدالعزیز، جواهر الفقه، ص۲۴۴.    
[۱۷۱] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۶.    
[۱۷۲] ابن داوود حلی، حسن بن علی، کتاب الرجال، ص۱۷۰.    
[۱۷۳] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۹۵.    
[۱۷۴] تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۷.    

طبق گفته حسن بن مهدی سلیقی، وی به همراه ابومحمد حسن بن عبداللّه لواحد عین زربی و ابوالحسن لؤلؤی عهده‌دار کفن و دفن شیخ بودند.
[۱۷۵] علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، ص۲۴۹.    
[۱۷۶] تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۷.    

این خانه طبق وصیتش به مسجد تبدیل شد و از معروف ترین مساجد نجف است که حلقه‌های تدریس در آن تشکیل می‌شد.
[۱۷۷] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، زندگی نامه و آثار شیخ طوسی، ص۶۱.

(دیگر منابع:
[۱۷۸] تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۷.    
[۱۷۹] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۹۵.    
[۱۸۰] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۱۵۱.    
[۱۸۱] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۳۴.    
[۱۸۲] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۹۷.    
[۱۸۳] ابن داوود حلی، حسن بن علی، کتاب الرجال، ص۱۶۹.    
[۱۸۴] قهپایی، عنایت‌الله، مجمع الرجال، ج۷، ص۱۸.    
[۱۸۵] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۶.    
[۱۸۶] مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۵۶.    
[۱۸۷] حلبی، عبدالعزیز، جواهر الفقه، ص۲۴۴.    
[۱۸۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
[۱۸۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۸۶.    
[۱۹۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۷۶.    
[۱۹۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۹۵.    
[۱۹۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۶۰۴.    
[۱۹۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۳۱۸.    
[۱۹۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۲۲۳.    
[۱۹۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
[۱۹۶] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
[۱۹۷] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
)


۱. ↑ تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۷.    
۲. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۹۵.    
۳. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۱۵۱.    
۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۳۴.    
۵. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۹۷.    
۶. ↑ ابن داوود حلی، حسن بن علی، کتاب الرجال، ص۱۶۹.    
۷. ↑ قهپایی، عنایت‌الله، مجمع الرجال، ج۷، ص۱۸.    
۸. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۶.    
۹. ↑ مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۵۶.    
۱۰. ↑ حلبی، عبدالعزیز، جواهر الفقه، ص۲۴۴.    
۱۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
۱۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۸۶.    
۱۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۴. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
۱۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
۱۶. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، ص۲۴۹.    
۱۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
۱۸. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
۱۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۲۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
۲۱. ↑ مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۵۶.    
۲۲. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۶.    
۲۳. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۹۵.    
۲۴. ↑ تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۹.    
۲۵. ↑ تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۷.    
۲۶. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۹۵.    
۲۷. ↑ ابن داوود حلی، حسن بن علی، کتاب الرجال، ص۱۶۹.    
۲۸. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۶.    
۲۹. ↑ حلبی، عبدالعزیز، جواهر الفقه، ص۲۴۴.    
۳۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
۳۱. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
۳۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۳۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
۳۴. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، ص۲۴۹.    
۳۵. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
۳۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
۳۷. ↑ ابن داوود حلی، حسن بن علی، کتاب الرجال، ص۱۶۹.    
۳۸. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۹۵.    
۳۹. ↑ تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۷.    
۴۰. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
۴۱. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۷.    
۴۲. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۶، ص۱۶.    
۴۳. ↑ تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۹.    
۴۴. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۷.    
۴۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
۴۶. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
۴۷. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۱۳۵.    
۴۸. ↑ دوانی، علی، هزاره شیخ طوسی، ص۶۳.
۴۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
۵۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۵۱. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
۵۲. ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۳، ص۱۰۵.
۵۳. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۶.    
۵۴. ↑ سیوطی، عبدالرحمن، طبقات المفسرین، ص۹۳.    
۵۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۹۱.    
۵۶. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
۵۷. ↑ ابن فهد حلی، احمد بن محمد، المهذب البارع، ج۲، ص۲.    
۵۸. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۱۳۵.    
۵۹. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۹۵.    
۶۰. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
۶۱. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۷.    
۶۲. ↑ طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، ص۱۵۹-۱۶۰.
۶۳. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۷.    
۶۴. ↑ ابن فهد حلی، احمد بن محمد، المهذب البارع، ج۱، ص۲۳.
۶۵. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۷.    
۶۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۸، ص۲۷۷.    
۶۷. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۷.    
۶۸. ↑ حسینی تفرشی، سید مصطفی، نقد الرجال، ص۱۷۲.    
۶۹. ↑ طوسی، محمد بن حسن، النهایه، ج۰، ص۳۴.    
۷۰. ↑ بحرانی، سید هاشم، مدینة المعاجز، ج۱، ص۴۵.    
۷۱. ↑ بحرانی، سید هاشم، مدینة المعاجز، ج۳، ص۱۷۳.    
۷۲. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۴، ص۳۴۸.    
۷۳. ↑ نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسایل، ج۳، ص۵۰۹.
۷۴. ↑ طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، ص۵.
۷۵. ↑ دوانی، علی، هزاره شیخ طوسی، ص۲۳.
۷۶. ↑ حلی، یحیی بن احمد، الجامع للشرایع، ص۶۰۶.    
۷۷. ↑ منتخب‌الدین رازی، علی بن عبدالله، فهرست منتجب‌الدین، ص۴۷.    
۷۸. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، زندگی نامه و آثار شیخ طوسی، ص۷۳ ـ ۷۷.
۷۹. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ج۱، ص۴۰۳.    
۸۰. ↑ طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، ص۲۴۰.    
۸۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۹۰.    
۸۲. ↑ کشی، محمد بن عمر، رجال کشی، ص۱۰۶.
۸۳. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، فلاح السائل، ص۷.    
۸۴. ↑ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۱۱۴.    
۸۵. ↑ تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۸.    
۸۶. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۲.    
۸۷. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۵.    
۸۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۸۹. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
۹۰. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
۹۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
۹۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۹۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
۹۴. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
۹۵. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۴۵.    
۹۶. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۹۷. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
۹۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۹۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
۱۰۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۰۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
۱۰۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۲۲۳.    
۱۰۳. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
۱۰۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۳۱۸.    
۱۰۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۰۶. ↑ تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۷.    
۱۰۷. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
۱۰۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
۱۰۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۱۰. ↑ تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۷.    
۱۱۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
۱۱۲. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
۱۱۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۱۴. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۲.    
۱۱۵. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۲.    
۱۱۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
۱۱۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۱۸. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
۱۱۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۶۰۴.    
۱۲۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۸۶.    
۱۲۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۲۲. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
۱۲۳. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
۱۲۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۷۶.    
۱۲۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۲۶. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
۱۲۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۲۸. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، زندگی نامه و آثار شیخ طوسی، ص۶۱.
۱۲۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۳۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
۱۳۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۳۲. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
۱۳۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
۱۳۴. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۴۵.    
۱۳۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۹۵.    
۱۳۶. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
۱۳۷. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
۱۳۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۳۱۸.    
۱۳۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
۱۴۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۵.    
۱۴۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
۱۴۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۴۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۴۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۴۵. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
۱۴۶. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
۱۴۷. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۲.    
۱۴۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
۱۴۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۵۰. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۲.    
۱۵۱. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۲.    
۱۵۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۵۳. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
۱۵۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۵۵. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
۱۵۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
۱۵۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۵۸. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
۱۵۹. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۲.    
۱۶۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۶۱. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
۱۶۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۶۳. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
۱۶۴. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۲۱.    
۱۶۵. ↑ دوانی، علی، هزاره شیخ طوسی، ص۶۷ ـ ۷۱.
۱۶۶. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۶۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    
۱۶۸. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
۱۶۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۷۰. ↑ حلبی، عبدالعزیز، جواهر الفقه، ص۲۴۴.    
۱۷۱. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۶.    
۱۷۲. ↑ ابن داوود حلی، حسن بن علی، کتاب الرجال، ص۱۷۰.    
۱۷۳. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۹۵.    
۱۷۴. ↑ تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۷.    
۱۷۵. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، ص۲۴۹.    
۱۷۶. ↑ تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۷.    
۱۷۷. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، زندگی نامه و آثار شیخ طوسی، ص۶۱.
۱۷۸. ↑ تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۹، ص۲۰۷.    
۱۷۹. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۹۵.    
۱۸۰. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۱۵۱.    
۱۸۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۳۳۴.    
۱۸۲. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۹۷.    
۱۸۳. ↑ ابن داوود حلی، حسن بن علی، کتاب الرجال، ص۱۶۹.    
۱۸۴. ↑ قهپایی، عنایت‌الله، مجمع الرجال، ج۷، ص۱۸.    
۱۸۵. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۶، ص۲۱۶.    
۱۸۶. ↑ مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۵۶.    
۱۸۷. ↑ حلبی، عبدالعزیز، جواهر الفقه، ص۲۴۴.    
۱۸۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۸۴.    
۱۸۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۸۶.    
۱۹۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۷۶.    
۱۹۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۹۵.    
۱۹۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۶۰۴.    
۱۹۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۳۱۸.    
۱۹۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ص۲۲۳.    
۱۹۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۲.    
۱۹۶. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۲۴۸.    
۱۹۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۰۲.    


پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «شیخ طوسی»، ج۳، ص۳۴۳.


رده‌های این صفحه : ادیبان شیعه قرن 5 (قمری) | اصولیان شیعه قرن 5 (قمری) | درگذشتگان سال 460 (قمری) | زادگان سال 385 (قمری) | شخصیت‌های شیعه قرن 5 (قمری) | علمای شیعه قرن 5 (قمری) | فقهای شیعه قرن 5 (قمری) | مؤلفان شیعه قرن 5 (قمری) | متکلمان شیعه قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار