عبدالملک بن عبداللّه جوینی (مقاله‌دوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عبدالملک بن عبداللّه جوینی (
۴۱۹ ـ
۴۷۸ هـ.ق) در جوین متولد شد و در سال ولادت او اختلاف وجود دارد.
وی به بغداد، مکه و اصفهان سفر کرد و فردی محدث، ۴ ادیب و نحوی بود.
در بیست سالگی پس از فوت پدرش، به تدریس پرداخت و تلاش زیادی در ترویج مذهب شافعی انجام داد.
او حدود سی سال در مدرسه نظامیه نیشابور تدریس کرد و شاگردان زیادی داشت.
وی ریاست شافعیان و امور اوقاف را به عهده داشت و فردی متواضع بود.
او تألیفات متعددی از جمله کتاب‌های مهم در زمینه فقه و اصول دین دارد.
وی در سال ۴۷۸ (هجری قمری) در نیشابور درگذشت و در کنار قبر پدرش به خاک سپرده شد.
سال
۴۸۸ (هجری قمری) تاریخ دیگری است که برای فوت او ذکر کرده اند.
ابوالمعالی عبدالملک بن عبداللّه بن یوسف امام الحرمین نیشابوری جوینی در سال ولادت او اختلاف وجود دارد. به نقلی در هجدهم محرم سال ۴۱۹ (هجری قمری)
در جوین ـ از توابع نیشابور قدیم ـ
متولد شد.
او برای کسب علوم بیشتر به بغداد،
مکه
و اصفهان سفر کرد.
او فردی محدث،
ادیب و نحوی بود.
باخرزی بسیار او را ستوده و او را فردی فقیه،
متکلم، شاعر، فصیح و بلیغ توصیف نموده است.
او در بیست سالگی پدرش را از دست داد
و به جای او بر کرسی تدریس نشست.
او سال‌های بسیاری تدریس می‌کرد و در راه تحقیق و تحصیل علم، مناظره و مناقشه می‌کرد؛ همچنین در ترویج مذهب شافعی
کوشش بسیار کرد.
او از هر علمی به مقداری که توانایی داشت کسب کرد و حدود چهار سالی که در مکه اقامت داشت به تدریس و فتوا مشغول بود.
او ریاست شافعیان
و امور اوقاف را به عهده داشت
و فردی متواضع
و رقیق‌القلب بود.
علم و حقیقت را از کوچک و بزرگ می‌پذیرفت و هر مطلبی را از هر شخصی استفاده کرده بود، به او استناد می‌داد.
ابوالمعالی در کودکی فقه را نزد پدرش آموخت؛
همچنین اصول و اصول فقه
را نزد ابوالقاسم اسکاف اسفرایینی
و علم قرائت قرآن را نزد ابوعبداللّه خبازی
فرا گرفت.
وی از ابوبکر احمد اصفهانی تمیمی،
ابومحمد جوهری،
ابوحسان محمد بن احمد مزکی،
ابوسعد نضروی
و دیگران حدیث شنید.
امام الحرمین سپس به نیشابور بازگشت
و حدود سی سال در مدرسه نظامیه به تدریس مشغول بود
و بسیاری از بزرگان که تعداد آن‌ها را حدود سیصد نفر ذکر کرده‌اند، در درسش حاضر می‌شدند
که از جمله آن‌ها می‌توان به خوافی، غزالی، کیاهراسی، عمر نوقانی
و علی بن فضال مجاشعی
اشاره نمود.
جوینی کتاب‌های زیر را از خود به جا گذاشته است:
• نهایة المطلب فی درایة المذهب؛
• الشامل فی اصول الدین علی مذهب الشافعی؛
• الارشاد؛
• البرهان؛
• تلخیص التقریب؛
• العقیدة النظامیه؛
• مدارک العقول؛
• تلخیص نهایة المطلب؛
• غیاث الامم فی الامامه؛
• مغیث الخلق فی اختیار الاحق؛
• غنیة المسترشدین؛
• الورقات؛
• الرسالة النظامیه شاید همان عقیدة النظامیه؛
• دیوان خُطب؛
• اسالیب فی الخلاف؛
التحفة فی الاصول؛
• البلغه؛ • تفسیر القرآن؛ • شرح لباب الفقه للمحاملی؛ • عتاب الامم؛ • الغیاثی؛ • لمع الادله.
عبدالملک سرانجام بر اثر مرض یرقان در ۲۵
ربیع الآخر سال ۴۷۸ (هجری قمری)
در نیشابور درگذشت
و کنار قبر پدرش به خاک سپرده شد.
سال ۴۸۸ (هجری قمری) تاریخ دیگری است که برای فوت او ذکر کرده‌اند.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «عبدالملک بن محمد ثعالبی»، ج۳، ص۲۱۵-۲۱۶.
