• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عبدالوهاب بن محمد فامی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





عبدالوهاب بن محمد فامی (۴۱۴ - ۵۰۰ هـ.ق) دانشمند و محدث شیعه در علوم حدیث، فقه، تفسیر و تاریخ بود.
او را از بزرگان علمای شافعی دانسته‌اند.
وی در مدارس نظامیه بغداد تدریس کرد.
او بیش از ۷۰ اثر تألیف، از جمله تاریخ الفقهاء، تفسیر قرآن و الآحاد دارد.
برخی در صحت نقل حدیث‌های او تردید دارند.
وی در سال ۵۰۰ (هجری قمری) در شیراز وفات یافت.



ابومحمد عبدالوهاب بن محمد بن عبدالوهاب فامی شیرازی فارسی در سال ۴۱۴ (هجری قمری) متولد شد. او بعد از سپری کردن دوران طفولیت به تحصیل علوم پرداخت. وی نزد افرادی هم‌چون ابوبکر احمد بن حسن، محمد بن احمد بن عبدک حبّال و جماعتی دیگر کسب علم نمود. افرادی هم‌چون عبدالوهاب بن مبارک انماطی، ابوالفضل بن ناصر از شاگردان وی بودند و از او حدیث نقل کرده‌اند. وی در ربیع‌الثانی سال ۴۸۳ (هجری قمری) به خواست خواجه نظام‌الملک برای تدریس در مدرسه نظامیه وارد بغداد شد و چون در این زمان حسین بن محمد طبری هم در نظامیه تدریس داشت، لذا هر کدام به نوبت در یک روز تدریس می‌کردند تا این‌که پس از یک سال (۴۸۴ هجری قمری) از این شغل برکنار شد و به املای حدیث در جامع قصر پرداخت. فامی را از بزرگان علمای شافعی دانسته‌اند. وی علاوه بر تفسیر در حدیث، تاریخ، فقه و علوم دیگر نیز متبحر و در مذهب خود سرآمد بود. اما ابن‌جوزی می‌گوید: در املای حدیث به دلیل نداشتن انس و الفت در این امر تحریفات ظریفی داشته است، طوری که در یک حدیث به جای عبارت «کتاب فی علّیین» آورده «کنار فی غلس ».

فامی در مدت هیجده سال، هفتاد اثر تألیف کرد و کتاب تفسیری داشته که در آن صدهزار بیت شعر به عنوان شاهدمثال آورده بود. با وجود این‌که گفته شده است وی دارای هفتاد تألیف بوده، تنها از سه اثر زیر یاد شده است:
• تاریخ الفقهاء؛ • تفسیر القرآن؛ • الآحاد.

عبدالوهاب در ۲۷ رمضان سال ۵۰۰ (هجری قمری) در شیراز وفات یافت.


۱. ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۳۶.    
۲. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۲۸.    
۳. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۵۱.    
۴. ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۲۶۷.    
۵. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۶۳۷.    
۶. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۲۸.    
۷. ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۲۶۷.    
۸. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۴۹.    
۹. ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۳۲.    
۱۰. سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۷، ص۲۰۶.    
۱۱. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۹۰.    
۱۲. ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۲، ص۶۸۳.    
۱۳. ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۳۲.    
۱۴. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۴۹.    
۱۵. سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۷، ص۲۰۶.    
۱۶. ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۲، ص۶۸۳.    
۱۷. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱۰، ص۴۳۹.    
۱۸. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۹۰.    
۱۹. کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۶، ص۲۲۹.    
۲۰. ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۳۱-۲۳۲.    
۲۱. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۴۹.    
۲۲. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۰۴.    
۲۳. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۶۳۷.    
۲۴. سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۷، ص۲۰۶.    
۲۵. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۱۸۵.    
۲۶. ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۳۲.    
۲۷. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۴۹.    
۲۸. ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۲۶۷-۲۶۸.    
۲۹. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۲۸.    
۳۰. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۹۰.    
۳۱. ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۲، ص۶۸۳.    
۳۲. ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۳۲.    
۳۳. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۲۸.    
۳۴. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۱۸۵.    
۳۵. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۹۰.    
۳۶. ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۳۱.    
۳۷. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۴۹.    
۳۸. ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۲۶۸.    
۳۹. سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۷، ص۲۰۶.    
۴۰. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱۰، ص۴۳۹.    
۴۱. سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۷، ص۲۰۶.    
۴۲. کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۶، ص۲۲۹.    
۴۳. سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۷، ص۲۰۶.    
۴۴. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۰۴.    
۴۵. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۹۰.    
۴۶. مناوی، محمد عبدالرؤوف بن تاج‌العارفین، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، ج۴، ص۲۲۶.    
۴۷. ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۲، ص۶۸۳.    
۴۸. ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۳۳.    
۴۹. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۵۰.    
۵۰. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۲۸.    
۵۱. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۱۸۵.    
۵۲. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۹۰.    
۵۳. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۶۳۷.    
۵۴. کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۶، ص۲۲۹.    
۵۵. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۴۹.    
۵۶. ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۳۳.    
۵۷. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۲۸.    
۵۸. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۹۱.    
۵۹. ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۲۶۷.    
۶۰. سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۷، ص۲۰۶.    
۶۱. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۲۹.    
۶۲. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۱۸۵.    
۶۳. کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۶، ص۲۲۹.    
۶۴. ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۳۶.    
۶۵. ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۲۶۸.    
۶۶. سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۷، ص۲۰۶.    
۶۷. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۶۳۷.    
۶۸. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۱۸۵.    
۶۹. کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۶، ص۲۲۹.    
۷۰. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۶۳۷.    
۷۱. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۶۳۷.    
۷۲. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۱۸۵.    
۷۳. کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۶، ص۲۲۹.    
۷۴. سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۷، ص۲۰۶.    
۷۵. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۰۴.    
۷۶. ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۲، ص۶۸۴.    
۷۷. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۶۳۷.    
۷۸. سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۷، ص۲۰۶.    
۷۹. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۲۹.    
۸۰. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۱۸۵.    
۸۱. کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۶، ص۲۲۹.    
۸۲. ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۳۶.    
۸۳. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۵۱.    
۸۴. ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۲۶۸.    
۸۵. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۲۸.    
۸۶. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۴، ص۱۸۵.    
۸۷. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱۰، ص۴۳۹.    
۸۸. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۹۰.    
۸۹. مناوی، محمد عبدالرؤوف بن تاج‌العارفین، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، ج۴، ص۲۲۶.    
۹۰. ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۲، ص۶۸۳.    
۹۱. کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۶، ص۲۲۹.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «عبدالوهاب بن محمد فامی»، ج۳، ص۲۲۱-۲۲۲.






جعبه ابزار