عزالدین ابن‌سراج خام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن‌ِ سَرّاج، عزالدين محمدبن على‌بن عبدالرحمان قرشى دمشقى (د ۷۴۷ق/۱۳۴۶م)، محدث و صوفى. او به ابن المرابط نيز معروف بوده و كنيه‌اش را ابوالعلاء هم نوشته‌اند (بغدادي، هديه، ۲/۱۴۴). ابن سراج از احمد بن شيبان حديث شنيده و نقل كرده، و مدتى منصب قضاي شربكختا (؟) را نيز به عهده داشته است (ابن حجر، ۵/۳۲۱). برخى او را شافعى مذهب دانسته‌اند كه از مقدمة كتاب تفّاح الارواح او نيز اين نكته فهميده مى‌شود (بغدادي، ايضاح، ۱/۲۹۲؛ آلوارت، .(VII/۶۸۰ ابن سراج مؤلف مجموعة بزرگى به نام تشويق الارواح و القلوب الى ذكر علاّم الغيوب بوده كه در ۷۲۱ق/۱۳۲۱م از تأليف آن فراغت يافته بوده است. جزئى از آن مجموعه كتابى در دو مجلد به نام تفّاح الارواح و مفتاح الارباح بوده است (بغدادي، ايضاح، ۱/۲۹۲، ۳۰۰) كه اكنون تنها جلد اول آن مشتمل بر حكايات كوتاه پندآميز، در دست است. از مقدمة آن چنين برمى‌آيد كه اين كتاب به منزلة تذكره‌اي دربارة زندگى اوليا و حكايات و رواياتى دربارة آنان بوده است. نسخة موجود اين كتاب شامل چهار بخش است: اخبار و روايات مربوط به متقدمين، متوسطين، متأخرين و منقولات متأخر دربارة متقدمين ( آلوارت،همانجا). در زمرة آثار او از كتاب ديگري به نام زواهر الفكر و جواهر الفقر نيز نام برده‌اند (بغدادي، ايضاح، ۱/۶۱۵؛ همو، هديه، ۲/۱۴۴؛ II/۳۳۱ S, GAL, كه به شم ۵۲۰ , ۲ ESCارجاع داده است). چون تاريخ فراغت از تأليف اين كتاب را ۷۲۱ق ثبت كرده‌اند، محتمل است كه آن نيز جزئى از كتاب تشويق الارواح بوده باشد، ولى در نسخه‌اي از اين كتاب كه در كتابخانة اسكوريال (اسپانيا) محفوظ است عنوان آن چنين آمده است: « زواهرالفكر و جواهر الفقراي مجموع من خطب و اشعار حكماء اندلس، جمع محمدبن على‌بن عبدالرحمان المرادي الاشبيلى». نسبت «مرادي الاشبيلى» اين شك را ايجاد مى‌كند كه مؤلف اين مجموعه شخص ديگري جز ابن سراج بوده و مشابهت اسمى باعث اين انتساب شده باشد. ابن سراج همچنين داراي اثري به نام كتاب الالتماس بوده است كه آن را در ۶۹۷ق/۱۲۹۸م تأليف كرده بوده، اما اكنون اثري از آن در دست نيست (نك: آلوارت، همانجا).
مآخذ: ابن حجر عسقلانى، احمد، الدرر الكامنة، حيدرآباد دكن، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م؛ بغدادي، ايضاح؛ همو، هديه؛
