علی بن هبة الله بغدادی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
علی بن هبة الله بغدادی (
۴۲۱ ـ
۴۷۵ هـ.ق) نساب، محدث و ادیب برجسته‌ای بود.
او از محدثان مشهوری علم آموخت و به کشورهای مختلفی سفر کرد.
حافظه فوق‌العاده‌اش در حدیث و انساب او را به عنوان خطیب دوم معرفی می‌کند.
وی چندین کتاب مانند
الوزراء و
الاکمال تألیف کرده است.
او به دست غلامان ترک کشته شد و محل وفاتش مورد بحث است؛ برخی سال‌های مختلفی را برای آن ذکر کرده‌اند.
ابونصر علی بن هبة الله بن علی بغدادی عجلی مشهور به
ابن ماکولا نیاکان وی اهل جَرباذقان
ـ گلپایگان فعلی ـ بودند.
بنابر قول مشهور وی در پنجم شعبان ۴۲۱ (هجری قمری)
در روستای عُکبرا از توابع بغداد زاده شد.
او نساب دان،
محدث، رجال شناس
ادیب
و شاعری مشهور
و پسر ابوالقاسم هبه الله، وزیر جلال‌الدوله
و برادرزاده ابوعبداللّه حسین قاضی القضات بغداد بود.
مورخان از حافظه شگفت‌انگیز ابن ماکولا در حدیث
و انساب یاد کرده
و او را خطیب دوم شمرده‌اند.
بغدادی در بغداد از دانشمندانی چون ابومحمد کتّانی
و ابوالقاسم حنائی
حدیث آموخت.
از
علی بن هبة الله محدثانی چون ابوبکر خطیب بغدادی و ابوالفتح نصر بن ابراهیم مقدسی روایت نقل کرده‌اند.
ابن ماکولا پاره‌ای از روزگار خود را در مأموریت‌های اداری گذراند؛ چنان‌که گفته‌اند: از سوی خلیفه مقتدی بالله عباسی به بخارا رفت تا از حاکم آن‌جا طمغان خان بیعت ستاند.
او سپس در طلب دانش به مصر، دمشق،
جزیره، بلاد خراسان و ماوراءالنهر سفر کرد و در همه این جای‌ها از محضر حافظان و محدثان بهره برگرفت.
ابونصر دارای آثار و تألیفات متعددی است که از آن جمله است:
• کتاب الوزراء؛
• الاکمال؛
• المؤتلف و المختلف؛
• مفاخر السیف؛
• کتابی در حدیث.
علی سرانجام به دست غلامان ترک خویش کشته شد و اموالش به یغما رفت.
در تاریخ و محل قتل او اختلاف بسیار است.
برخی قتل وی را در سال ۴۷۵ (هجری قمری) در کرمان
و برخی در گرگان
در سال
۴۸۵ (هجری قمری)
و گروهی در خوزستان
در سال
۴۸۶ (هجری قمری)
دانسته‌اند.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «علی بن هبة الله بغدادی»، ج۳، ص۲۳۷.
