علی سمرقندی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
علی بن ابراهیم سمرقندی (
۳۶۵ ـ
۴۳۹ هـ.ق) از محدثان و فقیه حنفی بود.
در حدیث از ابوسعد ادریسی حدیث شنید.
از استادان مورد اعتماد اهل‌سنت بود و به شهرهای مختلفی سفر کرد و به نقل حدیث پرداخت.
خطیب بغدادی و دیگران از شاگردان او بودند.
کتاب الفوائد در باب
حدیث از آثار او است.
وی در سال ۴۳۹ (هجری قمری) در راه بازگشت از سفر حج در شهر
آمد درگذشت.
ابوالحسن علی بن ابراهیم بن نصرویه خطیبی سمرقندی ملقب به
ابن سختام اصل و تبار او عرب بود. ۱
ولی خود اهل
سمرقند بوده است. ۲
وی در ماه
شعبان سال ۳۶۵ (هجری قمری) به دنیا آمد و پس از گذراندن ایام کودکی، به تحصیل علم روی آورد. ۳
در زمینه فقه به کسب علم پرداخت و فقیه برجسته‌ای گشت و در فقه
حنفی پیشگام شد. ۳
ایشان از استادان بزرگ و مورد اعتماد اهل‌سنت بود و احادیث شنیده‌اش را به دیگران یاد می‌داد. ۴
او علاوه بر سمرقند به شهرهای دیگر
خراسان،
دمشق و
صور نیز سفر کرد و در آن شهرها به نقل حدیث پرداخت. ۵
او هنگام اقامت در شهر صور با سلیم، عالم وقت صور در مسائل فقهی به بحث می‌پرداخت. ۶
وی در راه سفر
حج، وارد بغداد شد و در آن‌جا به نقل حدیث پرداخت، ولی موفق به ادامه سفر خود نشد. ۶
ابوالحسن در زمینه حدیث از
ابوسعد ادریسی حدیث شنید. ۳
خطیب بغدادی، منصور سمعانی (جد مؤلف کتاب الانساب) و عبداللّه الرحمان مروزی از شاگردان روایی اویند. ۵
کتاب الفوائد در باب حدیث اثر اوست. ۸
در راه بازگشت از حج به خراسان در سال ۴۳۹ (هجری قمری)، در شهر آمد (دیار بکر کنونی در
ترکیه) درگذشت. ۶ عمر نسفی گفته است او در سال (
۴۴۰ هـ.ق) یا بعد از آن در راه حج و در نزدیکی شهر
کربلا بر اثر سقوط از مرکب درگذشته است. ۷
پی نوشت ها
[۱] ـ تاریخ بغداد ۱۱ / ۳۴۲. ۲ ـ الانساب ۲ / ۳۸۵. ۳ ـ تاریخ بغداد ۱۱ / ۳۴۲. ۴ ـ تاریخ مدینة دمشق ۴۴ / ۵۴. ۵ ـ الأنساب ۲ / ۳۸۵. ۶ ـ تاریخ مدینة دمشق ۴۴ / ۵۴. ۷ ـ الأنساب ۲ / ۳۸۵. ۸ ـ المستدرک علی معجم المؤلفین ۴۶۹.
دیگر منابع: مختصر تاریخ دمشق ۱۷ / ۱۹۶؛ اللباب فی تهذیب الأنساب ۱ / ۴۵۴؛ الطبقات السنیه ۱ / ۲۴۹؛ شذرات الذهب ۳ / ۲۶۶؛ سیر اعلام النبلاء ۱۷ / ۶۰۴؛ تاریخ الاسلام ۳۰ / ۴۵؛ فهرست مخطوطات دارالکتب الظاهریه (مخطوطات الحدیث) ۵۷.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «ابراهیم»، ج۳، ص۲۴۸.
