علی شیبانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
(
۳۶۵ ـ
۴۳۹ هـ.ق)
علی ـ شیبانی (۴۰۶ ـ ۴۵۴ه
علی بن ابی الرجال شیبانی (۴۰۶ ـ ۴۵۴ه) ریاضیدان، ستاره‌شناس، نویسنده، شاعر و رئیس دیوان رسائل امیر معز بن بادیس در تونس بود. همچنین مربی معز در کودکی بود و او را به مذهب مالک تشویق کرد. وی مدتی در بغداد به رصد ستارگان پرداخت. از آثار او البارع فی احکام النجوم، ارجوزة فی الاحکام و ارجوزة فی دلیل الرعد است. وی در سال ۴۵۴ه (یا به روایتی ۴۳۲ه) درگذشت.
ابوالحسن علی بن ابی الرجال شیبانی مغربی قیروانی، مشهور به ابن ابی الرجال.
در سال ۴۰۶ه در فاس یا قرطبه زاده و در قیروان ساکن و مشهور شد. ابوالحسن ریاضیدان، ستاره شناس، نویسنده، شاعر، مربی و رییس دیوان رسائل چهارمین امیر زیری معزبن بادیس (حکومت ۴۰۷ ـ ۴۵۴ه) در تونس بود. ابن ابی الرجال در آغاز امارت معزّ، یعنی زمانی که معزّ هشت سال داشت، به دربار وی راه یافت و مربی او شد۱ و زمانی که شمال آفریقا دارای مذهب رسمی اسماعیلی بود، معزّ را بر مذهب مالک تشویق نمود۲ و از ابن رشیق شاعر دربار معزّ هواداری می نمود و او هم دیوان خود را به نام شیبانی کرد. ۳ مدتی نیز همراه ابوسهل وَیْجَن بن رستم کوهی در بغداد به رصد ستارگان پرداخت. آثار او البارع فی احکام النجوم؛ ارجوزة فی الاحکام و ارجوزة فی دلیل الرعد می باشد. ۴ شیبانی در سال ۴۵۴ ه درگذشت. ۵ برخی تاریخ وفات او را ۴۳۲ه ذکر کرده اند. ۶
پی نوشت ها
[۱] ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی ۲ / ۶۵۴. ۲ ـ البیان المغرب فی اخبار الاندلس و المغرب ۱ / ۲۷۳. ۳ ـ دانش نامه ایران و اسلام ۲ / ۳۹۲. ۴ ـ تاریخ الادب العربی ۴ / ۲۲۵ ـ ۲۲۷. ۵ ـ معجم المؤلفین ۷ / ۹۲. ۶ ـ فرهنگ زندگی نامه ها ۱ / ۲۳۰.
دیگر منابع: تاریخ نجوم اسلامی ۲۴۲؛ مقدمه بر تاریخ علم ۱ / ۸۲۲؛ الذریعة ۲۶ / ۸۱؛ کشف الظنون ۱ / ۲۱۷؛ العمده (ابن رشیق) ۳؛ معجم المطبوعات العربیة و المعربه ۱ / ۳۱؛ لغت نامه دهخدا ۱۰ / ۱۴۲۰۱ و ۱ / ۲۵۷؛ الاعلام ۴ / ۲۸۸.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «علی بن ابراهیم سمرقندی»، ج۳، ص۲۴۹-۲۵۰.
